جنگ پنهان در لایه‌های حوزه علمیه
گذری بر کتاب «ساواک و مرجعیت»
آمریکا برای سرکوب و مقابله گروه‌های مخالف حکومت پهلوی و حفظ حکومت دست نشاندهٔ خود، تصمیم به تأسیس یک نهاد امنیتی در ایران گرفت، به این ترتیب سازمان اطلاعات و امنیت کشور(ساواک) در اسفندماه سال 1335 شکل گرفت، سازمانی که بیش از دو دهه به سرکوب مخالفان رژیم شاه پرداخت و منجر به شکنجه‌های وحشتناک و جنایت‌های بی‌سابقه در ایران شد. این سازمان که نقش مهمی در مقابله با معترضان به ویژه روحانیت و طلاب داشت را می‌توان رویکرد حقیقی رژیم شاه در برابر مخالفانش قلمداد کرد.
مسئولیت مواجهه با روحانیت در رژیم پهلوی به ساواک سپرده شده بود و ساواک نیز از اشراف خوبی نسبت به تحرکات علما برخوردار بود، و در راستای توقف حرکت آنان از وجود نفوذی‌ها به خوبی بهره می برد، بر نقاط ضعف و قوت سوژه‌های روحانی خود آگاهی نسبی داشت، از اهرم شایعه پراکنی و اختلاف‌انگیزی نهایت بهره را می برد و در نظر داشت با مهندسی مناسبات حوزوی، روحانیتی دولتی و همسو با سیاست‌های حاکمیت بسازد.
ساواک تلاش می کرد با رشد عناصر همسو و جلوگیری از رشد عناصر ناهمسو، به حوزهای همدل و همراه برسد؛ نهادهای موازی تأسیس کرد تا از اقتدار حوزه قم بکاهد، به‌منظور دستیابی به این هدف در مقاطعی مقاله نوشت، شعر (هجویات) گفت، بیانیه‌های با نام و امضای مستعار چاپ و توزیع کرد و حتی دست به دیوارنویسی علیه برخی مراجع زد تا آن‌ها را از چشم مردم بیندازد، طراحی‌های ساواک ناظر بر چگونگی خارج کردن علما از ذهنیت و کنش اعتراضی بود، جایگاه و نفوذ روحانیت، به ویژه مرجعیت در جامعه، به ساواک جرأت برخورد سخت را نمیداد و در مواردی مانند دستگیری و حصر امام خمینی یا حمله به فیضیه، رژیم اندک حامیان خود را از دست داد.
ساواک با اصل داستان مرجعیت مسأله داشت، این سازمان تمامی تلاش خود را به کار بست تا کل روحانیت و نهاد مرجعیت را از گردونه تأثیرگذاری اجتماعی خارج کند، مرور وقایع و روندهای حوزه طی سال‌های 1339 تا 1357 و نوعی تاریخ نگاری حوزه از زاویه و نگاه متفاوت است. تا کنون تاریخ حوزه‌های علمیه از زوایای گوناگون تدوین شده است، ولی به لحاظ نوع تلقی و مواجهه ساواک کمتر مورد گفتوگو قرار گرفته است تحلیل اقدامات ساواک در زمینه حوزه، ما را به فهم بهتر فضای تصمیمات مراجع در آن مقطع توانا می کند
کتاب«ساواک و مرجعیت»، به موضوع تحرکات ساواک در مقابل روحانیت و مرجعیت پرداخته است. این کتاب که حاصل قلم سیدمحسن طباطبایی‌فر و چاپِ موسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی است، در سی‌و‌ششمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران در دسترس خوانندگان قرار گرفته است.
نظرات