کشف حجاب لکه ننگی ماندگار بر گریبان پهلوی

 برگ‌های تقویم را که ورق بزنیم روز 17 دی نشان از روزی است که بر اساس یک قانون که الگو گرفته از غرب بود، ننگی در تاریخ ایران اسلامی را به ثبت رساند.

با توجه به اینکه کشف حجاب در ایران، الگویی صحیح نبود چندان عمرش پایدار نماند و طرحی که رضا شاه با الگو گرفتن از غرب آن را پیش‌بینی کرده بود به مذاق ایرانی جماعت خوش نیامد.

حسین معین‌آبادی مدرس و محقق علوم سیاسی و عضو هیئت علمی دانشگاه مفید قم با اشاره به علل شکل گرفتن کشف حجاب در ایران اظهار داشت: به قدرت رسیدن رضاخان در سال 1304 همزمان با قدرت رسیدن کمال آتاتورک و شکست دولت عثمانی بود که این شکست نوگرایی در ترکیه را به دنبال داشت.

وی افزود: رضاشاه به تاثیر از آتاتورک دنبال نوسازی و نوگرایی در ایران بر آمد و سفر خارجی او به ترکیه شرایط را برای یک تحول بزرگ در ایران فراهم کرد.

مدرس علوم سیاسی در دانشگاه مفید اظهار کرد: سفر رضا شاه به ترکیه با تبلیغ غرب‌گرایی و نوسازی سیاسی همراه بود که می‌شود از به معنای قدرتمند شدن دولت و تضعیف جامعه مدنی یاد کرد.

این محقق سیاسی عنوان کرد: رضا پهلوی یکی از علل عقب ماندگی ایران را در پوشش حجاب زنان جامعه می‌دانست و در کنار سایه عقب ماندگی سواد و فقدان زیرساخت‌ها مانند تلگراف و تلفن و نبود توسعه صنعتی، حجاب زنان مسئله‌ای بود که فکر رضاشاه را به خود مشغول کرده بود.

شاه پهلوی، کشف حجاب بانوان و تغییر لباس مردان را در این زمینه بسیار موثر می‌دانست به همین دلیل لباس‌های سنتی بلند را از مردان گرفت و فرهنگ پوشیدن لباس فرنگی که همان کت و شلوار بود را به ایشان ارمغان داد و برای اینکه بتواند کشف حجاب را در جامعه عملیاتی کند این عمل را در ابتدا از خانواده خویش آغاز کرد و سپس به کل جامعه سرایت داد.

معین‌آبادی با اشاره به نخستین گروهی که به این کاروان ضداسلامی پیوست اظهار داشت: خانواده وزیران و دست‌اندرکاران نظام استبدادی نخستین گروهی بودند که با کشف حجاب به خیابان‌ها آمدند.

وی تصریح کرد: رضا شاه غرب‌گرایی را گسترش داد و مبارزه با کارکرد سیاسی دینی مراجع مورد وثوق مردم و ساماندهی حوزه‌های چند صد ساله ایرانی را مورد توجه قرار داد.

رضاخان معتقد بود در کنار توسعه مدرسه دخترانه و دانشگاه تهران می‌شود نسبت به تبلیغ سواد دختران به دنبال کشف حجاب اقدام حجاب را عامل عقب‌افتادگی زنان و تبعیض جنسیتی معرفی کرد به همین دلیل مدارس دخترانه را نسبت به تربیت دختران در مدارس بدون پوشش حجاب اجبار کرد.

عضو هیئت علمی دانشگاه شهید باهنر با بیان اینکه غرب برای رضاخان به یک مدینه فاضله تبدیل شده بود، گفت: به همین دلیل تمام رفتارهای غربی برای رضا شاه به عنوان یک الگو محسوب می‌شد و او یک الگوی کاریکاتوری از غرب گرفته بود و در جامعه اعمال می‌کرد.

وی افزود: ماموران رضاخان در راستای اجرای این قانون، شب و روز در کوچه‌ها و خیابان‌ها گشت می‌زدند و هر جا زن باحجابی را می‌یافتند با خشونت با او برخورد کرده، چادرش را برمی‌داشتند و مردان را مجبور می‌کردند تا زن‌هایشان را سر برهنه به خیابان‌ها و مجالس ببرند.

معین‌آبادی تصریح کرد: با توجه به اینکه رضا شاه پیشرفت را بیشتر ظاهری می‌دید ترجیح می‌داد که مردم عبا و عمامه‌های کهنه را کنار گذاشته و لباس متحدالشکل بپوشند و مردان کلاه پهلوی به سر گذارند.

وی تصریح کرد: با اجرای این قانون، بخشی از زنان که مسن‌تر و سنتی بودند عملاً در خانه محبوس شدند.

مدرس برجسته علوم سیاسی با اشاره به حکم وزارت فرهنگ گفت: در این حکم از ورود زنان با حجاب به دانشگاه جلوگیری می‌شد و معلمان زن مدرسه‌ها و استادان زن دانشگاه‌ها مجبور شدند بی‌حجاب به کلاس درس بروند.

این فشارها موجب شد که در تهران و سایر شهرها ماموران شهربانی به دختران دانش‌آموز و زنانی که حجاب داشتند لزوم اجرای قانون را گوشزد کنند.

در سال 1320 که رضاشاه ایران را ترک کرد اجرای قانون کشف حجاب به دلیل کوشش دولت برای سازش با روحانیت متوقف شد. علاوه بر آن روحانیان نجف با استقبال و دعوت دولت به ایران آمدند، در رادیو آموزش احکام اسلامی آغاز شد و در مدارس نیز دروس تعلیمات دینی اجباری شد. بدین ترتیب بیشتر دستاوردهای سکولار رضاشاه بر باد رفت.

پس از اینکه رضا شاه از ایران به موریس تبعید شد و محمدرضا حکومت را به عهده گرفت وقایع گوناگونی در ظلم و هجمه به مردم رخ داد که در این راستا می‌توان به روی آوردن رژیم یک بار دیگر به مقابله با روحانیت اشاره کرد.

محمدرضا شاه با استفاده از مناسبت 17 دی 1341 می‌خواست از زنان بی‌حجاب برای رژه خیابانی و تظاهرات که به صورت غیرمستقیم علیه اسلام و روحانیت تمام می‌شد، بهره‌برداری کند که امام خمینی(ره) که با هوشیاری کامل مراقب اوضاع بودند. پس از اطلاع از ماجرا بی‌درنگ طی پیامی به دولت هشدار داد که در صورت وقوع چنین حادثه‌ای، علمای اسلام متقابلاً همان روز را به مناسبت فاجعه مسجد گوهرشاد، عزای ملی اعلام کند.

ورق زدن برگ‌های تاریخ وقایعی را یادآور می‌شود که مطالعه و عبرت گرفتن از آن می‌تواند سرنوشت یک ملت را عوض کند و پرداختن به علل مسئله کشف حجاب، جنایت و ننگی که پهلوی بر ایران اسلامی وارد کرد را برای آیندگان روشن‌تر می‌کند.