10 تیر 1392
انتشار بخشی از اسناد انجمن‌ها و سازمان‌های فرهنگی دوره رضاشاه
به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، «اسنادی از انجمن‌ها و موسسه‌های فرهنگی ـ اجتماعی دوره رضاشاه» با معرفی اهداف و اقدامات این انجمن‌ها روایت مستندی از تحولات دوره پهلوی به‌شمار می‌رود که به‌کوشش رضا مختاری‌اصفهانی، زیرنظر شهریار مرادی‌دهقی و محمد شیخان از مرکز پژوهش و اسناد معاونت ارتباطات و اطلاع‌رسانی دفتر رییس‌جمهوری و از سوی موسسه خانه کتاب راهی بازار کتاب‌های اسناد و تاریخ شده است.
141 سند از اسناد ریاست‌جمهوری درباره تشکیل انجمن‌هایی که در دوره پهلوی تلاش کردند تا علاوه بر ارتباط میان ایرانیان داخل، پلی برای ارتباط ایرانیان خارج از کشور باشند، در این کتاب گردآمده است. در خارج از ایران نیز این انجمن‌ها برای زنده‌داشت نام و یاد ایران و ایجاد همبستگی میان ایرانیان مهاجر با انجام فعالیت‌های خیریه و فرهنگی ایفای نقش می‌کردند.
پس از قدرت‌گیری رضاشاه، برخی نخبگان معتقد بودند که مشروطه ناکام مانده و دلیل آن را نامساعد بودن فضای فرهنگی جامعه در پذیرش تحولات این رخداد و ناشی از بیسوادی اکثریت جامعه و فقدان ابزار مدرن می‌دانستند. در این‌باره نوشته شده است: «با توجه به چنین اعتقادی، در این دوره انجمن و موسسه‌های فرهنگی ـ اجتماعی عدیده‌ای ایجاد شدند تا علاوه‌بر تحول در حوزه فرهنگ و اجتماع، به نهادینه ساختن ایدئولوژی سلطنت پهلوی اول یاری رسانند.»
اتحادیه مدیرات ملی، انجمن اخوت، انجمن‌های ادبی شهرهای مختلف، انجمن ایران‌لیگ، انجمن زرتشتیان ایرانی هند، تشکیلات پیشاهنگی ایران، جمعیت آیینه عبرت، جمعیت ترقی ارامنه ایران، کلوب ایران، قرائتخانه شاهپور، کانون ایران باستان و موسسه خیریه ایرانیان برخی از این موسسه‌ها به‌شمار می‌روند.
در ادامه «مدخل» کتاب نوشته شده است: «با تشکیل سازمان پرورش افکار در سال 1317 بسیاری از اهداف و وظایف موسسه‌های فرهنگی به این سازمان منتقل شد. سازمان مزبور به‌عنوان یک موسسه دولتی وظیفه تبیین و تحقق اندیشه‌های فرهنگی ـ اجتماعی نوین دولت را از طریق چاپ و نشر کتب، سخنرانی و غیره برعهده داشت. بنا بود سازمان پرورش افکار بر تمامی شئون فرهنگی جامعه نظارت داشته و با امکاناتی که در اختیار داشت، سیاست‌های نوگرایانه دولت را در توده‌ها ترویج کند.»
از سوی دیگر این سازمان با توجه به بیسوادی اکثریت جامعه تاسیس رادیو و نصب گیرنده آن در تمامی کشور و پخش موسیقی، اخبار و سخنرانی‌ها همچنین تغییر کتاب‌های درسی دبستان‌ها و دبیرستان‌ها را نیز بر عهده داشت. این سازمان در دانشگاه‌ها نیز تعلیمات و برنامه‌هایی را برای پرورش افکار دانشجویان برگزار می‌کرد.
چاپ نخست کتاب «اسنادی از انجمن‌ها و موسسه‌های فرهنگی ـ اجتماعی دوره رضاشاه» به‌کوشش رضا مختاری‌اصفهانی، زیرنظر شهریار مرادی‌دهقی و محمد شیخان از مرکز پژوهش و اسناد معاونت ارتباطات و اطلاع‌رسانی دفتر رییس‌جمهوری در 496 صفحه، شمارگان یک‌هزار نسخه و بهای 17 هزار و 500 تومان از سوی موسسه خانه کتاب منتشر شده است.
ایبنا