درس هایی که از یک عارف عالم باید فراگرفت

 زندگی بزرگان سرشار از نکته های آموزنده است، نکاتی که برای آنها پیش آمده ولی برای دیگران نیز می تواند درس آموز باشد. آیة اللّه مرعشی از بزرگ فقیهانی است که خود را در اسلام ذوب نمود و از حریم تشیع و اهداف مقدس ائمه هدی علیهم السلام دفاع نمود. ایشان از سجایای اخلاقی بی‌شماری برخوردار بوده ‌اند که ما تنها به ذکر چند مورد بسنده می‌کنیم.
1- ساده زیستن:
یکی از خصوصیات برجسته ایشان ساده زیستی و عدم توجه به مسائل مادی و زخارف دنیوی بود. ایشان پس از اقامت در قم و ازدواج از نظر مالی مدتها در وضعیت‌ بدی به سر می‌ بردند و مدتها اجاره‌ نشین بودند تا اینکه کم‌ کم با تهیه یک زمین کوچک در آن خانه ای ساختند و تا آخر عمرشان نیز در آن زندگی کردند. ایشان هیچوقت از وضعیت مالی مطلوبی برخوردار نبودند و هر آنچه به دست می‌ آوردند، در راه رفع حوایج مردم مصرف نموده، یا وقف می‌کردند و هیچ‌گاه مالی را به خودشان اختصاص نداده ‌اند.
 شب آخری که ایشان فوت کردند، فرمودند: «من خیلی بارم سبک است و هیچ نگرانی ندارم، تنها یک چیز مرا زجر می‌دهد و آن این است که می‌ ترسم در ایام زندگیم نوشته من یا صحبتهای من در هر موردی باعث شده باشد که حقی ناحق شود، یا در همسایگی ما گرسنه‌ ای بوده باشد و ما غذای سیر خورده باشیم که و الله و بالله و تالله اگر چنین چیزی بوده من آگاهی نداشته‌ ام» و روزی که ایشان از دنیا رفتند، یک قبا داشتند که مشکی بود و در ایام محرم و صفر می‌پوشیدند و مجموع پولی که در جیب ایشان بود، هشتصد تومان بود و هیچ اندوخته ‌ای، زمینی یا ملکی نداشتند.
2- مداومت بر نماز جماعت:
خصوصیت دیگر ایشان، پایبندی ایشان به اقامه جماعت در حرم مطهر حضرت معصومه - سلام الله علیها - بود.از همان زمان قدیم، نزدیک به 60 سال پیش ایشان مرتب سه وعده مشرف می ‌شدند به حرم مطهر و در آنجا اقامه جماعت می ‌فرمودند. صبحها نخستین زائر حضرت معصومه - سلام الله علیها - ایشان بودند، گاهی یک ساعت قبل از اذان تشریف می‌ بردند پشت درب صحن و آنجا می‌ نشستند تا فراش حرم بیاید درب را باز کند و ایشان نخستین زائر حرم باشند.
 در زمستانهای خیلی سرد، تا آن زمان می‌ گفتند برف زیادی می‌ بارید که گاهی ارتفاع برف به 80، 90 سانتی‌متر می‌رسید، ایشان قبل از اذان صبح، پارویی به دست می ‌گرفتند و از منزل تا حرم مطهر مسیر را برای مردم باز می‌کردند و هرگاه هم کسی می‌گفت آقا شما این کار را نکنید، می‌فرمود: من می‌خواهم ثواب کنم.
در وصیتنامه ایشان آمده است: ‌«سجاده‎ای که هفتاد سال بر روی آن نماز شب بجا آورده‎ام و تسبیحی از تربت امام حسین (علیه السلام)‌که با آن در سحرها به عدد دانه‎هایش استغفار کرده‎ام با من دفن شود.»(1)
3- عشق به کمال و علم:
یکی دیگر از خصوصیات ایشان علاقه و عشق بی‌ حد و حصر نسبت به کسب علم و دانش بود. یک وقتی ایشان نقل می‌ فرمودند: «زمانی که ما در نجف اشرف به تحصیل اشتغال داشتیم، گاهی می ‌شد که ما تا 40 روز اصلا گوشت گیرمان نمی‌ آمد که بخوریم، خوب آقازاده هم بودیم و رویمان نمی‌شد برویم پیش اعلام و بزرگان آن وقت و دست دراز کنیم و گاهی آنقدر سرگرم درس بودیم که تا 24 ساعت گرسنه می‌ماندیم ولی اصلا توجه به این مسائل نداشتیم.»
 می‌فرمودند: «زمانی که من در مدرسه قوام در نزدیکی های صحن مطهر مولی امیر المۆمنین در نجف اشرف به تحصیل اشتغال داشتم، با مرحوم آیه الله حاج سید ابو القاسم ارسنجانی شیرازی که از علماء بزرگ شیراز بودند، هم حجره بودم. ما گاهی گرسنه می‌ شدیم و هیچ چیز نداشتیم بخوریم. بعضی از اعیان و اشراف آن روز هم فرزندان خود را می‌فرستادند به نجف اشرف که درس بخوانند، ولی اینها معمولا می‌ آمدند و درس نمی‌خواندند و آش و پلویی راه می‌ انداختند و عده ‌ای هم از این افرادی که دنبال دنیا بودند، دور اینها را می‌گرفتند و ارتزاق می‌ کردند، گاهی اینها کاهوی زیادی می ‌خریدند و می‌ آمدند در کنار حوض و برگهای زیادی را می ‌ریختند در حاشیه حوض و ساقه‌های وسطش را می‌ بردند و می ‌خوردند. و من و آن رفیق هم حجره‌ام با هم می‌رفتیم این برگهای اضافی کاهوها را مخفیانه جمع می‌کردیم و با آنها سد جوع می‌کردیم و هیچگاه هم به خودمان اجازه نمی‌دادیم که برای کسی بازگو کنیم، ولی آنی از تحصیل و تدریس غافل نبودیم.»
