شهید مدنی به کجاها تبعید شد؟

شهید سیداسدالله مدنی از جمله مبارزینی بود که در ایام پیش و پس از پیروزی انقلاب تاثیر مستقیم و مهمی در جریان نهضت داشت. این اهمیت و تاثیر تا آن‌جایی بود که در دهه چهل حضرت امام مردم را به ایشان ارجاع می‌داد.

از طرف دیگر بر اساس اسناد موجود ساواک، محل تبعید آیت‌الله مدنی به دلایل امنیتی، جلوگیری از نفوذ ایشان در میان مردم و بعضا به علت شرایط نامساعد آب و هوایی و بیماری، چندین بار تغییر کرد.

در ادامه به بخشی از تغییر در تبعیدگاه‌های شهید مدنی به روایت اسناد ساواک می‌پردازیم.

از گنبد کاووس به بندر کنگان

طبق گزارش شهربانی گنبد کاووس، آیت‌الله مدنی در این شهر به «تحریکات سوء» پرداخته بود که منجر به سخنرانی، تظاهرات و دستگیری چند نفر شد. به همین دلیل شهربانی حضور او را در گنبد کاووس «از جهات مسائل ضدامنیتی به مصلحت ندانسته» و درخواست تغییر محل تبعید او را کرد. ساواک نیز در گزارشی دیگر، ادامه تبعید او را در «منطقه مرزی» به مصلحت نمی‌دانست.

سند

تاریخ سند: 28 خرداد 1357

بازگشت به شماره 1017/15/ ﻫ- 13/1/36

متن سند:

از: خرم آباد تاریخ: 28 /3 /2537[1357] 13570328

به: 312 شماره: 2157 /15/ ﻫ

بازگشت به شماره 1017 /15/ ﻫ- 13 /1 /36

بر حسب نامه شماره 307 /22 /55- 3 /3 /37 شهربانی گنبد کاوس صادره به فرمانداری خرم آباد اسداله مدنی دهخوارقانی 1 در گنبد کاوس محل تبعید مرتکب تحریکات سوئی[سوء] گردیده و ادامه تحریکات وی منجر به سخنرانی سوئی یکی از روحانیون محل مزبور و به دنبال آن ایجاد تظاهرات در مسجد و خیابان و دستگیری چند نفر گردیده و شهربانی مزبور وجود نامبرده را از جهات مسائل ضدامنیتی در گنبد کاوس به مصلحت ندانسته و تقاضای تغییر محل نموده است به همین علت روز جاری در خرم آباد کمیسیون امنیت اجتماعی تشکیل و اعضای کمیسیون به اتفاق رای دادند یاد شده از گنبد کاوس به بندر کنگان از توابع استان بوشهر نقل مکان داده شود رای کمیسیون از طریق فرمانداری به شهربانی گنبد کاوس ابلاغ خواهد شد.

از کنگان به مهاباد

تغییر تبعیدگاه از بندر کنگان به مهاباد (مرداد ۱۳۵۷):

می‌توان گفت که جابجایی مکرر روحانیون مبارز در تبعید یک راهکار حکومت پهلوی برای جلوگیری از نفوذ آنها بود. زیرا این افراد پس از مدتی اقامت در یک محل، با مردم آشنا شده و به «قطب سیاسی» منطقه تبدیل می‌شدند و حکومت برای کاهش نفوذشان، محل تبعید آنها را تغییر می‌داد.

 مقامات استان بوشهر، با اشاره به «موقعیت مرزی» و «مهم بودن موضوع»، خواستار تغییر محل اقامت آیت‌الله مدنی شدند، زیرا مقامات انتظامی و امنیتی بندر کنگان پس از استقرار وی، «احساس خطر» کرده بودند. کمیسیون امنیت اجتماعی خرم‌آباد با این تقاضا موافقت کرد و مهاباد به عنوان تبعیدگاه جدید تعیین شد. در تاریخ 28 /4 /57 فرماندار بوشهر تلگرافی خطاب به فرماندار خرم آباد (مبدأ تبعید آقای مدنی) فرستاد که «با توجه به مهم بودن موضوع و موقعیت مرزی این استان و بخشنامه شماره 6550 ـ 23 /7 /37 هیات وزیران نسبت به تغییر اقامت آقای اسداللّه مدنی دهخوارقانی اقدام و نتیجه را به این فرمانداری اعلام دارند؛ در پی درخواست‌های مکرر مقامات استان بوشهر تصمیم گرفته می‌شود که آیت‌الله مدنی به مهاباد فرستاده شود.

