پاسداشت بزرگمردی که حقیقت را یافت

به گزارش خبرنگار حوزه ادبیات ایرنا ، دراین مراسم خبری از مسئولان وزارت علوم و دانشگاه تهران نبود اما جمعی از استادان این دانشگاه و افرادی که در نگارش لغت نامه ، دهخدا را یاری کرده بودند ، روشنی بخش مراسم شدند.

علی افخمی رئیس موسسه لغتنامه دهخدا و مرکز بین المللی آموزش زبان فارسی در آغاز این مراسم گفت: دو سال قبل نخستین همایش دو سالانه فرهنگ نگاری دهخدا را برگزار کردیم اما به دلیل برخی مشکلات نتوانستیم به این کار ادامه دهیم.

وی ادامه داد: هدف ما از این همایش این بود که از نظرات استادان بهره ببریم و بتوانیم یک مجله علمی پژوهشی در زمینه فرهنگ نگاری منتشر کنیم. اگر موفق به انتشار این مجله شویم، نام و یاد این مرد بی نظیر در عرصه فرهنگ و سیاست را در یاد و خاطره نسل جوان زنده نگاه داشته ایم.

عضو هیات علمی دانشگاه تهران افزود: تجربه من از حضور 30 ساله در دانشگاه نشان می دهد که دانشجویان این مرد بزرگ را خیلی کم می شناسند و فقط شاید به دلیل وجود لغتنامه دهخدا در کتابخانه دانشگاه و نیازی که به آن داشته اند نامش را شنیده باشند.

وی افزود: دهخدا پیش از نگارش لغتنامه یک مرد سیاسی و یک مبارز به تمام معنا بود و تا پای جان در راه عدالت خواهی و مبارزه با ظلم ایستاد.

** انتظار برای صدقه

افخمی اظهار داشت: دهخدا برای نگارش لغتامه اش دچار مشکلات مالی و اداری زیادی بود و این مشکلات همچنان در موسسه ما وجود دارد.

وی گفت: در زمانی که دهخدا مشغول نگارش لغتنامه بود، یکی از امیران ارتش به او وعده کمک داد و به این ترتیب پول فروش پهن اسب های سواره نظام در میدان مشق تهران برای کار تحقیق دهخدا در نظر گرفته شد.

رئیس موسسه لغتنامه دهخدا خاطرنشان کرد: در شش سال گذشته که من در این موسسه حضور داشتم دانشگاه تهران حاضر نشد حتی یک قران به ما پرداخت کند. چند سال پیش که درخواست بودجه صد میلیون تومانی کرده بودیم به ما پاسخ دادند که پولی برای این کار نداریم و اگر صدقه یا اعانه ای رسید آن را به موسسه خواهیم داد.

وی افزود: من سال ها عضور شورای مرکزی دانشگاه تهران بوده ام و می دانم که اعضای این شورا به مسافرت هایی مانند کیش، مشهد و جاهای دیگری که بهتر است نامش را نبرم سفر می کنند و پول های زیادی برای این سفرها خرج می شود اما بودجه ای به موسسه لغتنامه دهخدا پرداخت نمی کنند.

افخمی تصریح کرد: تنها محل درآمد این موسسه، مرکز بین المللی آموزش زبان فارسی است که در سال 1368 تاسیس شد و درحال حاضر سالیانه هزار و 200 دانشجوی جدید پذیرش می کند. موسسه لغتنامه دهخدا از پولی که این دانشجویان بابت شهریه پرداخت می کنند با بودجه ای بخور و نمیر اداره می شود.

وی در پایان سخنان خود گفت: متاسفانه در اداره موسسه دست تنها مانده ایم.

** دهخدای چند چهره

حسن انوری مولف فرهنگ فارسی سخن ، از مولفین لغتنامه دهخدا و فرهنگ بزرگ فارسی سخنران بعدی این مراسم بود و از چهره های مختلف علی اکبر دهخدا صحبت کرد.

انوری چهره های دهخدا را با عناوین لغوی، سیاسی و مبارز، روزنامه نگار، طنزنویس، شاعر، مترجم، محقق فرهنگ مردم، دانشگاهی و مصحح متون نام برد و گفت: زمانی که از آزادی خواهی در ایران حرف زده می شود دهخدا یک نام بزرگ است که نمی توان از آن گذشت.

وی در پایان سخنان خود یکی از اشعار طنز علامه دهخدا را قرائت کرد و به شوخی خطاب به محمدرضا شفیعی کدکنی که در مراسم شرکت کرده بود گفت: استاد شفیعی کدکنی باید این شعر را بررسی کند که مشخص شود از نظر فرمالیسم روسی چه وضعی دارد.

