خاطرات مرحوم استوار سعید گلی کتاب شد

کتاب «استوار» بر اساس خاطرات مرحوم استوار سعید گلی به رشته تحریر درآمده است. در این کتاب، گوشه‌ای از سختی‌ها و زحمات زندگیِ سربازی برای دفاع از کشور نشان داده شده است. حوادث تاریخی حادث‌شده بر کشورمان و اثرات آن از دهه 40 الی 60 شمسی در خاطرات مرحوم گلی ثبت شده است.

کتاب «استوار» مروری بر زندگی‌‌نامه و خاطرات استوار سعید گلی به قلم فهیمه کریمی و رضا جهانفر منتشر شده است.

در بخشی از مقدمه کتاب می‌خوانیم: «ژاندارمری ازجمله سازمان‌هایی به شمار می‌رود که کارکنان آن در تحولات گوناگون سیاسی اجتماعی نظیر انقلاب و دفاع مقدس، در کنار مردم بودند. شاید به این دلیل که ساختار، سازمان، آموزش و فرهنگ‌سازمانی ژاندارمری در برخی جهات دارای شباهت‌هایی با ارتش بود.

با توجه به مسئولیت ژاندارمری در حفظ و حراست مرزها، تقریباً اولین افراد درگیر با متجاوزین و بیگانگان، کارکنان ژاندارمری محسوب می‌شوند. اولین شهدای کشورمان در برابر تجاوز عراقی‌ها از ژاندارمری محسوب می‌شوند.

پیش از این نیز در جنگ جهانی اول و همچنین جنگ جهانی دوم، حرکات مردمی و قابل تحسینی از کارکنان ژاندارمری مشاهده شده بود.

در جنگ جهانی اول و هم‌زمان با حضور استعمارگران انگلیسی در جنوب ایران، مبارزاتی بر علیه ظلم و ستم انگلیسی‌ها ثبت شده است. از جمله این مبارزات می‌توان به قیام ژاندارمری در شیراز و حمایت مردمی از آن با هدف بیرون راندن بیگانگان از وطن اشاره کرد. به اسارت درآوردن اتباع انگلیسی در شیراز از جمله اقدامات این گروه محسوب می‌شود. 

در جنگ جهانی دوم نیز تعدادی از مرزبانان ژاندارمری در برابر بیگانگان به شهادت رسیدند.

در فرایند به ثمر رسیدن انقلاب اسلامی نیز تعداد زیادی از کارکنان ژاندارمری به صورت آشکار و پنهان؛ در کنار مردم قرار گرفتند و به مبارزه با رژیم پهلوی پرداختند. هم‌گامی ژاندارمری با مردم تا پایان دفاع مقدس ادامه یافت.

اگرچه در ابتدای دهه 1370 شمسی ژاندارمری به همراه شهربانی و کمیته انقلاب اسلامی ادغام و نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران تشکیل شد، اما ارتباط تنگاتنگ ارتش با ژاندارمری در ابعاد فردی، ساختاری و... غیرقابل‌انکار است. در طول تاریخ ژاندارمری بسیاری از فرماندهان و مسئولین ژاندارمری ارتشی بودند. از دیگر وجوه اشتراک ارتش و ژاندارمری در کارکنان فارغ التحصیل دانشگاه افسری نزاجا تعریف می‌شود. بسیاری از فرماندهان و افسران ژاندارمری ازجمله فارغ‌التحصیلان دانشگاه افسری نزاجا بودند.

میزان‌ همگرایی ژاندارمری و ارتش به حدی بود که حتی در سال اول دفاع مقدس، کارکنان ژاندارمری در قالب یکی از سازمان‌های رزم تحت فرماندهی ارتش در دفاع مقدس انجام‌ وظیفه کرد.

با توجه به حملات عراقی‌ها به مناطق مرزی پیش از شروع رسمی جنگ تحمیلی در 31 شهریور 1359، پاسگاه‌های مرزی ژاندارمری در شمار اولین یکان‌هایی محسوب می‌شوند که در کنار ارتش جمهوری اسلامی ایران در برابر متجاوزین بعثی، اقدام به دفاع و درگیری کردند.

 در این خصوص امیر سرلشکر حسنی سعدی معاون هماهنگ‌کننده سابق نیروهای مسلح گفت: «قبل از انقلاب من به‌عنوان فرمانده گروهان شاهد درگیری‌های هرروزه ژاندارمری در مرزها بودم.

شب تا صبح آتش این عزیزان بر سر دشمن خاموش نمی‌شد و این اقتدار ژاندارمری در آن زمان نشان می‌داد. ما در تمام مناطق مرزی با عراق درگیری داشتیم که ژاندارمری‌ها در این درگیری‌ها حماسه‌هایی بی‌بدیل خلق می‌کردند؛ چراکه عراق قبل از جنگ به پاسگاه‌های مرزی ما حمله کرد که به‌نوعی می‌توان گفت اولین تیری که به دشمن زده شد از طرف ژاندارمری‌ها بود و اولین تیری که دشمن به ما زد به ژاندارمری خورده شد. 

