هویدا، فراماسون بهایی

موضوع : آقاى امیرعباس هویدا وزیر دارائى و عضو سابق هیئت مدیره شرکت ملى نفت عطف : 44615/322 ـ 42/12/06
تاریخ 42/12/24
شماره : 8059/914
گیرنده : مدیریت کل اداره سوم
فرستنده : اداره کل نهم

نامبرده عضو جمعیت فراماسیونرى و فاقد پیشینه فعالیت و عضویت در احزاب و دستجات سیاسى مضر و از دوستان آقایان حسنعلى منصور نخست‌وزیر و سناتور حسین علاء1 وزیر سابق دربار مى‌باشد و با اغلب از رجال کشور دوستى و معاشرت دارد و به امور ادارى شرکت نفت وارد و از نظر اخلاقى مورد ایراد نمى‌باشد ولى مرئوسین مشارالیه در شرکت نفت نسبت به ایشان نظر خوبى نداشته و ضمنا در محیط شرکت نفت شایع شده که آقاى هویدا پیرو فرقه بهائى است.
مدیرکل اداره نهم. سرتیپ ناصر نعمانى
بهره‌ بردارى شد بایگانى شود
42/12/28
توضیحات سند: 
1ـ حسین علاء فرزند میرزا محمد علیخان علاءالسلطنه، در سال 1262 شمسى در شهر تفلیس بدنیا آمد، در آن هنگام پدرش کنسول ایران در تفلیس بود و لقب معین الوزاره داشت. در شب 11 محرم 1307 ق که ناصرالدین شاه از سفر سوم اروپا برمى‌گشت در تفلیس بخانه معین‌الوزارة رفت و هنگام ورود او علاء به پیشواز شاه رفت و به زبان فرانسه به شاه خوشامد گفت. در همان سال معین‌الوزاره لقب علاءالسلطنه گرفت و از طرف ناصرالدین شاه به وزیر مختارى ایران در لندن منصوب شد. علاء هم به اتفاق پدر عازم انگلستان گردید و تحصیلات متوسطه را در آنجا بپایان برد و در 1321 ق به پیشنهاد پدرش از طرف وزارت خارجه بعنوان کارمند، مأمور خدمت سفارت ایران در لندن شد. در سال 1330 که علاءالسلطنه براى چندمین بار وزیرخارجه شد، علاء بریاست کابینه وزارت خارجه ارتقاء جست و لقب «معین‌الوزاره» گرفت. او چون بزبان انگلیسى تسلط داشت بیشتر اوقات در مشکلات سیاسى که بین وزارت خارجه و سفارت انگلستان روى میداد واسطه ملاقات و مذاکره با وزیر مختار بود و اولیاء سفارت انگلستان با توجه به سوابق مأموریت علاءالسلطنه در لندن به فرزندش نیز اعتماد داشتند.
علاء در دوران جنگ اول جهانى به مناسبت داشتن شغل ریاست کابینه وزارت امور خارجه و چیرگى بر دو زبان انگلیسى و فرانسه در مذاکرات سیاسى ایران با سفارتخانه‌هاى خارجى نقش حساسى داشت، او براى شکستن شهرت انگلو فیلى خود گاهى بجانبدارى از آلمان تظاهر میکرد. و در طول دوران زمامدارى وثوق‌الدوله و مشیرالدوله و حکومت سپهدار رشتى و حکومت کودتا، وزیر مختار ایران در آمریکا بود. وى در انتخابات دوره پنجم بوکالت طهران برگزیده شد و در آذر ماه 1302 به طهران بازگشت. و همکارى صمیمانه با حسن تقى‌زاده را از مجلس پنجم آغاز کرد و در جلسه نهم آبان 1304 که براى خلع سلطنت از سلسله قاجاریه رأى گرفته شد، به تبعیت از تقى‌زاده رأى مخالف داد. پس از پایان مجلس پنجم، در مراد 1306 به وزیر مختارى ایران در پاریس برگزیده شد در سال 1311 به طهران بازگشت و به ریاست بانک ملى برگزیده شد. وى در نیمه دوم سال 1312 به وزیر مختارى ایران در لندن منصوب شد و چهار سال نیز در این مقام بود، سپس در سال 1316 به طهران احضار و از طرف جم ـ نخست‌وزیر ـ به ریاست کل تجارت و امور اقتصادى منصوب شد.
