سخن نخست
کالبد شکافی حزب توده ایران

چهل  و هفتمین شماره گذرستان را به  بررسی  کارنامه حزب توده  در فاصله سالهای 1320 تا 1361 اختصاص دادیم . کارنامه ننگین تشکیلاتی ترین حزب تاریخ ایران و جریان چپ دراین چهل و یکسال با فراز و نشیب هایی بسیار و از لحاظ ماهیتی بعضا متناقضی روبرو بوده است .
در این بخش تلاش کردیم از طریق باز نشر مطالبی که در " حزب توده از شکل گیری تا فروپاشی " قبلا منتشر شده  است ، مخاطبان را با عملکرد این حزب و گرایشهای مارکسیستی آن و عمق وابستگی هایی که به شوروی داشت ، آشنا سازیم. همچنین در جهت تکمیل مباحث مطرح شده از مقالات سایر منابع نیز استفاده کردیم. 
واقعیت آن است که اگر بخواهیم عملکرد حزب توده را بصورت منصفانه ارزیابی و تحلیل کنیم هرگز نمی توانیم این واقعیت را نادیده بگیریم که همه کسانی که درطول سالهای فعالیت حزب توده با این تشکیلات همکاری داشتند ، خائن به وطن و نوکر بیگانگان نبودند . چه بسیار کارگران و مردمی که در حسب ظاهر مجذوب شعارهای دلربای این حزب شدند و در زمانی که متوجه وابستگی رهبران حزب به بیگانگان شدند بلافاصله از این حزب دوری گزیدند. با این حال سرنوشت کسانی چون تقی ارانی ، خسرو روزبه ، رادمنش ، عبدالصمد کامبخش و بالاخره نورالدین کیانوری همه به عنوان عبرت های تاریخی برای نسل سرخورده از جریان چپ مارکسیستی در ایران مطرح بوده وهست.
همچنین کسان دیگری مانند احسان طبری در رهبری حزب توده وجود داشتند که پس از آگاهی از کجراهه ها و فریبکاریهای حزب از آن فاصله گرفتند و دست به افشاگری علیه آن زدند و منبع آگاهی بقیه اعضا نسبت به ماهیت حزب و افزایش شناخت نسل جوان نسبت به این تشکیلات شدند.
چه آن کسانی که در شروع کار حزب توده فریب این جریان را خوردند و چه کسانی که بعدها مانند جلال آل احمد و خلیل ملکی با ایجاد جریان به اصطلاح سوم، تلاش کردند ماهیت ضد مردمی حزب توده را برای جریان روشنفکری چپ زده در آن زمان افشاء کنند،  نتوانستند مانع از رشد تشکیلاتی این حزب وابسته در بین جریان های اجتماعی ساده اندیش شوند.
با پیروزی انقلاب اسلامی رهبران حزب توده بازهم برای گمراهی انقلابیون سعی کردند خود را همراه با انقلاب اسلامی نشان دهند ، چرا که تصور می کردند با نفوذ به داخل ارگان های انقلاب پس از مدتی می توانند مسئولیت های حساس را بدست آورده و انقلابیونِ مذهبی و روحانیون را از رهبری جامعه حذف نمایند. اما برخلاف تصورآنها ، ماهیت انقلاب اسلامی یک اصالت دینی و مستقل  داشت و با هر گونه وابستگی غربی یا شرقی مخالفت می کرد. به همین دلیل همچنانکه پس ازفتح لانه جاسوسی آمریکا در آبان سال 1358 به حضور آمریکایی ها و نوکران آنها در ایران پایان داده شد،  در اردیبهشت سال 1361 نیز با شناسایی وابستگان حزب توده در ارتش و سایر ارگان های انقلابی ، مانع اجرای نقشه های شوم آنها برای به انحراف کشاندن جریان اصیل انقلاب اسلامی شدند.  
امید است مثل همیشه خوانندگان و بویژه فرهیختگان عرصه تاریخ معاصر مجموعه دست اندر کاران نشریه الکترونیکی «گذرستان» را از نظرات و پیشنهادهای انتقادی و راهگشای خود محروم نسازند.