** شعری در رثای دهخدا

عبدالرحیم جعفری موسس انتشارات امیرکبیر هم دیگر سخنران این مراسم بود که ابتدا شعری از جامی را قرائت کرد و سپس شرح حال علی اکبر دهخدا را که سال ها پیش به عنوان مقدمه کتاب امثال و حکم او نگاشته بود خواند.

مظاهر مصفا از شعرای معاصر هم سپس پشت تریبون قرار گرفت و شعری که شب گذشته در رثای علامه دهخدا سروده بود را خواند و آن را به استادش محمد معین تقدیم کرد.

** لزوم توجه به علوم انسانی

الهه کولایی استاد علوم سیاسی دانشگاه تهران سخنران بعدی مراسم گرامیداشت علی اکبر دهخدا، گفت: تحولی که 35 سال پیش در ایران شکل گرفت بیش از هرچیز ماهیت فرهنگی داشت اما به دلیل رویکرد سیاسی، امکان تمرکز بر این امر از بین رفت.

وی ادامه داد: دو دهه قبل و با سقوط کمونیسم عرصه جدیدی برای نفوذ و گسترش فرهنگ و ادبیات ایران فراهم آمد اما از فرصت کشورهای آسیای میانه به خوبی استفاده نشد.

کولایی گفت: برگزاری مراسمی مانند بزرگداشت دهخدا این موضوع را یادآوری می کند که باید قدر زبان فارسی را بدانیم و از آن برای گسترش فرهنگ خود بهره ببریم.

وی تاکید کرد: در کشور ما علوم انسانی و اجتماعی نه تنها مورد توجه قرار نگرفته است بلکه با عناوین گوناگون به آنها هجوم برده می شود. این علوم می تواند به حل مشکلات کشور کمک کند و توجه بیشتر به آن ضروری است.

** بزرگترین رجل فرهنگی تاریخ ایران

سید احمد وکیلیان متخصص فولکلور و مدیرمسئول و سردبیر مجله فرهنگ مردم نیز در این مراسم گفت: فردی مانند دهخدا در تاریخ فرهنگ این سرزمین وجود نداشت زیرا در بخش های مختلف ادبی، سیاسی و فرهنگی خبره بود.

وی ادامه داد: دهخدا بزرگترین رجل فرهنگی ایران در تمام اعصار تاریخ محسوب می شود.

وکیلیان گفت: اگر امثال و حکم دهخدا تالیف نمی شد، فرهنگ معین و دیگر فرهنگ هایی که بعد از آن نوشته شد هرگز به نتیجه نمی رسید.

مدیرمسئول مجله فرهنگ مردم تاکید کرد: با این وجود نمی دانم چرا از دهخدا وحشت وجود دارد و نمی توانیم به درستی از کسی که این همه به فرهنگ کشورمان خدمت کرده است تجلیل کنیم.

وی افزود: شاید به این دلیل که دهخدا همه چیز با به حقیقت یافته بود و کسانی هستند که می خواهند حقیقت را کتمان کنند.

** شوخی های شاگرد دهخدا

غلامرضا ستوده از یاران دهخدا و یکی از مولفین لغتنامه دهخدا آخرین سخنران مراسم بزرگداشت این مرد بزرگ عرصه ادب و سیاست بود.

ستوده پس از قرار گرفتن در پشت تریبون، با شوخی های خود حاضران در سالن را به خنده انداخت تا نشان دهد از محضر استاد خود بهره های زیادی برده است.

این استاد ادبیات و لغت شناسی گفت: هر وقت قرار بر تعیین نوبت برای کاری شود من حتما آخرین نفر خواهم بود. به فردی مانند من می گویند قاقی. برای این مراسم سخنان زیادی آماده کرده بودم اما سخنرانان قبلی درباره همه آنها حرف زدند.

ستوده سپس برخی اشعار دهخدا را قرائت کرد و با شوخی های خود باعث شد مراسم گرامیداشت مردی که با طنزنویسی هایش شیوه جدیدی در روزنامه نگاری ایران ابداع کرده بود، با خنده به پایان برسد.

دهخدا در زندگی خود علاوه بر لغت نامه آثار بسیاری از جمله امثال حکم، چرند و پرند (مجموعه مقالات)، فرهنگ فرانسه به فارسی، ابوریحان بیرونی، تعلیقات بر دیوان ناصر خسرو، پندها و کلمات قصار، دیوان شعر، تصحیح دواوین منوچهری، حافظ، سید حسن غزنوی، مسعود سعد، سوزنی سمرقندی، فرخی سیستانی، ابن یمین، لغت فرس اسدی، صحاح الفرس و منظومه یوسف و زلیخا را در کارنامه داشت.

علامه علی اکبر دهخدا هفتم اسفند 1334 پس از سال ها خدمت به ایران و ایرانی دیده از جهان فروبست.