از مشروطه‌‌خواهی سرداران بختیاری تا ایستادگی در برابر ظلم رضاخانی

  قوم بختیاری یکی از اقوام سرافراز و غیور کشورمان است و در طول تاریخ دلیری و شایستگی زنان و مردان آن همواره نمایان بوده است، بختیاری ریشه در تار و پود تاریخ این سرزمین دارد و شایسته است تا با مروری بر تاریخ و منابع موجود در این حوزه به جایگاه و شأن این قوم بیش از پیش واقف شد، چرا که بی‌اطلاعی از تاریخ سراسر درخشان و پرحماسه این قوم باعث می‎شود آگاهانه یا ناآگاهانه غفلتی در این رابطه شکل بگیرد و احساسات مردم یکی از اقوام اصیل و افتخارآفرین این مرزو بوم را جریحه‎‎دار کرد.

بهتر است در این مجمل برخی از حماسه‌آفرینی‌های قوم بختیاری را به عده‌ای که از تاریخ این قوم بی‎اطلاع هستند یادآوری کرد.

آیا فراموش کرده‌اید که هردوت درباره غیرنفوذ بودن زاگرس به خاطر مردم و اقلیم این سرزمین چه گفته است، آیا می‌دانید هسته اصلی سربازان کورش و اردشیر از زاگرس‌نشینان بودند؟ یا فراموش کرده‎اید در زمان نادرشاه سربازان و سدشکن‌ها و فاتحان قندهار از بختیاری‌ها بودند؟ یا ابوالفتح خان و ایل بختیاری در روی کار آمدن و تثبیت زندیه چه سهمی داشته است؟ نقش بختیاری‌ها را در بیرون کردن محمود افغان از اصفهان فراموش کرده‎اید؟

اما در این یادآوری چرا به عقب برگردیم، به انقلاب مشروطیت که به عنوان یکی از مهم‌ترین خیزش‌های مهم قرن اخیر شناخته می‌شود اشاره می‎کنم؛ نکند دلاوری سردار اسعد و سربازان او، همان‌هایی که در کنار بزرگانی چون باقر خان و ستارخان با زورگویی داخلی و استبداد بیگانگان برای پایندگی و بالندگی ایران به پا خواستند را فراموش کرده‎اید؟

همان سرداری که به شرافتش سوگند خورد که نه او و نه هیچ بختیاری دیگر، طرحی برای تصاحب تاج و تخت ایـران ندارند و قوای مسلح حاضر، صرفا پاسدار استقرار رژیم مشروطیت هستند که در ادامه تاریخ خود گواه بر سلامت افکار و روح و نیت آن‌ها بود.

برهمین اساس ضروری است تا با تشریح این دلاوری سردار اسعد بختیاری و هم‌رزمانش بتوان بخشی از تاریخ پرغرور این قوم را مرور کرد.

نقش بختیاری‌ها در نهضت مشروطه به درستی تبیین شود

رئیس بنیاد ایران‌شناسی در گفت‌و‌گو با خبرنگار فارس در شهرکرد اظهار کرد: در برخی از محافل سیاسی و دانشگاهی به نقش و جایگاه قوم بختیاری در شکل‌گیری و پیروزی نهضت مشروطه به درستی پرداخته نشده و سعی می‌کنند این نقش را کم‌رنگ جلوه دهند.

عباس قنبری افزود: اما تاریخ به خوبی می‎داند که تلاش‌های سردار اسعد بختیاری، سردار ظفر بختیاری و ضرغام‌السلطنه بختیاری و بسیاری از فرماندهان، سربازان و نیروهای مردمی از مناطق مختلف این مرز و بوم حضور چشمگیری در این نهضت داشتند.

انگیزه‌های دینی مهم‌ترین عامل ورود بختیاری در مشروطه‌خواهی بود

وی، وجود انگیزه‌های دینی و مذهبی را مهم‌ترین عامل ورود بختیاری‌ها به نهضت مشروطه دانست و گفت: بختیاری‌ها قبل از اینکه عازم فتح اصفهان شوند، شمشیری ساختند که یک طرف آن نوشته شده بود "لافتی الا علی" و روی دیگر آن "لاسیف الا ذوالفقار" و با این شمشیر اصفهان را فتح کردند.

پژوهشگر فرهنگ و تاریخ بختیاری تصریح کرد: این موضوع نشان می‎دهد که بنیان حرکت بختیاری‌ها، یک بنیان فکری و مذهبی بوده و تلاش آن‌ها برای تغییر حکومت، حاکمیت فرهنگ و آرمان‌های تشیع و نگاه و اندیشه علوی بوده است.

قنبری به چگونگی فتح اصفهان از سوی بختیاری‎ها اشاره کرد و افزود: در روند فتح اصفهان، 110 فرمانده ساماندهی شدند و همانطور که مشخص است، 110 با نام حضرت علی(ع) پیوند خورده و همچنین ضرغام‌السلطنه 12 نفر از برادران و فرزندان خود را با تفکر 12 امام شیعه در خط مقدم سپاه قرار می‎دهد.

