فعالیت افسران آلمانی در نهضت جنگل در جنگ جهانی اول

پس از شکل گیری نهضت جنگل، بعضی از افسران آلمانی و اتریشی با میرزا کوچک خان همکاری داشتند. البته باید توجه داشت که فعالیت افسران آلمانی و اتریشی در نهضت جنگل از روی برنامهریزی قبلی و با دستورالعمل دولت آلمان نبود بلکه بیشتر آنها از زندان روسها فرار کرده و با شنیدن آوازه جنگلیها به آنجا روی آورده بودند. علاوه بر افسران آلمانی و اتریشی، عده ای از افسران ترک نیز با نهضت جنگل و میرزا کوچکخان همکاری داشتند. انورپاشا وزیر جنگ عثمانی که شنیده بود در منطقه شمال ایران جمعیتی به نام اتحاد اسلام به وجود آمده، تصمیم گرفت به لحاظ اسلحه و مهمات به آنها کمک کند. بنابراین، حسین افندی را، که اصلا تبریزی بود و در دانشگاه استانبول تحصیل کرده بود، مأمور نمود سیصد قبضه تفنگ، مقدار زیادی فشنگ، یک جلد کلامالله، یک ساعت و یک قبضه شمشیر را به عنوان هدیه به جنگلیها برساند. 
علاوه بر کمک تسلیحاتی، طبق خواهش میرزا چهار نفر از افسران ترک به جنگل آمدند و به تربیت افراد جنگل پرداختند که عبارت بودند از: مین باشی (سرگرد) یوسف، ضیاء بیگ، یوزباشی (سروان) یعقوب بیگ، گروهبان عمرافندی، و گروهبان عثمان افندی. این افسران مدتها در میان مجاهدین جنگل به سر بردند و در جنگها شرکت فعال داشتند تا اینکه به موجب قرارداد آتش بس 1336 که میان جنگلیها و فرماندهان انگلیسی مقیم ایران منعقد شد از ادامه خدمت معاف شدند و به کشور خود بازگشتند. 
یکی از فعالیتهای میرزا کوچک خان تأسیس مدرسه نظام ملی در قریه گوراب زرمخ نزدیک کسما بود. در این مدرسه آموزشهای نظامی داده میشد. افسران این مدرسه ده دوازده نفر از صاحبمنصبان نظمیه رشت بودند. علاوه برآنها، چند نفر از افسران خارجی نیز در اداره این مدرسه دخالت داشتند که عبارت بودند از سرگرد پاشن رئیس مدرسه و فرمانده قوا در منجیل، که بعد از شکست جنگلیها از قوای انگلیسی دیگر اثری از او دیده نشد.   محمدعلی گیلک در مورد چگونگی ورود پاشن به جنگل مینویسد که یکی از دوستان میرزا کوچک خان به نام دکتر ابوالقاسم خان فربد که برای کاری در تهران اقامت داشت سه نفر را به جنگل معرفی نمود؛ یکی از آنها سرگرد پاشن بود که پس از ورود به نهضت جنگل ریاست مدرسه نظام ملی را برعهده گرفت.   غیر از سرگرد پاشن، ستوان اشتریخ اتریشی و چند نفر افسر آلمانی دیگر از جمله ستوان اشنایدر و ستوان والتریش زیردست پاشن خدمت میکردند.   البته اینها در روسیه اسیر بودند و پس از انقلاب روسیه فرار کرده و از راه بادکوبه و انزلی به جنگل آمده بودند و تقریبآ 50 نفر از جوانان رشت به مدت دو ماه تحت تعلیم آنها قرار داشتند که پس از خاتمه جنگ از خدمت جنگل کناره گرفتند. 
یکی دیگر از افرادی که در نهضت جنگل با میرزا کوچک خان همکاری نزدیکی داشت گائوک آلمانی معروف به نام ایرانی هوشنگ بود.   البته محمدعلی گیلک معتقد است که روس بودن گائوک بیشتر به حقیقت نزدیک است تا آلمانی بودن او. براساس گفته گیلک، گائوک قبل از ورود به نهضت جنگل در اصفهان عضو کنسولگری روسیه بود. طولی نکشید که به تهران آمد و وارد بانک استقراضی شد. پس از پیروزی انقلاب در روسیه با افراد آزادیخواه تهران ارتباط پیدا کرد و باتلاش آنها به رشت آمد تا به نهضت جنگل ملحق شود؛ ولی در بین راه انگلیسیها او را دستگیر و به هندوستان تبعید کردند. پس از آزادی به روسیه رفت و همراه با بلشویکها به ایران بازگشت و با سمت مترجمی وارد انزلی شد. سپس به جنگلیها پیوست و دلبستگی زیادی به میرزا کوچکخان پیدا نمود و تا آخرین لحظه همراه میرزا بود.