کلامی درباره انقلاب اسلامی ایران

مقدمه

چندی پیش که با پروفسور «واسکانیان» گفتگو می کردم ، از تاثیر انقلاب اسلامی بر ایران سخن گفت و از تاثیر عمیقی که از انقلاب اسلامی در ایران دریافته است. از او خواستم تا نظرش را در نوشته ای بنویسد. او این خواسته مرا پذیرفت ومقاله ای که ترجمه آن در پی می آید را نوشت.

آنها که «واسکانیان» را از نزدیک می شناسند می دانند که آنچه که نوشته است باور خود اوست. واسکانیان نامزد علوم زبان و ادبیات دانشیار کرسی زبان های شرقی انستیتوی نظامی زبان های خارجی روسیه است او اکنون 85 ساله است و5 سال از عمر خود را در ایران سپری کرده است وهمواره در گفتگوهایی که با او داشته ام از دوران اقامتش در ایران به نیکی یاد می کند.

واسکانیان متولد سال 1924 میلادی (1303 هـ. ش) است که از انستیتوی خاورشناسی مسکو در سال 1948 میلادی (1327 هـ. ش) فارغ التحصیل شده است و از آن سال تاکنون استاد انستیتوی نظامی زبان های خارجی مسکو است او دوبار در فاصله سالهای 1336 تا 1339 و از سال 61 تا 43 در ایران اقامت داشته است. وی متخصص در عرصه واژه شناسی و لغت شناسی است. در مجموع حدود 50 مقاله و رساله تالیف نموده است. عمده ترین آثار علمی اوعبارتند از: لغتنامه درسی فارسی به روسی خود آموز «محاوره روسی ـ فارسی» و فرهنگ روسی به فارسی.

ایران همواره سالروز پیروزی انقلاب اسلامی را گرامی می دارد. اکنون 30 سال از زمان سرنگونی نظام شاهنشاهی توسط ملت ایران علی رغم تمامی دسیسه ها و مخالفت های دشمنان داخلی و خارجی نجات یافتن از زیر بار ظلم و بیداد و سلطه دولت های بیگانه و بدست آوردن استقلال کامل کشور می گذرد.

با تاملی بر آن دوران بی اختیار متصور می شود که چگونه بسیاری هم در ایران و هم در خارج از مرزهای ایران بر سرانجام پیروزمندانه این حرکت مردمی ضداستعماری و ضدسلطنتی تردید داشتند. چرا که در برابر آنان ارتشی نیرومند گارد شاهنشاهی و دستگاه ساواک که حامیان رژیم بودند قرار داشتند. از قرار معلوم در بحبوبه جنبش های انقلابی در سال 1357 در ایران کارتر رئیس جمهور آمریکا برای برپایی جشن سال نو به عنوان اعتراض به ایران آمد و طی سخنرانی در کاخ نیاوران به صراحت حمایت همه جانبه دولت خود را از شاه اعلام نمود. محمدرضا پهلوی خود تنها با تکیه بر حمایت دولت آمریکا به نیروی های خویش اطمینان کامل داشت. سخنان وی درباره این موضوع که در همان روزها بیان کرده است دلیل روشنی بر این مدعاست. «هویدا» شخصیت سیاسی و نویسنده مقالات سیاسی و اجتماعی آن روزگار که از نزدیکان دربار و محافل سیاسی آمریکا بود در کتاب خود با نام «سقوط شاه» می نویسد: «شاه در گفتگویی با خبرنگاران آمریکایی درباره مخالفان حکومتش اعلام کرد که هیچ کس قادر به براندازی رژیم شاهنشاهی نیست چرا که 700 هزار سرباز در خدمت ما هستند و اکثر آن ها از این رژیم حمایت می کنند». هویدا در ادامه این بحث می گوید هنگامی که برای آخرین بار کاخ شاه را ترک می کرد حس بدبینی عمیقی او را فرا گرفت و آنچه را که او از مدت ها پیش از آن بیم داشت برایش مسلم گردید شاه هیچ اطلاعی از وضعیت فعلی کشور و ابعاد امواجی که او را احاطه کرده اند ندارد.