سپاه بختیاری در فتح اصفهان شاهنامه فردوسی را از حفظ می‎خواند

وی، حس میهن‌پرستی را از دیگر انگیزه‌های بختیاری‌ها در ورود به نهضت مشروطه دانست و یادآور شد: دانشور علوی در کتاب خود می‌نویسد زمانی که سپاه بختیاری در راه فتح اصفهان در حرکت بود، سپاهیان شاهنامه فردوسی را از حفظ می‎خواندند و از آن برای تقویت روحیه مبارزه با ظلم و ستم بهره می‌گرفتند.

استاد دانشگاه شهرکرد بیان کرد: برهمین اساس روحیه ملی، مذهبی و فرهنگ حماسی در پیدایش نهضت مشروطه نقش بسیار مهمی داشته است.

قنبری با اشاره به قیام شیرعلی مردان از دلاورمردان منطقه سفید دشت در مبارزه با رضا شاه، اظهار کرد: این قیام ادامه حرکت بختیاری‌ها در مشروطه‌خواهی ملت ایران است و در واقع این نهضت الگویی برای نهضت‌های ضداستعماری و ضد استبدادی مقاطع تاریخی بعد شد.

پیوند عمیق نهضت مشروطه با انقلاب اسلامی ایران

وی تصریح کرد: بسیاری از اندیشمندان و متفکران بین مشروطه‌خواهی به رهبری سرداران بختیاری و روحانیت شیعه و انقلاب اسلامی به رهبری امام خمینی(ره) پیوند معناداری برقرار می‌کنند و معتقدند نهضت مشروطه در انقلاب اسلامی ایران به رهبری امام راحل کامل شد.

قنبری، نهضت مشروطه را تلاش برای تثبیت و حاکمیت مردم‌سالاری دینی در کشور دانست و گفت: انگیزه‌های ورود بختیاری‌ها در نهضت مشروطه و مصادیقی در این میان وجود دارد به خوبی این مسئله را تبیین و اثبات می‎کند.

رئیس بنیاد ایران‌شناسی چهارمحال و بختیاری بر ضرورت تبیین نقش بختیاری در شکل‌گیری نهضت مشروطه تاکید کرد و افزود: ضروری است تا مراکز و نهادهای فرهنگی و دانشگاه‌های استان در پاسداشت نقش مردم این استان در نهضت بزرگ مشروطه گام‌های موثری بردارند.

خانه مشروطیت در چهارمحال و بختیاری تأسیس شود

قنبری بر ضرورت تاسیس خانه مشروطیت در این استان تاکید و تصریح کرد: ضروری است تا برگزاری همایش‌ها و نمایشگاه‌های متعدد مردم کشور و به ویژه جوانان را با این حماسه‌آفرینی‌ها بیش از پیش آشنا کرد.

در این میان منابع ﻣﻌﺘﺒﺮ ﺗﺎﺭﯾﺦ ﺑﺨﺘﯿﺎﺭﯼ ﺩﺭ ﺯﻣﯿﻨﻪ ﺗﺎﺭﯾﺦ ﻭ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺑﺨﺘﯿﺎﺭﯼ ﺍﺯ ﭼﻨﺪ ﻗﺮﻥ ﭘﯿﺶ ﺗﺎﮐﻨﻮﻥ ﮐﺘﺎﺏ‌ﻫﺎﯼ ﻓﺮﺍﻭﺍﻧﯽ ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺤﻘﻘﺎﻥ، ﺗﺎﺭﯾﺦ‌ﻧﮕﺎﺭﺍﻥ ﻭ ﭘﮋﻭﻫﺸﮕﺮﺍﻥ ﺩﺍﺧﻠﯽ ﻭ ﺧﺎﺭﺟﯽ ﺗﺤﺖ ﻋﻨﺎﻭﯾﻦ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺗﺎﺭﯾﺨﯽ، ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ ﯾﺎ ﺳﻔﺮﻧﺎﻣﻪ ﻧﮕﺎﺷﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ.

ﺩﺭ ﺩﻫﻪ‌ﻫﺎﯼ ﺍﺧﯿﺮ ﻧﯿﺰ ﺁﺛﺎﺭ ﻓﺮﺍﻭﺍﻧﯽ ﺩﺭ ﺍﯾﻦ ﺯﻣﯿﻨﻪ ﺑﻪ ﭼﺎﭖ ﺭﺳﯿﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺮﺧﯽ ﺍﺯ ﺁن‌ها ﺩﺭ ﺯﻣﺮﻩ ﺁﺛﺎﺭ ﻓﺎﺧﺮ ﻭ ﺍﺭﺯﺷﻤﻨﺪ ﯾﺎ ﻧﺴﺒﺘا ﻣﻌﺘﺒﺮ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﯽ‌ﮔﯿﺮﻧﺪ ﻭ امید می‎رود افراد با مطالعه این منابع در تولید آثار فرهنگی خود دقت بیشتری داشته باشند.

گفت‌وگو از خاطره حسین‌زاده