گفت‌وگویی به بهانه سالروز احتمالی ولادت میرزای قمی

بر اساس برخی نوشته‌ها در پایگاه‌های اطلاع‌رسانی، بیست و سوم تیرماه سالروز ولادت میرزا ابوالقاسم قمی معروف به میرزای قمی است، در حالی که حجت‌الاسلام والمسلمین سید علی سیدی، یکی از نوادگان این عالم بزرگ شیعی، تعیین چنین تاریخی را برای ولادت جد بزرگوارش مستند نمی‌داند.-
حجت‌الاسلام والمسلمین سیدعلی سیدی، نوه دختری آیت‌الله میرزا ابوالقاسم قمی، در گفت‌وگو با خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، اظهار کرد: پدر میرزا ابوالقاسم قمی، ملاحسن، از عالمان سرشناس شفت گیلان بود ولی میرزا ابوالقاسم در سال 1151 هجری قمری در منطقه جاپلق از توابع بروجرد به دنیا آمدند و هیچگاه زمان دقیقی از تاریخ ولادت وی به شکل موثق ثبت نشد، زیرا در گذشته نگارش تاریخ ولادت رایج نبود و حتی تاریخ وفاتی که از وی وجود دارد، به دو شکل متفاوت است.

وی با بیان این‌که «بر اساس تحقیقات، هیچ‌یک از تاریخ‌های ولادتی که برای وی ذکر می‌شود، متقن نیست» ادامه داد: این عالم بزرگ شیعی پیش از آن‌که در شهر قم همزمان با دوره فتحعلی شاه قاجار به اجتهاد برسد،‌ در شهرهای اصفهان، شیراز، کربلا و نجف نزد علمایی همچون وحید بهبهانی درس خواند.

ششمین نسل از نوه دختری میرزا ابوالقاسم قمی درباره این عالم بیان کرد: به دلیل این‌که نویسنده کتاب «قوانین» بیشتر عمر خود را در شهر قم صرف کرد، به میرزای قمی شهرت یافت و پس از حدود 80 سال زندگانی، سرانجام در سال 1231 یا 1233 هجری قمری در شهر قم درگذشت. مقبره وی در قبرستان شیخان قم قرار دارد که سالانه افراد زیادی وی را واسطه فیض قرار می‌دهند.

حجت‌الاسلام والمسلمین سیدی عنوان کرد: میراز ابوالقاسم همزمان با پادشاهی فتحعلی شاه قاجار در ایران می‌زیست و مراوداتی هم با این شاه قاجار داشت. اکنون نامه‌های فراوانی از این عالم شیعی به فتحعلی شاه درباره رعایت حال مردم، مدارا با رعیت و اجرای احکام اسلام موجود است که متقابلا فتحعلی ‌شاه برخی نامه‌ها را پاسخ داده است.

وی در پاسخ به این سوال که «آیت‌الله میرزا ابوالقاسم قمی دارای چند اثر است و معروف‌ترین کتاب ایشان کدام است؟» گفت: از جمله آثار این عالم شیعی می‌توان به حاشیه بر زبدة الاصول شیخ بهائی، مرشد العوام (فقه فارسی)،‌ رساله استدلالی فارسی در اصول دین، حاشیه بر تهذیب الاصول علامه حلی، منابع الاحکام (فقه به زبان عربی)، معین الخواص، ‌منظومه‌ای در علم بدیع در ۱۳۹ بیت،‌ رساله‌هایی در وقف، طلاق و مباحث منطقی، دیوان شعر به فارسی و عربی شامل حدود پنج هزار بیت شعر اشاره کرد. البته وی بیش از یک هزار کتاب و رساله نوشت که خوشبختانه اغلب آن‌ها موجودند و تنها محتوای تعداد محدودی از آن‌ها در قالب عکس و نسخه چاپ شده وجود دارند.

این محقق و مدرس حوزه علمیه ادامه داد: کتاب‌های جامع‌الشتات و غنایم الایام فی المسائل حلال و حرام به زبان عربی و کتاب اصول دین به زبان فارسی، از مشهورترین آثار میرزای قمی به شمار می‌آیند که این اثر فارسی تا 40 سال پیش به عنوان منابع درسی و علمی حوزه علمیه تدریس می‌شد.

وی اظهار کرد: خداوند به این عالم گرانقدر یک پسر و هفت دختر عنایت کرد که پسرش در زمان حیات ایشان درگذشت. هفت دختر میرزا هر یک همسر عالمی از عالمان روزگار خود شدند. مولا علی بروجردی، آقامحمدمهدی کلباسی، شیخ علی بحرینی (شیخ محمدحسین بحرینی از فرزندان وی است)، میرزاعلیرضا طاهری، حاج ملا اسدالله بروجردی، ملامحمد نراقی (میرزا ابوالقاسم نراقی از فرزندان وی است) و آیت‌الله سید ابوطالب قمی، اسامی دامادان میرزای قمی‌اند.

حجت‌الاسلام والمسلمین سیدی با اشاره به این‌که «چندی پیش تصحیح کتاب منهاج الاحکام با محتوای فقه شیعه در نماز نوشته میرزای قمی را انجام دادم» گفت: در نظر داریم کنگره‌ای را دو سال دیگر با هدف معرفی و ترویج آثار این عالم شیعی در شهر قم برپا کنیم. با انتشار کامل این آثار، برگزاری این کنگره محقق خواهد شد. پرداخت علمی به این آثار را موسسات مختلف مانند آل‌البیت(ع) زیر نظر آیت‌الله سیستانی بر عهده گرفته‌اند.

وی افزود: در دیداری که با مقام معظم رهبری داشتم، ایشان برخی از نسخه‌های خطی میرزای قمی را نظاره کردند، حدود 20 دقیقه درباره میرزا ابوالقاسم قمی سخن گفتند و قول اقوال عالمان شیعه درباره میرزای قمی را بیان کردند. درصددم این سخنان را به عنوان پیام کنگره ابوالقاسم قمی پخش کنم.