20 آبان 1400
اقبال آشتیانی، برای ایرانیان تاریخ و میراث‌شان را فاش می‌کرد
نشر «نامک» در پی کمبود منابع و آثار پژوهشی بی‌طرف درباره شخصیت‌های تاثیرگذار و نقش‌آفرینان عرصه فرهنگ و سیاست در عصر حاضر، بر آن شده است تا مجموعه‌ای درباره «نقش‌آفرینان ایران معاصر» منتشر کند. در همین راستا، دو کتاب «زندگی و زمانه عباس اقبال آشتیانی» نوشته لیدا اندیشه با ترجمه جلال‌الدین افضل و «زندگی و زمانه پروین اعتصامی» تالیف نصرالله حدادی از همین مجموعه منتشر شده است.
کتاب «زندگی و زمانه عباس اقبال آشتیانی» درباره این روشنفکر معاصر ایرانی است و هدف آن پرکردن شکاف کوچکی در موضوع گسترده تاریخ روشنفکری ایران معاصر است.
در بخشی از کتاب می‌خوانیم: «اقبال در سال‌های 1275 تا 1334 شمسی می‌زیست. این سال‌ها شامل دورانی از انقلاب مشروطه 1285 شمسی تا سال‌ها پس از جنگ جهانی دوم است. او ناظر دوران پرحادثه‌ای از تاریخ ایران بود. این دوران شامل جنبش مشروطیت، دو جنگ جهانی، تغییر خاندن حکومتی از قاجار به پهلوی، انتقال قدرت از یک پادشاه قدرتمند خودرای(رضاشاه) به وارثش(محمدرضاشاه) و جنبش ملی‌گرایی مصدق بود. این رویدادهای مهم، اقبال را سخت تحت تاثیر قرار داد.»
این کتاب در چهار فصل تنظیم شده است. «ایران در نیمه نخست قرن بیستم میلادی»، «زندگی عباس اقبال»، «آثار عباس اقبال» و «اقبال و یادگار» عناوین چهارگانه این فصول هستند. کتاب با مقدمه‌ای شروع می‌شود که به طور کلی به تاریخ روشنفکری ایران و جایگاه اقبال در سنت روشنفکری ایران می‌پردازد.
در فصل نخست این کتاب، عوامل تاثیرگذار بر روند تاریخ ایران در اواخر قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم میلادی مرور می‌شود.
فصل دوم به زندگی اقبال، سال‌های تاثیرگذار و پربار زندگی او، فعالیت‌های او در ایران و خارج و دوستان و همکارانش که در بسیاری از ایده‌های فکری آن روزگار با او سهیم بودند، اختصاص دارد. در مورد تحولات نظام آموزشی ایران و روزنامه‌نگاری نیز در این فصل بحث می‌شود.
در فصل سوم این کتاب سهم اقبال در زمینه تاریخ و ادبیات ایران و تاثیر وی در تحول روزنامه‌نگاری ایران بررسی می‌شود؛ چرا که وی جزو نخستین فردی است که در ایران برای نوشتن تاریخ به روش علمی مدرن متاثر از مستشرقان تلاش کرد.
در فصل چهارم و نهایی این کتاب نیز به فعالیت روزنامه‌نگاری عباس اقبال و تحلیل عقاید بارز وی در سرمقاله‌هایش در نشریه «یادگار» می‌پردازد. یادگار متعلق به اقبال، نخستین نشریه مهم تاریخی ایران بود که بین سال‌های 1323 و 1328 منتشر می‌شد. در طول این پنج سال، اقبال اغلب به تنهایی مجله‌اش را می‌نوشت و برای ایرانیان تاریخ و میراث‌شان را فاش می‌کرد.
در بخشی از این کتاب درباره دیدگاه اقبال در رابطه با ایران آمده است: «اقبال معتقد بود که ایران مراحل دشواری را در تاریخ خود پشت سر گذاشته و تباهی بر همه جنبه‌های زندگی ایرانی سایه افکنده است. او مدعی بود که همه وجوه زندگی ایرانی برای مدتی نزدیک به یک قرن و نیم، بر پایه‌ای نادرست بنا شده و کشور فاقد اصلی درست بوده است که ساختار ملتی متمدن بر آن استوار شود.»
چاپ نخست کتاب «زندگی و زمانه عباس اقبال آشتیانی» نوشته لیدا اندیشه با ترجمه جلال‌الدین افضل، در 272 صفحه، شمارگان یک‌هزار نسخه و بهای 12 هزار تومان از سوی نشر نامک چاپ و منتشر شده است.
بررسی زندگی پروین اعتصامی براساس اسناد تاریخی
کتاب بعدی «زندگی و زمانه پروین اعتصامی» نام دارد که در این کتاب سعی شده با توجه به اسناد موجود و تحقیقات میدانی، پرتو نویی بر زندگی پروین اعتصامی افکنده شود.
«پدر؛ یوسف اعتصامی»، «مادر؛ اخترالملوک فتوحی تبریزی»، «برادران»، «گفت و گو با آقای حسین شاهمرادی مقدم»، «پروین و ازدواج»، «نامه‌های پروین به سرور مهکامه»، «پروین و اشتغال در کتابخانه دانش‌سرای عالی»، «پروین، کانون بانوان و فخری ارغون»، «پروین، زن و حجاب»، «پروین و پهلوی‌ها»، «پروین و دیگران» و «پروین و مخالفان» برخی از موضوعاتی هستند که در فهرست این کتاب تنظیم شده است.
نصرالله حدادی، نویسنده در پیشگفتار این کتاب می‌گوید: «پروین را باید با خودش و شعرش قیاس کرد و مقایسه او با دیگر شاعران بعد از وی- به خصوص زنان شاعر، از جنس نوپردازش- از دید نگارنده غلط است. «پروین پروین است» یگانه‌ای که سنگ محکش خودش است و نگارنده در این راه -بدون هیچ ادعا- گام برداشته تا به چهره واقعی پروین نزدیک شود و زندگی اجتماعی او را واکاوی کرده‌ام حال تا چه حد موفق شده‌ام، قضاوتش با {خوانندگان است}.»
وی در مورد پروین در بخشی دیگر می‌نویسد: «{وی} به معنای تام و تمام کلمه «خانم» بود. مظهر اخلاق و اخلاق‌مداری، و اذعان می‌کنم در گذشته با اعتماد به یک سند، این سوال را مطرح ساخته‌ام که مگر می‌شود پروین از دست علی منصور، نشان و مدال گرفته باشد و ابوالفتح بگوید که او به سینه پرافتخارش آن را نیاویخته و یادم رفته که تحقیق کنم: علی منصور، در سال 1315 چه کاره بوده است تا به سینه پروین مدالی را بیاویزد؟ و همین اشتباه من، دکتر محمد صنعتی را نیز به اشتباه انداخته و این یعنی: بدون بررسی کافی و تحقیق به جا، دست به قلم بردن و روح پروین را آزردن و گناه خود را زیادتر کردن و در همین جا از پروین تقاضای بخشش دارم. اما با همه شیفتگی و ارادت به پروین، ضمن ارائه اسناد و مدارک، به چهره اجتماعی پروین و شعرهای نابش نزدیک شوم.»
چاپ نخست کتاب «زندگی و زمانه پروین اعتصامی» نوشته نصرالله حدادی در 368 صفحه، شمارگان یک‌هزار و 100 نسخه و بهای 15 هزار تومان (جلد نرم) و 17 هزار و 500 تومان (جلد سخت) چاپ و منتشر شده است.
ایبنا