روز دوم مهر، یعنی روز سوم جنگ، به سمت آبادان و خرمشهر رهسپار شدیم و روزهای سختی را در مرز با ژاندارمری و شهربانی‌ها در شهر پشت سر گذاشتیم و هرگز ایثارگری‌ها و مقاومت‌های این بزرگواران را فراموش نمی‌کنیم؛ چراکه در ژاندارمری فرماندهانی وجود داشت که حماسه‌هایی شگرف را خلق کردند.»

ژاندارمری در طول 8 سال دفاع مقدس علاوه بر حفاظت از شهر‌ها و مرز‌های کشور، در خط مقدم حاضر می‌شدند و از خاک ایران دفاع می‌کردند. همان گونه که اشاره شد، نیرو‌های ژاندارمری با توجه به اینکه در زمان شروع جنگ مسئولیت حفاظت از مرز‌ها را بر عهده داشتند، اولین شهدای جنگ تحمیلی را نیز تقدیم حفظ امنیت کشور کردند.

در واقع اولین تیری که به سمت کشورمان شلیک شد به پاسگاه‌های ژاندارمری شلیک شد و اولین تیر نیز از سوی ایران توسط نیرو‌های ژاندارمری به سمت دشمن شلیک شد. برابر اسناد و مدارک موجود در بنیاد شهید انقلاب اسلامی و معاونت پرسنلی ناجا، آمار شهدا، جانبازان، اسرا و مفقودین مربوط به ژاندارمری تا قبل از ادغام نیروی انتظامی در هشت سال دفاع مقدس عبارت‌اند از: شهدا 2 هزار و 378 نفر، جانبازان 11 هزارو 218 نفر، اسرا هزار و 626 نفر، مفقودین 682 است.  درمجموع نیروی انتظامی حدود 13 هزار شهید تقدیم ایران اسلامی نمود که حدود نیمی از این شهدا در سال‌های دفاع مقدس به شهادت رسیدند.

در همان سال اول جنگ تحمیلی یگان‌های ژاندارمری در کنار عناصر ارتش و سپاه در منطقه عملیاتی غرب حضور داشتند. همچنین پیش از شروع رسمی جنگ، در کنار لشکر 81 زرهی، یکان‌های هنگ ژاندارمری قصر شیرین و ایلام و در کنار لشکر 92 خوزستان، هنگ ژاندارمری خوزستان در پاسگاه‌های مرزی مستقر بودند که یک نیروی مراقبتی را تشکیل می‌دادند. پس از شروع جنگ تحمیلی نیز ژاندارمری تمام تلاش خود را برای پشتیبانی از ارتش و سپاه و حتی رزم مستقیم در برابر دشمن بعثی به کار بست. (معین وزیری، 1395: 74 الی 106)«

ثبت و ضبط خاطرات کارکنان ژاندارمری می‌تواند مجهولات بسیاری را در تاریخ کشورمان به‌ویژه در برابر اشرار و بیگانگان مشخص نماید. ازجمله کارکنان ژاندارمری که می‌توان خاطرات وی را به‌عنوان یک منبع مهم در تاریخ شفاهی موردتوجه قرارداد، مرحوم سرکار استوار سعید گلی است.

کتاب پیش‌رو بر اساس خاطرات مرحوم استوار سعید گلی به رشته تحریر درآمده است. مرحوم گلی دوران خدمت سربازی را در ارتش سپری کرد و پس ‌از آن به استخدام ژاندارمری درآمد. وی خاطرات خود را در دفتری به رشته تحریر درآورد. اگرچه مرحوم سعید گلی در هفتم اسفندماه 1394 دارفانی را وداع کرد. ولی حدود 2 سال پس از فوت وی، دفتر خاطراتش توسط جناب سرهنگ احمدزاده داماد ایشان در اختیار مولفان قرار داده شد تا کتاب زندگی‌نامه و عملکرد وی را به رشته تحریر درآورند.

یکی از مهم‌ترین مراحل تألیف این کتاب، تطبیق اسناد و مدارک با دست نوشته‌های مرحوم سعید گلی و همچنین گویاسازی متن کتاب بود.

بررسی اولیه دست‌نوشته‌های مرحوم گلی و تحلیل محتوای خاطرات وی نشان‌دهنده وجود ویژگی‌هایی همچون «روایت صادقانه»، «دقت در ثبت و توصیف دقیق مشاهدات»، «تربیت در خانواده مذهبی»، «علاقه‌مندی بسیار زیاد مرحوم سعید گلی به حضرت اباعبدالله الحسین (ع)»، «تنفر از بیگانگان»، «قدردان انقلاب اسلامی»، «ساعی و پرتلاش در انجام وظایف» در مرحوم سعید گلی است.

در این کتاب، گوشه‌ای از سختی‌ها و زحمات زندگیِ سربازی برای دفاع از کشور نشان داده شده است. حوادث تاریخی حادث‌شده بر کشورمان و اثرات آن از دهه 40 الی 60 شمسی در خاطرات مرحوم گلی ثبت شده است. ذکر برخی جزییات در بیان مرحوم گلی با دقت تحسین‌برانگیز از خصوصیات خاطرات مرحوم گلی است.