نگاهی به گروه فرقان (به بهانه سالگرد سوءقصد ناکام علیه هاشمی‌ رفسنجانی در خرداد ۵۸ )

محمود فاضلی: فرقان یکی از گروه‌های فکری- سیاسی بود که اواخر سال ۱۳۵۵ به رهبری روحانی جوانی به نام اکبر گودرزی در برخی مساجد تهران از جمله مسجد الهادی (خیابان شوش)، مسجد فاطمیه (خزانه)، مسجد رضوان (خیابان اتابک)، مسجد شیخ هادی، مسجد خمسه (قلهک) و مسجد اعظم به جذب نیرو اقدام می‌کرد. حوزه فعالیت او مناطق نازی‌آباد، سلسبیل، قلهک، جوادیه و خزانه را نیز در برمی‌گرفت. آغاز فعالیت او با وجود اینکه ۲۰ سال بیشتر نداشت با تدریس قرآن و تفسیر بعضی آیات و سوره‌های قرآنی همراه بود و در این بین به زعم خود، قرائت نوینی از آموزه‌های دینی ارایه کرد که به هیچ یک از مبانی دینی مستند نبود. او از سال ۵۶ به صدور اعلامیه و بیانیه پرداخت و وارد حوزه سیاست و مبارزه شد. البته گروه فرقان در آغاز با عنوان گروه «کهفی‌ها» شهرت داشت و بعد‌ها به نام فرقان شناخته شد. فرقان بیشترین مخالفت خود را با حوزه‌های دینی و روحانیت اظهار می‌کرد و خمیرمایه اصلی ایدئولوژی این گروه، مخالفت با روحانیت و به بیان دیگر، تبلیغ «اسلام منهای روحانیت» بود.
 دوره تدوین ایدئولوژی گروه فرقان در زمان رژیم پهلوی بوده است و پس از پیروزی انقلاب دست به ترورهای مذموم زدند. از این نظر که زمان تکوین گروه در زمان طاغوت بود، این گروه به عنوان یک گروه ضد رژیم شاه جلوه‌گر شد و در آن زمان بخشی از اطلاعیه‌ها و کتاب‌های تفسیر خود را منتشر کرد. رهبر گروه فرقان این نشریات را ایدئولوژی مدون معرفی کرده و معتقد بود که محتوای آن‌ها را از دروسی که در حوزه علمیه خوانده، نگرفته است، بلکه جلسه‌هایی را که از سن ۱۶سالگی اداره کرده و مباحثی که با اعضای جلسه خود داشته، ایدئولوژی این گروه را تشکیل داده‌اند و آن را تا مرحله ثمردهی و اقدام مسلحانه هدایت کرده‌اند. او معتقد بود کلیه عملکرد‌ها و عقاید مدون و منسجم گروه مذکور نیز نتیجه مستقیم تدوین ایدئولوژی است که در جلسه‌های مذکور تحقق یافته بود. ایدئولوژی این گروه متاثر از ایدئولوژی سازمان مجاهدین خلق ایران و آثار دکتر علی شریعتی بود. فرقان کناره‌گیری روحانیت از مسوولیت‌ها را ضروری می‌دانست، اما در مورد جانشینی آن، نظر خاصی ارایه نمی‌کرد.
