شصت ویکمین شماره فصلنامه مطالعات تاریخی منتشر شد فصلنامه مطالعات تاریخی پس از انتشار مستمر 60 شماره و با اتکاء به تجربه‌های اندوخته در حدود پانزده سال گذشته، از شماره 61 خود اقدام به انجام تغییرات متعددی کرده است که مهم‌ترین این موارد عبارتند از : 1- درج عناوین مقالات به همراه نام نویسنده و شماره صفحه بر روی جلد فصلنامه، 2- درج نام هیأت تحریریه و عوامل فصلنامه، 3- درج پایگاه‌های نمایه‌کننده فصلنامه در صفحه شناسنامه، 4- درج راهنمای تنظیم مقالات بر اساس قالب علمی-پژوهشی و ارجاعات درون متنی در صفحه مربوط به آن، 5- شرح کوتاه هدف فصلنامه و حیطه تخصصی آن در زمینه تاریخ معاصر، 6- درج نام داوران ذیل فهرست مطالب هر شماره، 7- افزایش اندازه فونت تایپ فصلنامه، 8- درون متنی شدن ارجاعات و افزوده شدن فهرست منابع در انتهای مقالات، 9- درج عنوان علمی نویسنده‌ها و ایمیل آنها، 10- درج تاریخ دریافت و پذیرش مقالات در صفحه اول هر مقاله. در مجموع، ره‌آورد تلاش همکاران در شماره 61 فصلنامه مطالعات تاریخی شش مقاله تحلیلی – تاریخی به شرح زیر بوده که در اختیار علاقه‌مندان به تاریخ معاصر ایران قرار می‌گیرد: مقاله نخست؛ «بررسی اسنادی از ابعاد قحطی بزرگ در ایران؛ طی سال‌های 1919-1917» نوشته آقای دکتر محمدقلی مجد این مقاله به بررسی تحولات ایران در زمان جنگ جهانی اول در ارتباط با قحطی بزرگی که در ایران رخ داده می پردازد. بر اساس یافته‌های اسنادی مجد، دو سال پس از آغاز جنگ جهانی اول و یک سال بعد از اشغال خاک ایران توسط نیروهای خارجی (به‌ ویژه روس و انگلیس)، ایران با کمبود آذوقه روبه‌رو شد و اندکی بعد نیز «قحطی بزرگ»ی به مدت دو سال کشور را فراگرفت. بر اثر این قحطی شمار زیادی از ایرانیان جان باختند. آقای محمدقلی مجد در پژوهش خویش، ضمن بررسی اسناد برجای مانده از قحطی که در طول سال‌های 1917 و 1918 در ایران رخ داد، به تشریح ابعادی از نتایج این واقعه مهم تاریخی بر روی مردم ایران پرداخته است. او در این مقاله نشان می دهد که قحطی بزرگ چگونه بر شکل‌دهی تحولات مهم سال‌های بعد از آن، تأثیرگذار بوده است. منابع اصلی مورد استفاده شده در این مقاله، اسناد وزارت خارجه آمریکا و گزارش روزنامه‏های ‌‏آن عصر بوده‌اند. نویسنده همچنین به یادداشت‏های ‌‏روزانه شماری از شاهدان ایرانی که مشاهدات خود را در روزنگاشت‏های ‌‏خود ثبت کرده‌‏اند، مراجعه کرده است. مقاله دوم؛ «بررسی کارنامه لویی رابینو؛ نایب‌کنسول انگلیس در رشت» نوشته آقای میثم عبداللهی این مقاله کنکاشی درباره عملکرد لویی رابینو است که همزمان با وقایع مشروطه سمت نایب کنسول انگلیس در رشت را برعهده داشت. رابینو بخاطر نگارش کتاب‌هایی در زمینه تاریخ و جغرافیای سه منطقه گیلان، مازندران و گلستان (استرآباد) که از کتاب‌های مهم و پرارجاع در تاریخ ایران است، شخصیت تأثیرگذاری در عرصه تاریخ‌نگاری معاصر ایران بشمار می‌رود. همچنین عملکرد او در دوران انقلاب مشروطه و یادداشت‌هایی که درباره آن زمان از خود برجای گذاشت، او را از سایر دیپلمات های هم‌عصر خود در ایران متمایز می سازد. رابینو نسبت به خروج میراث باستانی ایرانیان از کشور نیز عملکرد قابل توجهی داشت که همه این فعالیت‌ها، ضرروت معرفی او برای ایرانیان را بیشتر می‌سازد. رابینو نمادی از چهره استعماری انگلیس در ایران است که همین موضوع ضرورت کنکاش و بررسی بیشتر درباره عملکرد این کنسول انگلیس در رشت را نمایان می سازد. این مساله زمانی اهمیت بیشتری پیدا می کند که بدانیم جریان‌های روشنفکری چپ و راست بدون آنکه به تحقیق درباره او بپردازند، به تمجید از رابینو پرداخته و یا بعضی دیگر در برابر عملکرد او سکوت کرده‌اند. متأسفانه بعد از پیروزی انقلاب اسلامی هم پژوهش در خوری برای معرفی صحیح چهره این مأمور انگلیسی از سوی تاریخ‌نگاران مستقل انجام نشد. به همین دلیل خواندن این مقاله برای مخاطبان می‌تواند بسیار جذاب باشد. نویسنده تلاش کرده تا زندگی و عملکرد رابینو و آثاری که درباره ایران نوشته را مورد نقد و بررسی علمی و مستند قرار دهد. بویژه آنکه نویسنده برای نوشتن این مقاله به نسخه‌های اصلی آثار رابینو و به منابع دسته اولی که درباره