بر خلاف شاه مردم انقلابی که نماینده نیروهای مختلف سیاسی و در وهله اول روحانیت ایران به رهبری آیت الله خمینی بودند بر پیروزی حرکت خویش ایمان داشتند. به ویژه باید به نقش آیت الله خمینی که تجسمی از یک انسان استوار و ثابت قدم با اراده ای فولادین بودند اشاره نمود که نه تهدیدها و تعقیب ها و نه زندان و تبعید ایشان را از پای درنیاورد. فراست و هوشمندی ایمان به مردم انقلابی و آگاهی از روحیات و انتظارات آن ها وی را شیفته کرده بود. خدمت ارزنده آیت الله خمینی در تحقق انقلاب این است که وی با این که در تبعید بود ولی به خوبی از اوضاع سیاسی ایران اطلاع داشت و عمیقا روحیه ملت و هیجانات انقلابی آن ها را درک می کرد و مردم را به براندازی رژیم سلطنتی فرا می خواند. او شدیدا معتقد بود که اگر حکومت استبدادی شاهنشاهی و هم دستان آن به پایان نرسد ملت ایران هیچ وقت از اسارت رهایی نخواهد یافت و استقلال کامل بدست نخواهد آورد و رژیم سلطنتی دوباره با تکیه بر حمایت بیگانگان جنبش های انقلابی مردم را سرکوب خواهد کرد همان طور که در سال 1332 این اتفاق رخ داد و مصدق در نتیجه تحولات ضددولتی صورت گرفته از جانب آمریکا کنار گذاشته شد.

یکی از مسائل مهم استراتژیک انجام شده از سوی آیت الله خمینی جلب حمایت نیروهای شورشی ارتش بود. نمایندگانی از سوی رهبر انقلاب به سربازخانه ها رفتند و سربازان را به سرپیچی از دستورات فرماندهان خود و پیوستن به توده مردم متقاعد ساختند. کلامی از قرآن درباره اینکه برادر مسلمان نباید برادر مسلمان خود را بکشد موثر واقع گردید و شعار «برادر ارتشی چرا برادرکشی» خود به خود توسط شورشی ها سرداده شد. روند حرکت انقلابیون تاثیر بسیار داشت. بخش های مختلف ارتش به استثنای تعدادی از آن ها در برابر مردم کاری نمی کردند و حتی تعدادی از آنها نیز به شورشی ها پیوستند.

درباره جایگاه روحانیت مسلمان در زندگی اجتماعی ایران باید خاطرنشان کرد که در تحقیقات و مقالات مختلف درباره نقش آن در جنبش های آزادی بخش توده مردم بسیار کم توجهی شده است. در واقع تمام این حقایق به استثنای برخی موارد همگی گواه روشنی بر نقش فعال روحانیت و ارتباط آن با جنبش اجتماعی و آزادی طلبانه مردم است. در سرآغاز اوج جنبش های آزادی طلبانه روحانیت مسلمان دوشادوش توده مردم حرکت می کرد و آن ها را به شرکت فعال در مبارزات اعتراض آمیز فرا می خواند و رهبری می نمود. از جمله رهبری روحانیت در مبارزه با انحصار فروش تنباکو شرکت انگلیسی در آغاز قرن 20 میلادی قابل ذکر است. این واقعیتی مسلم و عینی است: خدمتگزاران مذهبی مانند نیرویی اجتماعی در کنار مردم عامی قرار گرفتند وضعیت ظلم و ستم حاکم بر آنان را می دانستند و خود نیز گاهی طعم تلخ ظلم و ستم را چشیده بودند.

روحانیون با تکیه بر تعالیم اسلام و ارتباط تنگاتنگ با مومنان تاثیر زیادی بر اندیشه توده عظیمی از مردم داشتند و آن ها را تحت لوای اسلام متحد نموده و به مبارزه برای گرفتن حق خود فراخواندند. نقش بسیج و اتحاد روحانیت اسلامی را به روشنی در انقلاب 22 بهمن می توان دید.

