آیت‌الله پسندیده ، مردی بی ادعا

 در روز ۲۲ آبان سال ۱۳۷۵ هجری شمسی آیت‌الله سید مرتضی پسندیده برادر امام خمینی (س) همواره یار و پشتیبان امام راحل در استمرار مبارزه با رژیم طاغوت بدرود حیات گفت و در مسجد بالاسر حضرت معصومه ( س ) به خاک سپرده شد.

 حضرت آیت‌الله پسندیده با فداکاریهای بی مانند خویش علیرغم فشارهای مستمر رژیم شاه، به عنوان وکیل تام الاختیار امام، حلقه مطمئن ارتباط مقلدین و مبارزین با حضرت امام در تبعیدگاه شد و با تحمل رنجهای فراوان و سختیهای بسیار اجازه نداد تا چراغ کانون قیام در خانه مرجع و مراد ملت در قم خاموش شود.به مناسبت سالروز رحلت ایت الله سید مرتضی پسندیده نگاهی داریم به زندگانی این عالم ربانی به روایت حجت الاسلام و المسلمین سید حسن خمینی که با هم می خوانیم :

***

آنانکه روزهای سیاه ستمشاهی را به یاد دارند و آنانکه دوران سخت مبارزه و روزگاران غربت و مظلومیت مبارزین را شاهد بوده اند بر نقش و خدمات حضرت آیت الله پسندیده در به ثمر رسانیدن نهضت امام خمینی (س)نیز وقوف کامل دارند. روزگارانی که آن مرد خدا خطرات حمایت از قیام 15 خرداد را به جان خرید و در حالیکه رهبر قیام به تبعیدگاه اعزام شده بود و یاران انقلابی امام به زندانها و شکنجه گاهها گسیل شدند، او روشنی بخش بیت حضرت امام در قم گردید و در شرایطی که رژیم شاه در صدد محو نام امام و یاد قیام او و قطع ارتباط مردم با مرجع و رهبرشان بود حضرت آیت الله پسندیده با فداکاریهای بی مانند خویش علیرغم فشارهای مستمر رژیم شاه، به عنوان وکیل تام الاختیار امام، حلقه مطمئن ارتباط مقلدین و مبارزین با حضرت امام در تبعیدگاه شد و با تحمل رنجهای فراوان و سختیهای بسیار اجازه نداد تا چراغ کانون قیام در خانه مرجع و مراد ملت در قم خاموش گردد.

حضرت آیت الله پسندیده، برادر بزرگ امام خمینی در هفدهم شوال 1313 هجری قمری در شهرستان خمین در خانواده ای از اهل جهاد و اجتهاد متولد شد. دروس مقدماتی را از عالمان آن دیار فرا گرفت و در سال 1327 به اصفهان عزیمت کرد و در آنجا ادبیات، منطق، کلام، فقه، اصول و هیئت و نجوم را نزد علمای اصفهان از آن جمله بزرگانی چون مرحوم آیة الله العظمی حاج آقا رحیم ارباب و آقا شیخ علی یزدی و مرحوم تویسرکانی تلمذ نمود و سالها در محضر آیة الله العظمی خاتون آبادی دروس سطح و خارج فقه و اصول را طی کرد. آیت الله پسندیده پس از گذراندن دوره های سطح و خارج دروس حوزوی به خمین مراجعت کرد و همزمان با اقامه نماز جماعت، حوزه دروس فقه، اصول، کلام و منطق و نحو را در آن شهر برپا نمود که حضرت امام خمینی در زمره شاگردان آن بزرگوار بود.

مراودات آیت الله پسندیده با سران مخالف حکومت رضاخان و ایستادگی ایشان در مقابل خوانین و عمال حکومت در منطقه ای که پدر بزرگوارشان مرحوم آیة الله شهید حاج سید مصطفی موسوی خمینی نیز در همین راستا به شهادت رسیده بود، موجبات پرونده سازی و اعمال فشار علیه ایشان را فراهم نمود. در زمان اشغال خاک ایران بوسیله نیروهای متفقین، حضرت آیة الله پسندیده به اتهام مخالفت و جلوگیری از تامین نان و خوراک نیروهای متفقین که می بایست از مایحتاج مردم محروم منطقه و به بهای فقر و گرفتاری مردم ایران تامین شود با حکم وزیر کشور رضاخان محکوم به تبعید گردید.

