ه «توطئه‌انگاری» را قبول داریم، نه «توطئه‌انکاری» را/ بی‌بی‌سی؛ بازوی رسانه‌ای دخالت انگلیسیها در ایران
نشست خبری همایش بین¬المللی «کالبدشکافی سیاست انگلیسیها در ایران» با حضور موسی حقانی، رئیس مؤسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران و رسانه‌های مختلف، امروز پنجم آبان ماه در خبرگزاری تسنیم برگزار شد.
به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، نشست خبری همایش بین¬المللی «کالبدشکافی سیاست انگلیسیها در ایران» با حضور موسی حقانی، رئیس مؤسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران و رسانه‌های مختلف، امروز پنجم آبان ماه در سالن نشست‌های تسنیم برگزار شد.
موسی حقانی، رئیس مؤسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران در این نشست با اشاره به اهداف برگزاری این همایش گفت: 200 سال است که با دخالت‌های انگلستان در امور ایران مواجهیم و تاریخ ایران را نمی‌توان بدون بررسی سیاست‌های انگلستان مورد شناخت و بررسی کافی قرار داد. حضور انگلستان در ایران عمیق است و اسناد و مدارک بسیاری دال بر این امر موجود است. البته تاکنون کتاب‌ها و مقالات بسیاری منتشر شده است اما نیاز داریم که شناخت جدی‌تری نسبت به سیاست‌های انگلیسیها در ایران داشته باشیم.
جوّ ضدانگلیسی در ایران؛ از 1300 تاکنون
حقانی ادامه داد: انگلیسیها از حدود سال 1800 میلادی حساب ویژه‌ای برای ایران باز کردند و مبنای سیاست آنها ابتدا تضعیف و بعد نابودی ایران بود. از سال 1300 شمسی به بعد دست‌شان رو شده بود و ملت ایران نسبت به سیاست‌های انگلیسیها حساس بودند و جوّ ایران به‌شدت ضدانگلیسی شده بود. ما اکنون 100 سال بعد این حساسیت را نسبت به سیاست‌های انگلیسیها مورد بررسی قرار می‌دهیم و اعتراضات ایرانیان به انگلستان را در اشکال مختلف آن از تظاهرات سال‌های 1300، 1301، 1302 و... گرفته تا نهضت نفت، انقلاب اسلامی، فتنه سال 88 و تا همین امروز را در این همایش تبیین و تحلیل می‌کنیم.
وی با اشاره به جزئیات مقالات ارسال شده به این همایش گفت: استقبال خوبی صورت گرفته و 320 چکیده مقاله و 175 مقاله کامل به دست ما رسیده که از آن میان 30 مقاله را برگزیده‌ایم و در حاشیه این همایش میزگردها و برنامه‌های جانبی خواهیم داشت.
رونمایی از اسنادی درباره دخالت انگلیسیها در ایران
رئیس مؤسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران در پاسخ به پرسش تسنیم مبنی بر سنخ اسنادی که در این همایش رونمایی خواهد شد، گفت: بخشی از این اسناد، به اوایل 40 و 50 که سال‌های سرنوشت‌ساز برای ایران و شامل سال‌های پایانی رژیم پهلوی و بارقه‌های آغازین انقلاب اسلامی است مربوط می‌شود. بخشی از اسناد هم در حاشیه همایش در قالب نمایشگاهی ارائه خواهد شد.
نه توطئه‌انگاری را قبول داریم و نه توطئه‌انکاری را
وی در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به دو مفهوم «توطئه‌انگاری» و «توطئه‌انکاری» درباره سیاست انگلیسیها در ایران گفت: یکی از مقالات این همایش به همین موضوع پرداخته است. ما هیچ‌کدام از این دو رویکرد را قبول نداریم و معتقدیم با این چارچوب غلط نمی‌توان تاریخ ایران را تحلیل کرد. البته برخی از توطئه‌انگاران انقلاب ایران را محصول سیاست انگلیسیها می‌دانند و انقلاب و ایستادگی مردم در مقابل استکبار را نادیده می‌انگارند.