در نیمه دوم سال 1321 پس از فوت فرزین، به وزارت دربار منصوب گردید و قریب سه سال در این مقام بود و در سال 1324 به سمت سفیر ایران در آمریکا برگزیده شد و رهسپار واشنگتن گردید. وى در اواخر 1328 به ایران بازگشت و در فروردین 1329 در کابینه على منصور بعنوان وزیر خارجه معرفى گردید. بدنبال ترور رزم‌آرا و مرگ وى در 16 اسفند 1329 توسط فدائیان اسلام، مأمور تشکیل کابینه شد. اما دوران زمامدارى وى به دو روز پس از گرفتن رأى اعتماد از مجلس در تاریخ 12 اردیبهشت بطول نینجامید. وى پس از استعفا در نیمه سال 1330 مجددا وزیر دربار شد. بدنبال برکنارى زاهدى از پست نخست‌وزیرى در سال 1334، علاء مأمور تشکیل دولت شد. بدنبال الحاق ایران در پیمان بغداد، تصمیم به شرکت در کنفرانس دولت‌هاى عضو پیمان در بغداد را داشت که بدلیل مخالفت نیروهاى ملى و مذهبى با این پیمان، فدائیان اسلام در تاریخ 25 / آبان / 1334 وى را که قصد شرکت در مجلس ترحیم سید مصطفى کاشانى (نماینده مجلس و فرزند ارشد آیه‌اللّه‌ کاشانى) که در مسجد شاه منعقد گردیده بود را داشت، ترور کردند، اما وى از این حادثه جان سالم بدر برد و در حالیکه سر و پیشانیش جراحات سطحى برداشته بود و باند پیچى داشت، در جلسه‌هاى پیمان بغداد شرکت کرد. به دنبال این‌ترور نواب صفوى و برخى از اعضاء فدائیان اسلام دستگیر و محاکمه و اعدام شدند و دولت علاء تا اواخر 1335 به کار خود ادامه داد. وى در سال 1336 بار دیگر به وزارت دربار منصوب و تا شهریور 1342 در این مقام بود، وى هم چنین ریاست شوراى جشن‌هاى شاهنشاهى، ریاست هیئت امنا دانشگاه پهلوى ـ ریاست هیئت موسسین دانشگاه ملى ـ و ریاست انجمن برادرى جهانى و لاینز بین‌المللى و استاد اعظم فراماسونرى را بعهده داشت. وى سرانجام در 21 تیر 1343 فوت و در مجاورت حضرت عبدالعظیم (ع) دفن گردید.
حسین فردوست در خصوص وى چنین مى‌گوید: «... این شخص طرفدار سیاست انگلیس و علاقمند شدید به محمدرضا بود و از دوره جوانى که به همراه مصدق، هر دو نماینده مجلس بودند، نزدیک‌ترین فرد به مصدق بود. همین فرد، تردیدى نداشته و ندارم که محکم‌ترین رابط بین محمدرضا با سفارت‌هاى انگلیس و آمریکا و در عین حال محکم‌ترین رابط بین محمدرضا و مصدق بود. اطلاع داشتم که ملاقات‌هاى علاء با انگلیسى‌ها و آمریکایى‌ها فقط در رده سفیر بود و محل ملاقات آنها در ساختمان وزارت دربار بود.» براى اطلاع از نقش علاء در دوران دولت مصدق و حضور وى در عرصه تحولات سیاسى دهه 1330 به کتاب خاطرات فردوست مراجعه کنید.