4- استفاده از امکانات داخلی:
حضرت آیه الله خصوصیت دیگری که داشتند، می‌ فرمودند: «من از روز اولی که خودم را شناختم و روی پای خودم ایستادم، از البسه خارجی استفاده نکرده ‌ام». و تا آخر عمرشان هم همینطور بودند و می ‌فرمودند: «این یک راه مبارزه با استعمار و استعمارگران است». روزی خیاط آمد و به ایشان گفت: آقا دکمه از خارج می‌آید و برای قبا ناچاریم از آن استفاده کنیم، ایشان اجازه ندادند و مدتی در این فکر بودند که چه بکنند، بعد یکی گفت‌ بعضی از خانمها در خانه از این قیطانهایی که به لب عبا می‌دوزند، شبیه دگمه درست می‌کنند و شما می‌توانید این را به خیاط بدهید و لذا لباسهای ایشان هیچ وقت دگمه نداشت و از همین قیطانهایی که در داخل تولید می‌شد استفاده می‌کردند.
یکی از خصوصیات برجسته ایشان ساده زیستی و عدم توجه به مسائل مادی و زخارف دنیوی بود.ایشان پس از اقامت در قم و ازدواج از نظر مالی مدتها در وضعیت‌ بدی به سر می‌ بردند و مدتها اجاره ‌نشین بودند تا اینکه کم‌ کم با تهیه یک زمین کوچک در آن خانه‌ ای ساختند و تا آخر عمرشان نیز در آن زندگی کردند.
5- ارادت به اهل بیت - علیهم السلام -:
یکی دیگر از بارزترین خصوصیات اخلاقی ایشان، علاقه و اظهار ارادت و توسل و تضرع شدید نسبت‌ به ائمه معصومین - علیهم السلام - بود. ایشان می‌ فرمودند از روزی که خودم روی پای خودم ایستادم، هرگاه لباس نوی می‌دوختم، نخستین بار می‌بردم در حرمهای ائمه - علیهم السلام - و با مالیدن به ضریح، آن را متبرک نموده، بعد از آن استفاده می‌ کردم، ساختمان کتابخانه، مدرسه، حسینیه و یا هر ساختمانی که مستقیم زیر نظر ایشان ساخته می‌ شد، وقتی گودبرداری می‌ کردند، ایشان مقداری از تربت‌ سید الشهداء - علیه السلام - را در پی‌ های آن می ‌ریختند و می‌ فرمودند با این تربت من اینجا را بیمه می‌کنم.
 و به خصوص هر وقت مشرف می‌ شدند به حرم، در آستانه حرم هنگام ورود خودشان را روی زمین می‌ انداختند و محاسنشان را روی خاکهای درب ورودی حرم می‌ مالیدند و به ما می‌ گفتند شماها مثل اینکه خجالت می ‌کشید این کار را انجام دهید، این خجالت ‌باعث می‌شود شما از در خانه اینها دور شوید و شما باید کاری کنید که دیگران هم تاسی کنند، گاهی به طور ناشناس شبهای عاشورا کرارا در میان جمعیتهای عزادار می‌رفتند و به سینه زنی می‌ پرداختند و می ‌فرمودند من با این سینه زنی خودم را در طول سال بیمه می‌کنم.
همچنین می‌فرمودند من در این مدتی که در قم هستم، هر گاه مشکلی داشتم می‌رفتم حرم مطهر حضرت معصومه - سلام الله علیها - و چند ساعت در آنجا دخیل می‌شدم و معمولا گره‌ گشایی می‌شد.(2)
برنامه قرائت روزانه ایشان:
ایشان در وصایای خود فرمودند: سفارش‌ مى‌کنم به خواندن سوره «یس» بعد از نماز صبح هرروز یک‌مرتبه، سوره «نباء» (عم یتسائلون) بعد از نماز ظهر، سوره «عصر» بعد از نماز عصر، سوره «واقعه» بعد از نماز مغرب و سوره «الملک» بعد از نماز عشاء؛ و تأکید ‌می‌کنم بر مداومت کردن به آنچه یادآور شدم، زیرا من شخصاً روایت‌ مى‌کنم این روش را از استادان بزرگوار خود، و بارها نیز تجربه آموخته‌‌ام.
 
-------------------------------------
پی نوشت ها:
1ـ فرازهائی از وصیتنامه الهی، اخلاقی آیت الله العظمی مرعشی نجفی(قدس‎سره)، ص 21 و 22.
2ـ گنجینه شهاب، ج 1، ص244.
منابع:
اندیشه قم
سایت حوزه
سایت بررسی زندگی بزرگان شیعه