پیروز مجتهدزاده از فلسفه و فضای مجازی می گوید/ پاسخ به یک خلاء در عصر اینترنت و تکنولوژی اطلاع‌رسانی

دکتر پیروز مجتهدزاده، جغرافیدان و کارشناس ارشد مسایل سیاسی درباره جدیدترین آثار خود در حوزه ژئوپولیتیک گفت: خلا بزرگی در فلسفه جغرافیای سیاسی و ژئوپولیتیک در مطالعات ایرانی مشاهده می‌شود و با کمبود کتاب در این مساله‌، تنها بحث‌های پراکنده‌ای تحت عنوان فلسفه جغرافیا وجود دارد.

مجتهدزاده در گفت‌وگو با خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، درباره جدیدترین اثر خود با عنوان «فلسفه و کارکرد ژئوپولیتیک» که از سوی انتشارات سمت منتشر شده است گفت: در این کتاب برای نخستین‌بار، پیدایش این علم (فلسفه و در مراحل مختلف و تطور و شکل‌گیری فلسفی آن به بحث و بررسی گذاشته شده است. 

وی در ادامه توضیح داد: در این کتاب بحث‌های ژئوپلتیک در جهان مطرح و پیدایش و تطور آن از اواخر قرن 19 و 20 و همچنین بعد از جنگ جهانی دوم مورد بررسی قرار می‌گیرد و با این موضوع محوری که «در نتیجه مطرح شدن چه اندیشه‌ها و بحث‌های ژئوپولیتیکی، دانش جغرافیای سیاسی متولد شد» دنبال می‌شود. 

این جغرافیدان اظهار کرد: همچنین در این اثر، نظریه‌های فلسفی که سبب تحول بحث‌های ژئوپولیتیکی و تبدیل آن به جغرافیای سیاسی کنونی شده است، به تفصیل مورد تجزیه و تحلیل مستند قرار می‌گیرد، چرا که یک علم بدون این‌که از فلسفه خاصی برخوردار باشد، نمی‌تواند به عنوان یک رشته علمی دانشگاهی مطرح شود. 

این کارشناس ارشد مسایل سیاسی افزود: از این‌رو، این اثر با مطرح کردن زیربناهای اندیشه افرادی مانند «مکیندر» و «راتزل» شروع و سپس به زمینه‌سازی‌های فلسفی «هارتشورن» و «جونز» برای شکل‌گیری فلسفه جغرافیای سیاسی از سوی «ژان گاتمن» (واضع رسمی دانش جغرافیای سیاسی) می‌پردازد. اتکاء گاتمن بر آن بوده است که آن چیزی که جهان سیاست

 
مجتهدزاده درباره کتاب بعدی خود با عنوان«ژئوپولیتیک فضای مجازی» که تالیف آن هم نیز به نوعی پاسخی به خلا بزرگی که به تازگی در مباحث جغرافیای سیاسی ایجاد شده است گفت: در دورانی که اندیشمندان سیاسی و فلاسفه نام آخرین مرحله زندگی بشر تاکنون را که جنبه تکنولوژی ارتباطات دارد، «فضای مجازی» یعنی عصر اینترنت، ارتباطات و تکنولوژی اطلاع‌رسانی گسترده گذاشته‌اند. ما با وضعیت جدیدی در زندگی بسیار حساس و سرنوشت‌ساز ارتباطات عمومی خود روبه‌رو شده‌ایم که انسان‌ها قادرند فارغ از فضای حقیقی ارتباطاتی سرنوشت‌ساز را برقرار کنند. به عبارتی، امروز در فضای مجازی وضعیتی مهیا شده که می‌توانیم ارتباطاتی سریع‌تر و رساتر داشته باشیم بدون این‌که درگیر فضای حقیقی و محدودیت‌های ناشی از آن شد.