حقانی تصریح کرد: برخی ساده‌انگارانه نقش و دخالت غرب و از جمله انگلستان در امور ایران را انکار می‌کنند در حالی که در اسناد متعددی بر دخالت آشکار انگلیسیها و مقدرات ایرانیان از جمله دو کودتای انگلیسی 1299 و 1332 تصریح شده است. انگلیسیها حتی با دست‌نشاندگان خود در ایران برخورد مناسبی نداشتند و افرادی مانند خود شاه، علم و دیگران بر این دخالت آشکار تصریح کرده‌اند و متأسفانه در بسیاری از مواقع پذیرفته‌اند که تحقیر شوند.
از دخالت در حاکمیت تا سکولاریته کردن
وی ادامه داد: انگلیسیها غیر از دخالت در حاکمیت، فرهنگ دینی را هم هدف قرار می‌گیرند و دنبال نوعی سکولاریزم در ایران هستند. آنان با استفاده از رسانه‌های خود و به‌ویژه بی‌بی‌سی در پی تغییر سبک زندگی مردم ایران هستند. در این همایش مقالاتی از کشورهایی چون لبنان، عراق، افغانستان و ارمنستان نیز حضور دارند و در بخشی از مقالات این همایش به نقش انگلستان در حذف زبان فارسی در شبه‌قاره و فارسی‌ستیزی انگلیسیها اشاره شده است. انگلیسیها نمی‌توانند یک ایران قدرتمند را در منطقه تحمل کنند و بارها به‌صراحت می‌گفتند که برای صیانت از انگلستان در هندوستان ایران را باید در وحوشت و بربریت نگه داشت و هنوز که هنوز است انگلیس‌ها چنین نگاهی به ما دارند.
رئیس مؤسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران اضافه کرد: آنها برای تضعیف ایران اقدام به تجزیه ایران کرده‌اند و طی سیاست‌های آنان بخش‌های بسیاری از ایران جدا شد. براساس این سیاست در سال 1907 ایران را به سه قسمت و در سال 1915 قسمت میانی و باقی‌مانده آن را نیز با روسیه به دو قسمت تقسیم کردند.
حقانی با اشاره به جزئیات برگزاری این همایش و شخصیت‌های حاضر در آن گفت: افتتاحیه این همایش با حضور حجت‌الاسلام والمسلمین محمدیان، رئیس نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه‌ها خواهد بود و غلامعلی حداد عادل، مشاور رهبر انقلاب و نماینده مجلس تهران در مجلس شورای اسلامی از جمله سخنران‌های روز نخست این همایش محسوب می‌شود.
برخی فکر می‌کنند در رابطه با انگلستان تنها با سفارت مواجهیم
وی اضافه کرد: نقش نهادهای پنهان تأثیرگذار در سیاست‌های انگلستان یکی از موضوعات بررسی شده در این همایش خواهد بود. برخی از افراد سعی دارند دخالت انگلیس در ایران را کمرنگ نشان دهند و ما نیز گاهی فکر می‌کنیم که ما در رابطه با انگلستان فقط با سفارت آن مواجهیم و این بینش را در سیاست خارجی خود هم تسرّی می‌دهیم؛ در حالی که انگلستان از طریق چند کانون در ایران اعمال سیاست می‌کرد که کنار سفارت، حکومت هند بریتانیا، بانک شاهنشاهی، نماینده وزارت دریاداری و... از جمله این کانون‌ها هستند.