پیروزی انقلاب اسلامی اولین رویدادی نیست که روح ناسازگاری ملت ایران را با ظلم و جور و قدرت تحمیلی بیگانه به نمایش گذاشته است. ایرانیان وطن پرست تجاوز به زندگی فرهنگ و ارزش های تاریخی خود را که از جانب بیگانگان بر آنان تحمیل می شد و همچنین عقاید پست و حقیر را که به ارزش های ملی آنان توهین می کرد تحقیرآمیز می دانستند. در این ارتباط کاملا بجاست که بگوییم ایران در میان کشورهای وابسته شرق اولین کشوری است که در آغاز قرن 19 علی رغم واکنش های داخلی و حکومت علنی مسلحانه عمال بیگانه استیلای دموکراتیکی را بدست آورد و توانست رژیم شاه را با انتخاب مجلس و پذیرش قانون اساسی محدود کند. ملت ایران یکی از اولین ملت هایی بود که در ابتدای نیمه دوم قرن 20 توانست در برابر سلطه بیگانگان در کشور بپا خیزد و صنعت نفت خود را ملی کند. بی تردید این قبیل انقلاب ها نمونه خوبی برای دیگر کشورهای اسارت زده بوده و جنبش های دموکراتیکی را در آن ها گسترش بخشیده است. مبالغه نیست اگر بگوییم انقلاب اسلامی 22 بهمن در جای خود با به نمایش گذاشتن توانایی ملت خویش در مبارزه برای کسب آزادی و پیروزی تاثیر زیادی بر جریانات سیاسی تعدادی از کشورهای مستعمره و وابسته گذاشته است. در نتیجه پیروزی انقلاب اسلامی کشور تازه استقلال یافته ایران از بلوک سازمان پیمان مرکزی (سنتو) خارج شد و عدم تعهد و وابستگی خود را اعلام نمود و به جنبش غیرمتعهدها پیوست. ایران اسلامی سیاست خارجی صلح دوستانه و مستقلی را اتخاذ نمود و حمایت خود را از ملت هایی که زیر بار ظلم و ستم بیگانگان هستند اعلام کرد. آیت الله خمینی رهبر روحانی جمهوری اسلامی ایران در دیدار با شخصیت های برجسته سیاسی و روحانی برخی از کشورها اعلام کرد: «لم و ستم و بی عدالتی در هر نقطه از دنیا باید محکوم شود. تنها بوسیله نصیحت و دعا نمی توان به این مهم دست یافت. حل مسائل و مشکلات جهان مستلزم برقراری عدالت و محکوم نمودن ظلم و جور است.»

سیاست خارجی اتخاذ شده از سوی جمهوری اسلامی ایران احترام ملت های صلح دوست و افزایش اعتبار و نفوذ ایران را به همراه داشت.

جمهوری اسلامی ایران در طی سی سال حیات خود تجربیات سختی را پشت سر گذاشته است. از جمله غلبه بر عقب افتادگی اقتصادی در شرایط سخت محاصره اقتصادی 8 سال جنگ تحمیلی و بازسازی شهرها و روستاها و فراهم آوردن امکانات جدید ایستادگی در برابر تبلیغات بیرحمانه ضد اسلامی و ضد ایرانی و جنگ روانی که همچنان توسط دشمنان ادامه دارد مبارزه برای دفاع از حق رشد اقتصادی و در نهایت غلبه بر تمام موانعی که در راه جبران این مسائل وجود دارد. علی رغم همه این مشکلات جمهوری اسلامی موفقیت های قابل توجهی را در عرصه های مختلف رشد و پیشرفت خود حاصل کرده است. مجلس و رئیس جمهور به طور منظم بر اساس قوانین دموکراسی انتخاب می شوند. قوانین قانون اساسی مورد اجرا در کشور مطابق اصول قانونی به رسمیت شناخته شده در سطح بین المللی است. سه قوه مقننه مجریه و قضائیه در کشور تعیین و برابری و تساوی حقوق همه مردم ایران آزادی مذهب و دیگر قوانین منطبق بر اصول دموکراسی اعلام شده اند. تغییرات و تحولات قابل توجهی در زمینه اقتصاد صورت پذیرفته که ایران را در زمره کشورهای در حال پیشرفت موفق قرار داده است. مقالات بی شماری درباره این دستاوردها به رشته تحریر درآمده و تحقیقات انجام شده خود درستی این گفتار را تایید می کند.

