استاد استعمارستیز امام خمینی

نظر آیت‌الله کاشانی درباره امام خمینی در منزل آیت‌الله خوانساری

هفتم شهریور سالروز ارتحال آیت الله محمدتقی خوانساری است. مرجع بنامی که به درخواست آیت الله حائری یزدی در هنگام بازتأسیس حوزه علمیه قم در نوروز 1301 به قم آمد و پس از رحلت آیت الله حائری یزدی یکی از مراجع ثلاث بود که به تقویت و اداره حوزه علمیه قم کمر همت بست و حوزه را از فروپاشی نجات داد.[1]

از کارنامه درخشان او چند نکته مشهور است که مشارکت در حفظ حوزه پس از درگذشت آیت‌الله عبدالکریم حائری در دوره رضاشاه در کنار دو مرجع دیگر، حمایت از فلسطین، مبارزه با کشف حجاب و همراهی با نهضت ملی شدن صنعت نفت از آن جمله است.

هنگام هجمه انگلیس به عراق در جنگ جهانی اول و فتوای جهاد مراجع،‌ آیت‌الله خوانساری درس را رها کرد و راهی جهاد شد. با پیروزی انگلیس، اسیر گشته به همراه چهارصد نفر به سنگاپور تبعید شد. در دوره اسارت چهار سال در زندان متعلق به قوای انگلیس، ضمن تحمل انواع آزار و شکنجه ها زبان انگلیسی را از یک راجهی هندی که با او در زندان به سر می برد، یاد گرفت و برای برخی تدریس منطق و حکمت کرد.[2]

هنگام مهاجرت ایشان به قم، امام خمینی قسمتی از مکاسب را در محضر او خواند و به وی علاقه فراوان داشت، تا زمانی که ایشان در قید حیات بود، امام خمینی نماز مغرب و عشا را در مدرسه فیضیه به ایشان اقتداء می کرد و آیت الله خوانساری نیز همانند آیت الله بروجردی و آیت الله صدر الدین صدر در مشورتهای پیرامون حوزه علمیه و مسائل دیگر برای نظر امام خمینی کمال احترام را قائل بودند.[3]

سال1318 ش، اوج مبارزه رضاشاه با مناسک اسلامی از جمله ممنوعیت عزاداری محرم، پس از تدریس بحث صلاة جمعه و عیدین و تجربه اقامه نماز در خوانسار توسط هم‌بحثش، فریضه نماز جمعه که سالیان درازی متروک مانده بود را در فیضیه احیا کرد. پس از افزایش جمعیت، اقامه نمازجمعه به مسجد امام حسن عسکری انتقال یافت.

 در سال 1321 ش، در شرایطی که بعد از سرنگونی رضا شاه، متفقین هنوز در ایران بودند؛ آیت الله خوانساری به درخواست مردم نماز باران خواند. پس از اقامه دومین نماز استسقاء، به قدری باران می‌بارد که آب در خیابان‌ها به جریان می‌افتد و همین موجب تقویت جناح مومنین در فضای دین ستیزی آن روزگار شد.[4]

روزجمعه 7 شهریور، در آستانه اذان ظهر در همدان چشم از دنیا بست. آن روز 12 ساعت حکومت نظامی ملغی شده بود تا مردم در مراسم چهلم شهدای قیام 30 تیر شرکت کنند و تجمعات گسترده ای شکل گرفته بود که در همین زمان،‌ خبر ارتحال مرجع مجاهد نیز منتشر شد. صبح شنبه تشییع پیکر او در تهران با استقبال گسترده مواجه شد.

پس از ساعتی، پیکرش به سرقبرآقا آورده شده و حجت الاسلام احمد مولایی از سوی مجمع مسلمانان مبارز (حامیان آیت‌الله کاشانی) در جمع علما بر منبر رفت و از سالهای جهاد او با انگلیس و تبعیدش یاد کرد. پیکر آیت الله به قم منتقل شد، یکشنبه 9 شهریور تعطیل اعلام شد و آیت‌الله بروجردی در قم بر وی نمازخواند.[5]

در مراسم بزرگداشت چهلمین شب درگذشت آیت‌الله خوانساری که در بیت ایشان برگزار می‌شد، آیت‌الله کاشانی و تنی چند از علما و روحانیون و نیز نمایندگان مجلس حضور داشتند و عکاسان و خبرنگاران سرگرم عکسبرداری و تهیه گزارش بودند. صرف شام که به پایان رسید، آیت‌الله کاشانی دست امام خمینی را گرفته به بیرونی رفتند و نزدیک یک ساعت بطور خصوصی مذاکره داشتند. موقع بازگشت آقای کاشانی در مقام تعریف گفتند: آقای خمینی یک روحانی نمونه و شجاع حوزه است.[6]