ژئوپولیتیک از دانش جغرافیای سیاسی دفاع می‌کند
استاد جغرافیای سیاسی و ژئوپلیتیک دانشگاه تربیت مدرس تهران اظهار کرد: با توجه به اوضاع به وجود آمده، از دید مطالعات ژئوپولیتیکی چالش‌هایی برای فضای حقیقی (جغرافیای سیاسی) مطرح می‌شود. بدین معنی که این وضعیت، مسایلی را مورد چالش قرار می‌دهد که مطالعاتش در حوزه جغرافیای سیاسی قرار می‌گیرد، در این‌جاست که مبحث فرامرزی ژئوپولیتیک در مقامی قرار می‌گیرد که وظایف عمده‌ای را در برابر فضای جدید در دفاع از موقعیت دانش جغرافیای سیاسی در پیش می‌گیرد. 

مجتهدزاده سپس با اشاره به کتاب «خلیج‌ فارس، نامی کهن‌تر از تاریخ » گفت: چاپ نخست این کتاب در سال 1354 به صورت مختصر منتشر شد. در سال‌های بعد با ویراست‌های جدید و اضافه شدن مطالب بازچاپ شد و سال 1392 چاپ یا ویراست چهارم آن به همراه اسناد و مدارکی جدید منتشر شد. این اثر، بحث مفصلی در شکل‌گیری سیاسی سرزمین‌های داخل

و اطراف خلیج فارس در طول تاریخ است که در آن مباحثی چون «خلیج فارس تحت چه حاکمیت‌هایی قرار داشته»، «تا به امروز مرزهای آن به چه صورت شده‌اند»، «کشورهای جدید که در قرن 19 و 20 به‌وجود آمدند به چه صورتی اشکال سیاسی منطقه را تغییر دادند» و «محل سکونت اقوام ناشناخته و شکل‌گیری‌های سیاسی این منطقه» معرفی و بررسی می‌شوند. 

وی عنوان کرد: همچنین این کتاب، بحث مفصلی درباره پیدایش و تطور نام خلیج فارس در اسناد ایرانی، یونانی، اسلامی، عربی و اروپایی و همچنین اسنادی از کتب مقدس از جمله تورات، انجیل و قرآن کریم را در این زمینه مطرح می‌کند. این کتاب از سوی انتشارات دانشگاه تهران چاپ و منتشر شده است. 

درباه دکتر پیروز مجتهدزاده
پیروز مجتهدزاده، (متولد سال ۱۳۲۴ در شهرستان نور) دارای دکترای جغرافیای سیاسی و ژئوپلوتیک از دانشگاه هاروارد، محقق و کارشنا س ارشدمسایل سیاسی ایران است. وی استاد جغرافیای سیاسی و ژئوپولیتیک دانشگاه تربیت مدرس تهران، مشاور پژوهشی دانشگاه سازمان ملل متحد و مدیر عامل بنیاد پژوهشی یوروسویک لندن نیز هست.
 
از پیروز مجتهدزاده بیش از 20 عنوان کتاب به زبان‌های انگلیسی و فارسی منتشر شده‌است. «حاکمیت ایران بر جزایر تنب و ابوموسی»، «جغرافیای سیاسی و ژئوپولیتیک»، «نام خلیج فارس در درازای تاریخ»، «نامه‌هایی از ایران»، «جغرافیای سیاسی و سیاست جغرافیایی»، «امنیت و مسایل سرزمینی در خلیج فارس»، «خلیج فارس، کشورها و مرزها»، «ایده‌های ژئوپولیتیک و واقعیت‌های ایرانی»، «امیران مرزدار و مرزهای خاوری ایران»، «جزایر تنب و ابوموسی»، «کشورها و مرزها در منطقه ژئوپولیتیک خلیج فارس»، «جغرافیای سیاسی تنگه هرمز»، «جغرافیای تاریخی خلیج فارس»، «جغرافیای تاریخی خلیج فارس» عناوین برخی از کتاب‌های وی را تشکیل می‌دهند.