سند:

تاریخ سند: 28 تیر 1357

صورتجلسه

متن سند:

بر حسب دعوتنامه شماره 9254 ـ 25 /4 /37 استانداری کردستان ستاد آماری محکومان به اقامت اجباری در سطح استان در ساعت 10 صبح روز چهارشنبه 28 /4 /37 بمنظور بررسی نامه شماره 2006 / م ـ 15 /2 /37 وزارت کشور و نامه شماره 52 /21196 ـ 21 /9 /2536 منضم به آن مبنی بر جمع آوری آمار و اطلاعات مربوط به محکومان باقامت اجباری و تبعیدی به شهرستانهای تابعه استان با حضور امضاء کنندگان زیر تشکیل و پس از قرائت نامه های مذکور بشرح زیر اتخاذ تصمیم گردید.

با بررسی سوابق امر و نامه های رسیده از فرمانداریهای تابعه استان در حال حاضر در شهرهای سقز 10 نفر، بانه دو نفر، سنندج یکنفر، مریوان یکنفر، بیجار دو نفر محکوم باقامت اجباری هستند اقامت دارند و در حال حاضر در شهرستانهای فوق الذکر جمعا 16 نفر محکوم باقامت اجباری بسر میبرند.

پس از تبادل نظر و مذاکرات لازم و با توجه بمفاد نامه های فرمانداری شهرستانهای سقز ـ بانه ـ مریوان شهرهای مذکور از نظر موقعیت خاص منطقه و گنجایش پذیرش شهرهای تابعه استان کردستان بشرح زیر.

سنندج 4 نفر ـ سقز 6 نفر ـ بانه 5 نفر ـ مریوان 5 نفر اعزام گردند بلامانع است.

معاون استانداری کردستان ـ معدلی رئیس کل دادگستری استان کردستان ـ انواری از طرف رئیس سازمان اطلاعات و امنیت استان ـ منوچهری از طرف فرمانده ناحیه ژاندارمری استان کردستان سرهنگ دبیری از طرف رئیس شهربانی استان کردستان ـ سرهنگ دستغیب

 کنترل مسیر تردد

نگرانی حکومت از تاثیر شهید مدنی تا آنجا بود که مسیری که می‌خواست تردد کند را هم مورد بررسی و کنترل قرار می‌داد تا ارتباط مردمی در مسیر پیدا نشود. در سندی که در ادامه می‌آید بخاطر احتمال حضور مردم و ارتباط با آیت‌الله مدنی مسیر حرکت جابه‌جا می‌شود.

سند

تاریخ سند: 6 مرداد 1357

 موضوع: تلفنگرام

6 /5 /57

با توجه به اینکه در روز جاری اسداله مدنی دهخوارقانی روحانی تبعید جهت اعزام به مهادباد از خرم‌آباد و همدان عبور خواهد نمود و عده‌ای از عناصر ناراحت و متعصبین مذهبی در خرم‌آباد قصد تجلیل از یاد شده داشته که به احتمال قوی نیز تظاهراتی به راه خواهند انداخت خواهشمند است دستور فرمایید ترتیبی داده شود که به جای مسیر خرم‌آباد، همدان، ملایر، کرمانشاه، سنندج از طریق پل دختر کرمانشاه و سنندج به مهاباد اعزام شود.

توضیحات سند:

1- آیت‌الله سید اسدالله مدنی در 17 /5 /1356 از خرم‌آباد به گنبد کاوس تبعید شد. چندی بعد در 28 /3 /57 به علت ارتباطی که با مردم آن منطقه برقرار کرده بود به بندر کنگان تغییر محل داده شد تا بدین ترتیب مجازات تبلیغ دین را به ایشان نشان دهند. ایشان پس از مدتی اقامت در این منطقه بد آب و هوا تقاضای انتقال به شهر دیگری را کرد. کمیسیون حفظ امنیت اجتماعی خرم‌آباد با تقاضای آیت‌الله مدنی موافقت کرد و قرار شد به مهاباد منتقل شود. حرکت به طرف تبعیدگاه جدید مصادف بود با تشییع جنازه مرحوم آخوند ملاعلی معصومی همدانی. همان‌طور که از این سند بر می‌آید گروهی از مردم همدان با آگاهی از حرکت آقای مدنی خود را آماده استقبال از ایشان می‌کردند که با مطلع شدن ساواک مسیر حرکت ایشان تغییر کرد تا همدان بر سر راه ایشان نباشد.

آیت‌الله مدنی ساعت ده صبح پنجم مرداد ماه به مهادباد می‌رسد و به شهربانی آن ناحیه معرفی می‌شود.