 در جریان همه‌پرسی جمهوری اسلامی، گروه فرقان رفراندوم را حتی در شکل دموکراتیک آن مخالف اسلام محمدی (ص) و تشیع علوی ذکر کرد. این گروه ضمن نفی تقلید در امور شرعی، معتقد بودند با مراجعه به قرآن و سنت می‌توان احکام را استنباط کرد. تفاسیری که این گروه از آموزه‌های قرآن می‌کردند، بخشی از روشنفکران مسلمان، روحانیون و گروه‌های سیاسی را تحت تاثیر قرار داده بود. فرقان روی دوش اکبر گودرزی بود که کسانی مانند سعید واحد، محسن سیاهپوش، حمید نیکنام، علی اسدی و بهرام تیموری مستقیم زیر نظر او بودند. در تاریخ ۱۱ اردیبهشت ۵۸، استاد مرتضی مطهری هدف گلوله این گروه قرار گرفت و به شهادت رسید. در کمتر از یک ماه بعد از ترور شهید مطهری در ساعت۴۰:۴ سوم خرداد ۵۸، سه نفر از اعضای گروه فرقان، آقای هاشمی را در منزلش ترور کردند. ایشان که مورد اصابت دو گلوله قرار گرفته بود به بیمارستان شهدای تجریش منتقل شد و تحت عمل جراحی قرار گرفت. تروریست‌ها با یک اتومبیل ب. ‌ام. و خود را به خانه وی در دزاشیب رساندند و دو نفر از آن‌ها به داخل خانه هاشمی رفتند و نفر سوم پشت فرمان باقی ماند. هنگامی که در منزل توسط پاسدار محافظ گشوده شد تروریست‌ها گفتند که حامل پیامی از سوی ناطق‌نوری هستند. آن‌ها به اتاق پذیرایی راهنمایی شدند و منتظر آقای هاشمی ماندند. پس از ورود آقای هاشمی به اتاق پذیرایی با او گلاویز شدند که سر و صدای اتاق موجب شد خانم عفت مرعشی، همسر آقای هاشمی به سرعت خود را به اتاق پذیرایی برساند.
 همسر آقای هاشمی این حادثه را بعد‌ها به طور مفصل شرح داد که در بخش‌هایی از آن این گونه آمده است: «آن روزی که اعضای فرقان آمدند آقای هاشمی را ترور کنند، برنامه داشتند تا آیت‌الله اردبیلی و شهید بهشتی را نیز ترور کنند. در واقع قبل از اینکه به خانه ما بیایند، رفته بودند خانه دکتر بهشتی، اما نه ایشان را پیدا کردند و نه آیت‌الله اردبیلی را هیچ کدام نبودند، پس به خانه ما آمدند.»
 روز سه‌شنبه هشتم خرداد هاشمی روی تخت بیمارستان مصاحبه مطبوعاتی و رادیو و تلویزیونی انجام داد و گفت: «این حادثه برای من غیرمنتظره نبود. چون مرتبا تلفنی تهدید می‌شدم و از این حادثه هیچ نگران نیستم.» امام خمینی (ره) نیز که از ترور آقای هاشمی متاثر شده بودند طی پیامی از ایشان تجلیل کردند و اعلام داشتند: «مردان تاریخ تا آخر زنده هستند. بدخواهان باید بدانند هاشمی زنده است چون نهضت زنده است.» در اطلاعیه فرقان، هاشمی‌رفسنجانی به طراحی سیاست‌های دیکتاتوری در قبال جنبش توحیدی خلق مستضعف ایران متهم و به اعدام انقلابی محکوم شده بود.
 در ۱۸ دی ۱۳۵۸ فعالیت گودرزی و گروه فرقان در یک اقدام حساب‌شده از طرف سپاه و سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی و با کشف حدود ۲۰ خانه تیمی و تقریبا دستگیری همه افراد وابسته، پاپان یافت و پرونده آن‌ها به دادگاه انقلاب اسلامی ارجاع شد. محاکمه آن‌ها توسط آقایان معادیخواه و ناطق‌نوری صورت گرفت. گودرزی که طراح بسیاری از ترور‌ها و عملیات این گروه بود و به طور مستقیم در ترور شهید قرنی شرکت داشت در ۱۳۵۹/۳/۳ اعدام شد. در روز دستگیری گودرزی، تعداد دیگری از اعضای اصلی این گروه از جمله علی حاتمی، سعید مرآت، عباس عسگری، علیرضا شاه‌بابیک و حسن اقرلو نیز دستگیر و اعدام شدند. گروهک فرقان که چندان از نظر ساختاری قوی نبود و اعضای آن تنها دلخوش به افکار و ایدئولوژی‌های گودرزی، رهبر گروه بودند، بعد از اعدام وی و دستگیری اعضای اصلی آن از هم فرو پاشید.