21 بهمن 1399
در مراسم رونمایی از کتاب «رضانام تا رضاخان» مطرح شد
کتابِ رضانام تا رضاخان نیشتری بر دُمل چرکین تاریخ گذشته ماست
اعجاز یک تحقیق تاثیرگذار
روز دوشنبه 20 بهمن ماه 1399 مراسم رونمایی از کتاب «رضانام تا رضاخان» برگزار شد. در این مراسم به مناسبت صدمین سالگرد کودتای رضاخان اثر جدید آقای هدایت الله بهبودی نویسنده توانای تاریخ معاصر درباره زندگی رضاخان معرفی شد.
ازآنجا که کتاب «رضانام تا رضاخان» به جنبه های کمتر شناخته شده زندگی پهلوی اول یعنی سال‌های قبل از به قدرت رسیدن او پرداخته است، در این زمینه کاری بدیع بشمار می رود. زیرا در اکثر آثاری که پیش از این به زندگی رضا خان پرداخته اند ،حوادث بعد از کودتای انگلیسی سوم اسفند 1299 بررسی شده است.
امتیاز دیگر این کتاب آن است که علاوه بر بررسی زندگی رضانام -رضاخان بعدی- تا کودتای 1299 به تحلیل شرایط زمانی و مکانی زندگی رضاخان و حوادثی که هم زمان با دوران بالندگی او جریان داشته توجه کرده است. درواقع خواننده کتاب با رضاخان در بستر تاریخی و جغرافیایی محیط زندگی و نیز تحولاتی نظیر آثار انقلاب اکتبر روسیه برایران، پایان جنگ جهانی اول، قرارداد 1919، ارتقای بریگاد قزاق به دیویزیون، آمدن مستشاران نظامی و مالی بریتانیا به ایران، استحاله قزاقخانه روسی به انگلیسی و سیاست انگلستان در ایران بین دو جنگ جهانی آشنا می شود.
آقای بهبودی نویسنده کتاب دراین مراسم ضمن طرح پرسشی اساسی گفت:
« آیا با خود اندیشیده‌اید که ما آدم‌ها، از هر گروه و رسته‌ای، از جان تاریخ چه می‌خواهیم؟
آن کهنسالی که در صف نان ایستاده، و پس از نگاهی به چهره‌های پیش‌رو و پشت سر، بی‌مقدمه، اما حسرت‌وار، از قیمت گوشت و برنج و تخم‌مرغ در دوران نخست‌وزیری هویدا می‌گوید؛ آن جوان سر برداشته از صفحه سحرآمیز نمایشگر خود، فریادِ رضاشاه روحت شاد می‌زند؛ یا نه؛ آن میانسال دوستدار انقلاب و دین که پس از برخاستن از پای منبر به هرآنچه که در گذشته دور و نزدیک بوده، لعن می‌فرستد؛ و یا آن قلم‌اندازی که پس از دست‌وپا زدن در حوض تاریخ، چون مورخان شناگر داد سخن می‌دهد؛ اینان، یعنی بیشتر ما آدم‌ها، چه سرشته‌دار و صاحب‌منصب، و چه به‌جامانده در بطن توده، تاریخ را تا جایی‌که شیرین باشد می‌پسندیم؛ تا جایی‌که تصورات ما را تصدیق کند می‌پذیریم؛ تا جایی‌که با پیش‌داوری ما همراهی کند، می‌ستاییم.
تاریخ یعنی فن جوریدن حقیقت. صاحب این فن، پس از کوشش‌های همواره، اگر توانست به مرزهای حقیقی پژوهیده خود برسد، جدا از تلخی و شیرینی، خوش‌آمد و بدآمد، و به دور از ذهنیات فردی یا گروهی، به بازنمایی آن می‌پردازد و خشت تازه‌ای به سازه حق‌دوستان می‌افزاید.خوشاخوش اگر از پس خوانده شدن کتاب در شمار حق‌پژوهان درآیم و بدابد اگر در کنار«بیشتر ما آدم‌ها» جای گیرم.»
در ادامه این آیین رونمایی از کتاب سخنرانان به نکات مهمی از زوایای تاریک و روشن تاریخ معاصر به ویژه دوران حکومت رضا خان پرداختند .
حجت‌الاسلام احمد خزایی، رئیس موسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی با تاکید براهمیت پرداختن به تاریخ معاصربصورت مستند و دقیق گفت:
«متاسفانه بسیاری از حقایق تاریخی ما زیر غبار فضای مجازی و تبلیغات سوء دشمنان پنهان مانده است. برهمین اساس و با توجه به اینکه وظیفه ما پرداختن به تاریخ است، به این نتیجه رسیدیم که باید کار تحقیقاتی در مورد رضاخان را در دستور کار قرار بدهیم. دیدید که در سال 1396 عده‌ای جوان ناآگاه شعارهایی را به نفع رضاشاه سر دادند. به نظرم این موضوع زنگ خطری بود که باید آن را جدی می‌گرفتیم. به عبارت دیگر معلوم شد که با تلاش‌های عده‌ای یکی از چهره‌های منفور تاریخ کشورمان تا چه اندازه برای نسل جوان نمود پیدا کرده است. »
وی با نقل خاطره‌ای از امام خمینی صحبت‌های خود را ادامه داد و گفت: «نقل است که یکی از نویسندگان کتابی را که در مورد امام خمینی نوشته شده بود ، خدمت ایشان برد. امام پس از دیدن کتاب گفت: بروید و در مورد آن پدر و پسر بنویسید که خیلی زود عده‌ای تلاش می‌کنند آنها را منزه از هر کاری بخوانند.»
