دوازدهم تیرماه سالگرد ترور میرزاده عشقی به دستور سردارسپه

رای دیوان تمیز در مورد عدم رسیدگی به قتل میرزاده عشقی

سند درباره میرزاده عشقی(زاده 20آذر1273ش،درگذشت 12 تیرماه 1303 ش) مربوط به رای دیوان عالی تمیز (دیوان عالی کشور) است. بر اساس این سند دیوان عالی تمیز، بدلیل آنکه دادستان تقاضای رسیدگی به ماجرای قتل میرزاده عشقی را دیر تر از زمان قانونی ارسال کرده است ، رای به عدم رسیدگی می دهد بدین ترتیب ابوالقاسم بهمن یکی از متهمان به ترور میرزاده عشقی را که توسط مردم دستگیر شده بود، آزاد می شود!

متن سند چنین مقرر می دارد:

«چهارم شهر ذیحجه یکهزار و سیصد و چهل وچهار ،مطابق 4 خرداد 1305 به اتفاق آرا چنین رای جناب آقای صدر الاشراف رئیس شعبه ، جناب آقای میرزا سید محمد ، جناب آقای میرزا سید علی بهبهانی ، جناب آقای میرزا عیسی خان ،جناب آقای میرزا صادق خان ، می دهند : چون به موجب ماده 403 اصول محاکمات جزا، مدت تمیز احکام جزائی برای مدعی العموم از تاریخ صدور حکم شروع می شود، و در این مورد [رسیدگی به اتهام قتل میرزاده عشقی ] تقاضانامه مدعی العموم کل ، بعد از انقضای مدت تمیزی رسیده ، لذا به اتفاق آرا، مردود است. [محل مهر دیوان عالی تمیز و همچنین 5 مهر قضات مذکور ] »

میرزاده عشقی،از شاعران ایران در اواخر دوره قاجار و اوایل دوره پهلوی بود. پیروزی انقلاب مشروطیت،به منزله عمده ترین عامل تحولات سیاسی،اجتماعی و فرهنگی و به دنبال آن، وقوع پدیده هائی همچون جنگ جهانی اول، اشغال ایران و کودتای سوم اسفند 1299ش، عشقی را به واکنش واداشت. او در قالب شعر، نمایشنامه و دیگر آثار قلمی، به نقد وضعیت جامعه خود پرداخت. همین فعالیت های اجتماعی بویژه انتشار روزنامه قرن بیستم بود که نهایتاً به مذاق رضاخان سردار سپه خوش نیامد و زمینه ساز ترور عشقی شد. قاتلان عشقی گریختند و تنها یک نفر از آن ها به دست مردم گرفتار آمد و به ناچار پرونده اش در محاکم قضائی مطرح شد ولی سرانجام آزاد گردید.