رئیس مؤسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران پیامدهای امنیتی خط دیورانت بر اوضاع ایران، نقش انگلیسیها در غارت نفتی ایران، نقش انگلستان در تحولات بلوچستان و تجزیه آن، پیامدهای اقتصادی حضور انگلیسیها در خلال جنگ جهانی دوم، نقش انگلیسیها در تحولات تالش شمالی، نقش انگلیسیها در حمله روسیه به ایران، مسئله اروند و نقش انگلیس در حمله عراق به ایران، قیام‌های انجام‌شده علیه انگلیسیها، سیاست‌های استعماری در افغانستان و هرات، نفوذ در مطبوعات ایران، مقاومت نهاد مرجعیت در مقابل انگلستان و... را از جمله محورها و موضوعاتی دانست که در این نمایش بررسی خواهد شد.
حقانی در پاسخ به سؤال خبرنگار تسنیم مبنی بر "آیا در این همایش دخالت انگلستان در رویدادهای جدید و اخیر ایران مانند انتخابات 88 و نقش رسانه انگلیسی بی‌بی‌سی در این حوادث بررسی می‌شود؟"، گفت: البته یکی از محورهای مهم این همایش انتخابات سال 88 و اتفاقاتی است که بعد از آن رخ داد و دخالت بارز انگلیسیها در آن مشاهده شد. بررسی این موضوع می‌تواند به خود انگلیسیها در بازشناسی رفتارشان کمک کند و خوب است که آنها بدانند که مردم ایران تحرکات آنها را رصد می‌کنند و وجود بیش از 9 دهه جوّ ضدانگلیسی در ایران بیراه نیست.
وی با بیان اینکه بررسی موضوعات می‌تواند مقدمه‌ای برای تجدید نظر انگلیسیها در سیاست‌های آنان در مقابل ایران باشد، گفت: دو مقاله پژوهشی خوب در حوزه نقش سفارت انگلستان و شبکه بی‌بی‌سی در انتخابات ایران در این همایش ارائه خواهد شد. سیاست انگلستان در ایران هنوز تغییر نکرده و آنان هرکاری را برای جلوگیری از پیشرفت ایران انجام می‌دهند و این سیاست به آمریکا و دیگر نقاط اروپا هم سرایت کرده است.
رئیس مؤسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران درباره ویژگی‌های خاص استعمار انگلستان در ایران خاطرنشان کرد: سیاست انگلیسیها در ایران همواره مبتنی بر نفوذ، کسب اطلاع و تأثیرگذاری بوده است و آنان ظرفیت‌های موجود ایران را به‌خوبی شناخته به‌نفع منافع خود استفاده می‌کردند. البته ما رجال برجسته‌ای مانند شهید مدرس و امام خمینی(ره) داشته‌ایم که در مقابل زیرکی انگلیسیها زیرکانه ایستادند و امروز رمز ماندگاری و ایستادگی ما همین افراد هستند.
کارهای بزرگ منطقه، نقشه‌اش از انگلیسی‌هاست و اجرایش از کسی دیگر
وی ادامه داد: روش دیگر آنان این است که آشکارا عمل نمی‌کنند و به‌قول مرحوم شیخ حسین لنکرانی که 80 سال سابقه مبارزه با انگلیسیها را داشت: «معمولاً کارهای بزرگی که در منطقه اتفاق می‌افتد نقشه‌اش از انگلیسی‌هاست و اجرایش از کسی دیگر»؛ یعنی نقشه انگلیسی است که توسط روس‌ها و آمریکایی‌ها اجرا می‌شود. همچنان که تشکیلات فراماسونری به‌طور کامل انگلیسی است اما توسط فرانسوی‌ها در مناطق مختلف جهان پیگیری می‌شود.
همایش بین¬المللی «کالبدشکافی سیاست انگلیسیها» در روزهای 7 و 8 آبان ماه در تالار علامه امینی دانشگاه تهران با حضور جمعی از اساتید داخلی و خارجی با هدف واکاوی اسناد تاریخی و بازخوانی سیاست‌های انگلستان در ایران و اثرگذاری این سیاست‌ها در شکل‌گیری فرق و انحرافات مذهبی و سیاسی در کشورمان از سوی مؤسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران برگزار می‌شود.
خبرگزاری تسنیم