آیت الله پسندیده از دوران نوجوانی، چه آن هنگام که برای دفاع از نوامیس مردم در مقابل اشرار وابسته به حکومت جور اسلحه بر دوش گرفت و چه هنگامی که در معیت علمای اصفهان در جریان جنگ جهانی اول برای ایستادگی در برابر قوای متجاوز انگلیس تعلیمات نظامی دید و در اردوی نظامی روحانیون منطقه شرکت جست، چه آن زمان که به اتهام مخالفت با کشف حجاب محاکمه شد و چه آن زمان که در محضر روحانی مبازر و پاکباخته ای همچون شهید سید حسن مدرس حاضر می شد و چه آن زمان که از طریق مراودات و ملاقاتهای مکرر با آیة الله کاشانی و سران نهضت ملی در مبازرات ملی شدن نفت مشارکت فعال داشت، همواره در متن جریان مبارزات سده اخیر ملت ایران حاضر بود و از این جهت آیت الله پسندیده گنجینه ای بود از خاطرات تلخ و شیرین و رشادتها و مرارتها و حماسه های یک ملت .

پس از قیام خونین 15 خرداد و دستگیری امام خمینی (س)،  آیت الله پسندیده به همراه مراجع و علمای ایران به تهران عزیمت و در اعتراض دسته جمعی علماء مشارکت فعال داشت و با پافشاری موفق به دیدار حضرت امام در بازداشتگاه و کسب خبر از حال امام گردید و علیرغم فشار دستگاه جور در همین ملاقات بود که با کمال شجاعت جزئیات اخبار قیام 15 خرداد را به اطلاع امام رسانید. آیت الله پسندیده در ایام حبس و حصر امام بارها به دادگاه فرمایشی نظامی احضار و تحت محاکمه قرار گرفت.

آنچه که نقش آیت الله پسندیده را در جریان قیام 15 خرداد برجسته می کند آنست که آن مرحوم علیرغم خطرات و تضییقات فراوان رژیم در طول سالهای تبعید امام خمینی مسئولیت تامین و پرداخت شهریه امام را که در حقیقت تامین بودجه مبارزه و مبارزین بود بر عهده گرفت. کمک مالی به خانواده زندانیان و تبعیدشدگان در آن شرایط اختناق آمیز و پرداخت شهریه امام در حوزه های علمیه سراسر کشور نقشی مهم در زنده نگهداشتن نام امام و مشتعل ساختن قیام 15 خرداد داشت.

تاثیر فعالیتهای آیت الله پسندیده موجب شدکه رژیم وابسته شاه علیرغم تلاشهای فراوانی که پس از تبعید امام در عادی سازی اوضاع داشت، منزل امام در قم و محل استقرار آیة الله پسندیده را تحت مراقبت شدید قرار دهد و علنا به بازجویی از مراجعین و جلوگیری از رفت و آمد مردم بپردازند. اما این اقدامات با مقاومت آیت الله پسندیده خنثی و بی اثر شدند تا سرانجام او را به خمین تبعید و در منزلش تحت محاصره قرار دادند.

آیت الله پسندیده پس از چندی بی اعتنا به حکم تبعید، به قم مراجعت و فعالیتهای خود را ادامه داد که مجددا و این بار به اتهام دایر کردن مراسم سوگواری در منزل امام - که پایگاه مستحکم مبارزین و مورد توجه مردم قم و زائرین حرم حضرت معصومه (س) بود و نام امام خمینی و قیام 15 خرداد را احیاء می کرد - دستگیر شد. آن مرحوم، خود نقل می کرد که در زندان حتی اجازه اقامه نماز را به ایشان ندادند. پس از بازداشت دوباره ایشان را به خمین تبعید کردند.

آیت الله پسندیده بعد از چندی مجددا با نادیده گرفتن حکم تبعید روانه قم شدند که این بار نیز ساواک، معظم له را دستگیر و به سه سال تبعید در شهر کویری انارک محکوم و بدانجا اعزام گردید برای چندمین بار، آیة الله پسندیده حکم غیرقانونی تبعید را نادیده گرفت و با شهامت به قم - کانون قیام - بازگشت. آیة الله پسندیده دیگر بار دستگیر و به تبعیدگاهی جدید - داران اصفهان - اعزام شدند و این بار با پیام امام خمینی مبنی بر اینکه "تمام کسانی که تبعید شده اند به حکم تبعید اعتنا نکنند و به قم و یا شهر خودشان مراجعت کنند" ایشان نیز بلافاصله روانه قم شدند .

مرحوم آیت الله پسندیده پس از پیروزی انقلاب اسلامی علیرغم موقعیت ویژه ای که از مراتب علم و تجربه و مبارزات مستمر خویش داشت همچون گذشته افتخار وکالت امام خمینی (س)را در امور شرعی مردم بر هر عنوان و سمتی، و بر هرگونه امتیازی ترجیح داد و در طول سالهای پس از پیروزی با بزرگواری و بی هیچ ادعا و توقعی و بدون کمترین تغییری در مواضع و مشی و شیوه زندگی خویش همان مسیر روشن گذشته را تعقیب کرد.