بلافاصله پس از پیروزی انقلاب رهبری کشور اقدام به ایجاد فرهنگ ملی نوین و مخالفت با نفوذ فرهنگ و ایدئولوژی بیگانه کرد. تدابیر و تصمیمات اتخاذ شده در امر توسعه و پیشرفت نظام آموزشی نتایج مطلوبی به دنبال داشت. کشور پیشرفت چشمگیری در زمینه مبارزه با بی سوادی داشت و در حال حاضر سطح فرهنگی و آموزشی مردم ایران به رشد بی سابقه ای دست یافته است. در کشور ده ها دانشگاه و موسسه علمی و تحقیقاتی گشایش یافته و آکادمی زبان و ادبیات با موفقیت مشغول به کار است کتاب هایی با عناوین مختلف و در زمینه علوم مختلف به تعداد زیاد منتشر می شوند. هرساله نمایشگاه کتاب بزرگی به همت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی برگزار می شود که علاقه وافر و سرشار دانش آموزان و دانشجویان برای بازدید از همه غرفه ها بازدیدکننده خارجی را به حیرت وا می دارد. در طی سال های طولانی اقامتم در ایران قبل از انقلاب اسلامی هیچوقت با چنین رویدادی مواجه نشده ام. کاملا روشن است که رژیم شاه چندان توجهی به رشد فرهنگی و آموزشی مردم نداشته است. به همین دلیل در آن دوران ایران در ردیف کشورهای کم سواد قرار داشت.

جای بسی خوشحالی و خرسندی است که روند سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در روسیه فدراتیو مطلوب واقع شد و همکاری متقابل سودمندی میان دو کشور هم در زمینه سیاست و هم اقتصاد شکل گرفت.

ارتباطات فرهنگی دو کشور به طور وسیعی بهبود یافت که البته نقش ارزنده و خدمات شایسته رایزنی فرهنگی سفارت ایران در روسیه انجمن روسی روابط فرهنگی با ایران نهادهای مختلف علمی و اجتماعی و موسسات آموزش عالی که در آن ها ایران شناسی تدریس می شود را نباید نادیده گرفت. به دلیل همکاری های ارزنده سازمان های یاد شده به طور مستمر مبادله شخصیت های فرهنگی اساتید و دانشجویان انجام می گیرد. هرساله المپیادی برای گزینش و انتخاب بهترین دانشجویانی که در حال فراگیری زبان فارسی هستند برگزار می شود. همچنین مجله «ایرانا ـ سلاویکا» ازسوی رایزنی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران به طور منظم منتشر می شود که حاوی اطلاعات مفیدی در زمینه علوم مختلف دو کشور از جمله تاریخ و ادبیات و فرهنگ است و به خوانندگان ایرانی و روسی اجازه می دهد تا با جدیدترین تحقیقات درباره مسائل مختلف آشنا شوند. کنفرانس ها و دیدارهایی با شرکت دانشمندان در هر دو کشور ترتیب داده می شود که در آن ها مبادله افکار درباره مسائل معمول و به روز موردعلاقه هر دو کشور صورت می پذیرد. به خصوص باید به مساعدت و همکاری شایان توجه رایزنی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در بهبود بخشیدن امر تدریس و آموزش زبان فارسی و ادبیات و تاریخ ایران در موسسات آموزشی روسیه اشاره نمود. بدون شک این فعالیت های ارزنده گام مفیدی در جهت بهره مندی متقابل و درک بهتر طرفین خواهد بود که به طور طبیعی به نزدیکی هرچه بیشتر ملت های روس و ایران می انجامد.

در خاتمه موفقیت در همه عرصه های زندگی سیاسی اقتصادی و فرهنگی ملت ایران و تحکیم هر چه بیشتر استقلال و آزادی کشور ایران را خواستارم.