او وجود دارد رجوع کرده است. مقاله سوم؛ «تأملی برمفهوم «تاریخ» و «غرب‌زدگی» دراندیشه سیداحمد فردید» نوشته آقای دکترحسین روحانی این مقاله به بررسی دو مفهوم کلیدی در اندیشه سیاسی سیداحمد فردید پرداخته است که عبارتند از: «تاریخ» و «غرب‌زدگی». این مقاله بر اساس روش‌‌‌‌‌شناسی اسکینری به نگارش درآمده است که می‌گوید اندیشه سیاسی هر اندیشمندی در فضای انتزاعی تکوین پیدا نمی¬کند. آنان متأثر از بسترهای فکری، تاریخی، گفتمانی، سیاسی و اجتماعی عصر خویش‌اند. لذا برای فهم مضامین فکری هر فرد، باید شرایط ذهنی و عینی حاکم بر دوره زمانی او را بررسی و تحلیل کرد. ازاین جهت، مقاله آقای حسین روحانی در این شماره از فصلنامه مطالعات تاریخی، ابتدا به بررسی شرایط تاریخی تأثیرگذار بر چگونگی تکوین فکری احمد فردید در دو دوره پهلوی اول و دوم پرداخته و سپس شکل گیری منظومه فکری وی را مورد بحث و تحلیل قرار داده است. نویسنده در نهایت مخاطبان را با دو مفهوم «تاریخ» و «غرب‌زدگی» از نگاه فردید آشنا می سازد. مقاله چهارم؛ «تحلیلی بر فرایند اجتماعی و سیاسی شکل‌گیری شخصیت وحید افراخته» نوشته آقای محمد رحمانی این مقاله به بررسی زندگی وحید افراخته و تغییرات وی از یک جوان‌ گوشه‌گیر و آرام با روحیه مذهبی به یک چریک تمام عیار و مارکسیست می‌پردازد. همچنین به چرایی و چگونگی همکاری او با ساواک اشاره دارد. نویسنده برای نگارش این مقاله، از اسناد ساواک و اعترافات افراخته بهره گرفته است. وحید افراخته پس از بازداشت توسط نیروهای امنیتی ساواک، در بازجویی‌هایش به‌صورت مبسوط به تحلیل شخصیتی و شرایط حاکم بر خود می‌پردازد و با ذکر اقداماتی که انجام داده است، علل گرایش به انجام چنین اقدام‌هایی را بیان می‌کند. محمد رحمانی در این مقاله خواندنی با مطالعه موردی درباره روند تغییر و تحول دریکی از اعضای سازمان مجاهدین خلق، به مخاطبان نشان می‌دهد که چگونه اعضای سازمان مجاهدین خلق در گرداب انحراف گرفتار شدند. گرچه نتایج و اطلاعات به‌دست آمده در مورد افراخته همگی قابلیت تعمیم به همه اعضای این سازمان را ندارد، اما ابعادی از این پدیده را برای ما روشن می‌سازد. مقاله پنجم؛ «نقش اداره اطلاعات آمریکا در جریان‌سازی فرهنگی در دوران پهلوی دوم» نوشته آقای سعید مستغاثی این مقاله به بررسی فعالیت‌های اداره اطلاعات آمریکا برای تغییر فرهنگ و سبک زندگی ایرانیان در دوره پهلوی دوم پرداخته است. در این نوشتار به موضوعات متفاوتی از قبیل سینما، مطبوعات، انجمن فرهنگی ونقش آمریکا در تشکیل کانون‌های دانشجویی، تبادل دانش‌آموز، تشکیل کلاس‌های آموزش زبان انگلیسی و برپایی نمایشگاه، تئاتر و کنسرت آهنگ‌های غربی برای جوانان آن دوره توجه شده است. بطور خلاصه نویسنده در این مقاله به ما نشان می‌دهد هدف اصلی اداره اطلاعات آمریکا، در ایران عصر پهلوی، آمریکاییزه کردن فرهنگ و اجتماع ایرانی بوده که پس از کودتای 28 مرداد و تقویت موقعیت آمریکا در ایران، این سیاست با سرعت بیشتری در حال اجرا بوده است. مقاله ششم؛ «خریدهای نظامی و نقش مستشاران آمریکایی در عصر پهلوی دوم» نوشته آقای دکترسیدعلی مرتضوی‌امامی‌زواره این مقاله با رویکردی تاریخی - روایی وضعیت خریدهای نظامی و نقش مستشاران آمریکا در عصر پهلوی دوم (1320-1357) را بررسی کرده است. بر اساس آنچه در مقاله آمده است بعد از جنگ جهانی دوم و افول تدریجی قدرتِ دو کشور شوروی و انگلستان و ایجاد فضای بهتر برای ایالات متحده آمریکا برای تسلط بیشتر بر جهان، آمریکا تلاش کرد از طریق فروش سلاح بیشتر به ایران، ضمن کسب میلیون‌ها دلار سود، حضور مستشاران نظامی خود را در ایران گسترش دهد. در نتیجه در بسیاری از حوزه‌های فعالیت از جمله تعمیر و نگهداری از سلاح‌های خریداری شده، همچنین نظارت دایمی بر طرح‌ها و برنامه‌های وزراتخانه‌ها و سایر مؤسسه‌ها، باعث شد وابستگی ایران به ایالات متحده افزایش پیدا کند. این وضعیت تا آنجا پیش رفت که در دوران حکومت پهلوی مستشاران آمریکایی بر تصمیم‌های سیاسی، فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و نظامی حساس در ایران اثر مستقیم داشتند و از این طریق منافع قدرت‌های مداخله‌گر تأمین می‌گردید.