06 اردیبهشت 1400

مصدق پیشنهاد عفو ملوکانه محمدرضا شاه را قاطعانه رد کرد


جلیل بزرگمهر

مصدق پیشنهاد عفو ملوکانه محمدرضا شاه را قاطعانه رد کرد

در روز  ۲۹ آذر ۱۳۳۲ دکتر مصدق پیشنهاد عفو ملوکانه را،  قاطعانه نپذیرفت. 

ریاست دادگاه نظامی:

به فرموده ،به‌پاس خدمات آقای دکتر محمد مصدق در سال اول نخست وزیری خود در امر ملی شدن صنعت نفت که خواسته عموم ملت ایران است و مورد تایید و پشتیبانی ذات ملوکانه بوده و می باشد، آنچه نسبت به معظم له گذشته است، صرفنظر فرموده اند. وزیر دربار- حسین علا

رئیس دادگاه پس از قرائت مرقومه وزارت دربار گفت: البته اعلی‌حضرت همایونی از حق خصوصی خود صرفنظر فرموده اند.

در این موقع دکتر مصدق در حالی که از جای خود بلند شده بود خطاب به ریاست دادگاه ابراز داشت: «من نه خیانتی به شاه کرده ام و نه خیانتی به مملکت. من نه احتیاج به صرفنظر نمودن شاهنشاه دارم و نه احتیاج به عفو. آنچه عدالت حکم می کند باید طبق آن، با در نظر گرفتن خدا و وجدان خود رای دهید.» 

اعلام رای دادگاه فرمایشی در ۳۰ آذر ١٣٣٢ و واپسین گفته دکتر مصدق درباره این رای

...دادگاه با توجه به اوضاع خاصه متهم[دکتر محمد مصدق] جهات مذکوره را در تخفیف مجازات دکتر محمد مصدق موثر دیده ....و با توجه به ماده ۴۶ مجازات عمومی به لحاظ تجاوز سن عمر متهم از ۶۰ سال، نامبرده را به سه سال حبس مجرد(انفرادی) محکوم می نماید. قرائت رای دادگاه از ساعت ۹:۲۵ شروع شد و تا ۱۰:۳۵ ادامه داشت. در تمام این مدت اعضای دادگاه متهمین و وکیل مدافع ایشان و مخبرین و تماشاچیان سرپا ایستاده بودند. مامورین انتظامی مراقب وضع دادگاه و ضمنا مانع از نشستن تماشاچیان بودند. چند تن از افسران باشگاه پادگان قصر که مامور حفظ انتظامات دادگاه بودند در پشت سر دکتر مصدق قرار گرفته و حائل بین تماشاچیان و متهمین و اعضای دادگاه بودند. افسران مزبور در تمام مدت مراقب جلسه و ناظر حرکات تماشاچیان بودند.

دکتر مصدق در تمام مدتی که رای دادگاه قرائت می شد، به دقت به آن گوش می داد و گاهی سر خود را تکان می داد. در اواخر کار از فرط خستگی ناراحت شد و به لرزه افتاده بود، خود را به میز جلویش تکیه داده بود و به این نحو رفع خستگی می کرد. قیافه دکتر مصدق آرام بود و با روزهای دیگر فرقی نداشت. پس از آنکه قرائت رای دادگاه پایان یافت، فقط به ذکر یکی دو جمله اکتفا کرد،

در پایان قرائت رای دادگاه، دکتر مصدق خطاب به تیمسار سرلشکر مقبلی گفت:

« آقای رئیس دادگاه،این حکم امشب دادگاه بر افتخارات تاریخی من افزود. من خیلی متشکرم. ملت ایران و همچنین دنیا معنای مشروطیت ایران را فهمید.»


محمد مصدق در محکمه نظامی -جلیل بزرگمهر- جلد دوم- صفحات 788-787 و 801-800