کتاب «بمو» و اسناد صوتی جنگ

کتاب «بمو: خاطرات شناسایی منطقه قصرشیرین و ذهاب» حاصل پژوهش اصغر کاظمی درباره جزییات مقطعی از تاریخ جنگ تحمیلی عراق علیه ایران (اسفند 1361 تا آبان 1362) است. این کتاب تولید شده در دفتر ادبیات و هنر مقاومت، نخستین بار در سال 1379 از سوی انتشارات سوره مهر منتشر شد و همان زمان و حتی اکنون هم از آثار منحصر به فرد محسوب می‌شود، زیرا جزیی‌نگری در روایت فعالیت مهمی مانند شناسایی در جنگ و تکمیل این روایت با حداکثر اسناد و مدارک بخصوص تصویری (نقشه و عکس) موجود، معمولا و تا این حد صورت نمی‌گیرد.

حالا و پس از 13 سال قرار است کتاب «بمو» اثر برگزیده ششمین جشنواره کتاب سال دفاع مقدس در بخش خاطره، در مجلدی با حدود 650 صفحه به چاپ دوم برسد. در یادداشت اصغر کاظمی، نویسنده این کتاب، برای چاپ دوم آن آمده است: «در این چاپ تازه، همه متن کتاب ویرایش دوباره شده، نقشه‌ها طرح و رنگی نو یافته و عکس‌هایی واضح‌تر از پیش، صفحات کتاب را آراسته است. غنیمت افزوده شده به این چاپ، دست‌نوشته‌هایی با عنوان «حرف آخر» از راویان است که امضایی نمادین بر قبول بیان‌شان به حساب می‌آید. کتاب «بمو» اثری خواندنی درباره چند و چون شناسایی قله‌ای افراخته در مرزهای غرب ایران است که بیانگر رنج‌ها و استقامت‌ها و خون‌دل خوردن‌ها و جوانمردی‌های وصف ناشدنی مردانی همچنان گمنام است. اگر تاریخ جنگ ایران و عراق را ورق بزنید، نامی از بمو و فتح آن نمی‌بینید، چون این همه رنج شکوهمند و حیرت ساز که در این کتاب می‌خوانید، به عملیاتی برای فتح این قله پر رمز و راز نینجامید و این نکته شاید این کتاب را خواندنی‌تر کرده باشد.»

اصغر کاظمی می‌خواهد چاپ دوم کتابش را با ضمیمه دیگری کامل‌تر کند. او این روزها مشغول گفت‌وگو با مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس است تا اسناد صوتی جلسه‌های قرارگاه نجف اشرف در تابستان 1362 ـ درباره عملیاتی که شرح آن در کتاب «بمو» آورده شده ـ را ضمیمه اثر کند. صدای این جلسه‌ها در آن زمان توسط حسین اردستانی، راوی دفاع مقدس و رییس اکنون مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس ضبط شده است.

نویسنده کتاب «بمو» می‌گوید که این 30 ساعت سند صوتی جلسه‌های قرارگاه، جغرافیای نظامی مناطق مورد نظر کتاب و نقشه‌های آن را گویاتر می‌کند. اگر چنین شود، «بمو» در ردیف نخستین‌ کتاب‌هایی قرار می‌گیرد که با اسناد صوتی جنگ تحمیلی عراق علیه ایران به چاپ رسیده‌اند.

اصغر کاظمی تاکنون خالق کتاب‌هایی درباره جنگ تحمیلی عراق علیه ایران شده که خود در صحنه‌ها و وقایع آثارش حاضر بوده است. دقت در انتخاب محوریت موضوعی و جزیی‌نگری و استفاده از راویان متعدد در کتابی مانند «بمو» و پس از آن «دسته یک» از این ویژگی و سابقه حضور او در جنگ و ثبت وقایع آن برآمده است. او در مصاحبه‌ای یادآور شده است: «روزهایی در یگانی بودم که اسمش ثبت وقایع جنگ بود و اعضای آن می‌خواستند حوادث مهم جنگ را ثبت کنند. ساده‌ترین راه ثبت وقایع به صورت شفاهی و ضبط آنها بر روی نوار کاست بود. آن زمان کاری که ما می‌کردیم این بود که می‌رفتیم با رزمندگانی که از عملیات‏های مختلف باز می‏گشتند در منطقه عملیاتی یا پادگان دوکوهه مصاحبه می‌کردیم. اما اساس کارمان این بود که یک عملیات یا حادثه جنگی را ملاک قرار می‏دادیم و از نیروهای مختلف شرکت کننده در آن مصاحبه تهیه می‏کردیم. تلاش‌مان این بود که تمام گوشه و کنار آن عملیات را شکار کنیم. بعد هم این اسناد و مدارک را شناسنامه و تاریخ می‌زدیم. اما نکته در همین جا بود که ما یک حادثه را ملاک قرار می‏دادیم و شاهدان را به پای مصاحبه می‏کشاندیم. نه اینکه خاطرات صرفاً یک شاهد را ملاک قرار دهیم و با دید محدود به یک حادثه نگاه کنیم.»