باج‌دهی‌های محمدرضا پهلوی به دولت انگلیس

شاه: مطمئن باشید که بخش زیادی از پولی را که بابت نفت می‌پردازید، به شما برمی‌گردانیم!

اشاره: در دوران افزایش چشمگیر قیمت نفت در اوایل دهه ۱۳۵۰ و سرازیرشدن دلارهای نفتی به خزانه دولت ایران، محمدرضا پهلوی بخش زیادی از این دلارها را از طریق خرید یا اعطای وام، به دولت‌های غربی بازگرداند. یکی از وام‌های کلانِ شاه، وامی به مبلغ ۴۰۰ میلیون دلار بود که در آبان‌ماه ۱۳۵۳ به سازمان ملی آب انگلستان داده شد. پرداخت وام به سازمان ملی آب انگلستان در حالی بود که در همان زمان بسیاری از مردم در ایران از آب سالم لوله‌کشی بی‌بهره بودند! این وام نخستین قسط از وام ۱ میلیارد و ۲۰۰ میلیون دلاری تعهد شده از طرف دولت ایران به دولت انگلیس بود، که در آن زمان رقم سرسام‌آوری محسوب می‌شد. حال پرسش اصلی اینجاست که چرا باید کشور ثروتمندی چون انگلستان از ایران وام دریافت کند؟! برای پاسخ به این پرسش، بد نیست به مصاحبه چند ماه قبل محمدرضا پهلوی، در بهمن‌ماه ۱۳۵۲، با خبرنگار تلویزیون انگلستان اشاره کنیم. او در این مصاحبه در جواب این سؤال که:«آیا ایران معادل پولی که بابت نفت از انگلستان دریافت می‌کند، از این کشور کالا خواهد خرید یا خیر؟»، این‌گونه پاسخ می‌دهد:«شاید، شاید بیشتر از این مبلغ، زیرا ما قصد داریم در انگلستان سرمایه‌گذاری کنیم»، و در پاسخ سؤال دیگر خبرنگار که می‌پرسد:«آیا ایران توانسته است به دولت انگلستان اطمینان دهد که قسمت اعظم پولی را که ما بابت نفت به ایران می‌پردازیم، در صنایع انگلیس سرمایه‌گذاری خواهد کرد؟»، می‌گوید:«حتماً...!». معنای حقیقی این پاسخ‌های شاه را شاید با کلام امام خمینی(ره) بهتر بتوانیم درک کنیم:«کسی که دست‌نشانده دیگران است، خدمت باید بکند؛ نمی‌تواند نکند...».

روزنامه اطلاعات؛ ۸ آبان ۱۳۵۳

روزنامه اطلاعات؛ ۱۰ بهمن ۱۳۵۲
(مصاحبه شاه با خبرنگار تلویزیون انگلستان)

روزنامه اطلاعات؛ ۱۵ بهمن ۱۳۵۲