انگیزه مقام معظم رهبری از تأسیس بنیاد دایرةالمعارف اسلامی/ تفاوت اصطلاح حکمت و فلسفه

وی عنوان کرد:‌ در سال 62 پیرو دستور مقام معظم رهبری که در آن زمان رئیس جمهور بودند، درباره شکل دادن به دایرة‌المعارف اسلامی، من و دکتر شیرازیان موظف بودیم هیأت امنای اولیه را خدمت ایشان معرفی کنیم که مورد تایید مقام معظم رهبری نیز قرار گرفت و از این رو بنیاد دایرة‌المعارف، رسماً کار خود را آغاز کرد.

میرسلیم تصریح کرد: ما موظف بودیم این دانشنامه را به زبان فارسی بنویسیم و با توجه به قابلیت‌های معرفت‌شناسانه زبان فارسی و پاسداری از کیان زبان فارسی و با هدف فراموش نکردن اصالت ابلاغ مفهوم رفتار کنیم.

عضو هیأت علمی دانشگاه امیرکبیر گفت: اگر بخواهیم کار درست انجام شود، ما دست در اندرکاران موضوع باید ایرانی زندگی کنیم؛ کسی می‌تواند از پس دانشنامه جهان اسلام برآید که به مسلمان بودن و ایرانی بودن خویش افتخار کند، کسی که غنای زبان فارسی را می‌شناسد و به زبان فارسی احترام می‌گذارد، همچنین اندیشه‌های بزرگان را به زبان فارسی خوانده و با این گنج عظیم معرفت فرهنگ، آشنا شده باشد.

میرسلیم با بیان اینکه زحمت ترجمه یک مقاله به زبان فارسی کمتر از تألیف یک اثر نیست، خاطرنشان کرد: دوستان ما در بنیاد دایرة‌المعارف اسلامی از کنار نفوذ بیگانه در شکل‌های مختلف بی‌توجه عبور نکردیم. از این رو دلیلی ندارد که ما در یک مقاله به طور مثال از واژه ترکی استفاده کنیم که در نهایت اگر لازم بود آن واژه را بین دو گیومه آورده‌ایم. اما باز هم این کار را در حد ضرورت انجام می‌دهیم.

عضو هیأت علمی دانشگاه امیرکبیر تصریح کرد: بخشی از رواج طرز فکرها به آثار ترجمه شده برمی‌گردد؛ ما نیازی به وام گرفتن از سایر زبان‌ها نداریم و باید مراقب باشیم در ارائه مطالب، فرهنگ بیگانه را القا نکنیم؛ همچنین ما رتبه نسبتاً خوبی در مقایسه با سایر کارها بدست آورده‌ایم که زحمات بسیاری برای به سرانجام رساندن این 18 مجلد شده است.

در ادامه محسن جهانگیری، چهره ماندگار فلسفه ایران گفت: مسئله علم در اسلام نکته روشنی است و در میان هیچ یک از ادیان و هیچ فرهنگی مانند فرهنگ اسلام به علم و دانش اهمیت داده نشده است. از این رو افتخار ما مسلمانان است که پیامبر ما خود را معلم معرفی می‌کند و می‌گوید خداوند مرا معلم مبعوث کرده است.

جهانگیری یادآور شد: خداوند متعال در آیات قرآن کریم پیامبر خویش را معلم معرفی می‌کند که کتاب آسمانی را به دیگران تعلیم می‌دهد و مقصود از «کتاب» علم شرایع است.

چهره ماندگار فلسفه ایران تصریح کرد: برای انسان دو بال لازم است؛ یکی بال علم و دیگری بال عمل، آن حکمتی که در آیات و روایات اسلامی آمده علم و عمل با هم است، از این رو علما مانند ملاصدرا و شیخ اشراق کلمه حکمت را به جای فلسفه به کار برده‌اند.

جهانگیری با اشاره به یکی از ستاره‌پرستان به نام «ثابت بن حرّه» گفت: «ثابت بن حره» یکی از مترجمین مورد احترام مسلمانان در بیت‌الحکمه بغداد بود، وقتی او از دنیا رفت، سید مرتضی زمانی که از قبرستان عبور می‌کرد در نزدیکی قبر وی از اسب پیاده می‌شد و به او احترام می‌کرد و بعد از عبور از قبر ایشان دوباره بر اسب سوار می‌شد،‌ لذا وقتی بر او خرده گرفتند، فرمود من به علمش احترام می‌گذارم.

این چهره فعال فلسفی خطاب به پژوهشگران بنیاد دایرةالمعارف اسلامی گفت: در دوره جوانی که توانایی نسبتا خوبی داشتم متاسفانه کم نوشتم و وقتی به فکر نوشتن افتادم که پیر شدم، اکنون متوجه شدم که هیچ چیزی مانند نوشتن نیست و نوشتن است که انسان را جاودان می‌کند، همانند فردوسی که وقتی شاهنامه را نوشت، اسامی بزرگان و پادشاهان و پهلوانان ایران را زنده کرد و شما در کارتان هیچ تزلزلی ایجاد نکنید که بهترین وسیله برای جاودان شدن همین است.