خزایی با اشاره به چاپ این کتاب در موسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی گفت: «به این نتیجه رسیدیم که باید کاری در مورد رضاخان نوشته شود و این کار باید به آقای بهبودی سپرده شود. در حقیقت ایشان پس از نوشتن دو کتاب ماندگار «الف لام خمینی» و «شرح اسم» درباره امام خمینی و مقام معظم رهبری باید سراغ آدم بدها هم می‌رفتند و در مورد آنان می‌نوشتند. باید اشاره کنم که ایشان به همراه تیم پژوهشی که در اختیار داشتند نزدیک به 2 سال و نیم زحمت کشیدند تا منابع لازم برای این کتاب بیرون کشیده شود. »
رئیس موسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی خاطر نشان کرد: «برای نگارش این کتاب، صد‌ها سند به زبان انگلیسی و آثار و کتاب‌های مهجوری مثل کتابی از یک فرمانده روس ترجمه شده و مورد استفاده قرار گرفته است.»
وی با اشاره به ویژگی کاری هدایت‌الله بهبودی گفت: «به نظرم یکی از ویژگی‌های آثارایشان سند پژوهی دقیق و فهم آن است. ایشان استاد کار کردن با سند و جمع‌آوری و تبدیل آن به کتاب است و در این زمینه بسیار موفق عمل کرده است. البته باید بگویم که فهم آثار آقای بهبودی نیز کار بسیار دشواری است. عده‌ای دو کتاب الف لام خمینی و شرح اسم او را نفهمیدند. امیدوارم که بتوانیم از قلم ایشان بیشتر استفاده کرده و حقایق را به شیوه بهتری به نسل جوان منتقل کنیم. مطمئناً اگر اسناد به دست بیاید، محققین و پژوهشگران ما بهتر می‌توانند کار کرده و تاریخ را بیان کنند.
خزایی یادآور شد: این کتاب با قلم جذاب استاد بهبودی، نیشتری بر دُمل چرکین تاریخ گذشته ماست.
در ادامه این مراسم آقای حسین صفار هرندی وزیر اسبق ارشاد اسلامی گفت« کتاب «رضانام تا رضاخان» ریشه رفتارهای رضاشاه را نشان می‌دهد. رسم است که در دهه فجر از دستاوردهای انقلاب اسلامی رونمایی می‌کنند، اگر عقلمان برسد، از بزرگترین دستاوردها همین کتاب است. باید بگویم که وقتی کتاب‌های ایشان و به ویژه دو اثر الف لام خمینی و شرح اسم را می‌خوانم، خود را مدیون آقای بهبودی می‌دانم. به همه می‌گویم که اگر می‌خواهید اعجاز یک تحقیق تاثیرگذار را بخوانید، حتما آثار ایشان را بخوانید.»
وی با اشاره به کتاب «رضانام تا رضاخان» گفت: «در مورد رضاخان در سالیان اخیر حرافی‌های زیادی شده است. خیانت جریان روشنفکرنمایی که از مبهومات ارتزاق می‌کند همین بس که جریان جعلی را به ماجرای حقیقی تبدیل کردند و به نوعی سر بچه‌های ما کلاه گذاشتند. این موضوع در حالی است که فردی مثل رضاخان اصلا قابل مقایسه با امام خمینی و مقام معظم رهبری نیست. »
وی افزود: «امثال من، در دوران انقلاب ۲۵ ساله بودیم و آن زمان را درک کرده ایم؛ می‌بینیم که پیش از انقلاب و بعد از انقلاب اصلاً قابل مقایسه نیستند.»
صفار هرندی در بخش دیگری از صحبت‌های خود گفت: «هنر آقای بهبودی را در این می‌دانم که محققانه و بی‌طرف ویژگی‌های مربوط به رفتار و منش رضاخان را بیرون کشیده و در اختیار عموم گذاشته است. عده‌ای رضاخان را فردی مقتدر نام می‌برند در حالی که باید او را فردی خشن دانست. او حتی به هیچ یک از کسانی که برایش خدمت کردند نیز وفادار نبوده است و نمونه بسیاری از افرادی وجود دارد که قربانی کارهای او شدند. بنده معتقدم که وقتی لفظ استاد را برای آقای بهبودی به کار می‌بریم، دو معنا دارد. او استاد در تحقیق و نگارش است اما من استادی بزرگتر ایشان را می‌شناسم و آن هم شاگردپروری اوست. از کنار او تاکنون شاگردان بسیار زیادی به ادبیات کشور اضافه می‌شود. »
عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام با اشاره به فرازی از این کتاب که نشان دهنده ریشه برخی رفتارهای رضاشاه است، بیان کرد: «رضاخانی که پدرش در ۶۰ سالگی با دختر ۱۶ ساله ازدواج کرد و بعد از تولد او پدرش از دنیا رفت و هیچ وقت مورد محبتی قرار نگرفت و در مقطعی به خاطر نگهبانی از سفارتخانه‌های اروپایی بر سر سفره آنها نشسته بود؛ یک مزدور خشن شد.»
موسسه مطالعات و پژوهش های سیاسی