مصاحبه با جلال‌الدین فارسی در باره کودتای ۲۸ مرداد
یک پژوهشگر تاریخ معاصر با بیان اینکه هدف آمریکا و انگلیس از کودتای ۲۸ مرداد، مستعمره کردن ایران بود، گفت: هدف دیگر آن‌ها تحمیل قرارداد کنسرسیوم و اضافه کردن ایران به پیمان بغداد و سنتو و در عین حال ترویج فساد اخلاقی و غارت تمام منابع کشور بود.
جلال‌الدین فارسی، فعال سیاسی پیش از انقلاب در گفت‌وگو با خبرگزاری فارس، با اشاره به طراحی و اجرای کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲، اظهار داشت: کودتای ۲۸ مرداد به‌معنای شکست نهضت ملی ایران است؛ اینکه چه کسانی در این شکست بزرگ، خیانت و کودتا دست داشتند، بسیار مفصل است و در عین‌حال این موضوع دچار تحریف‌های زیادی شده است.
وی ادامه داد: برخی نویسندگان پس از انقلاب با نوشتن کتاب‌هایی شروع به تحریف وقایع ۲۸ مرداد کرده و خائنین به کشور را خادم جلوه دادند و خادمین و طرفداران نهضت ملی ایران و کسانی که درصدد براندازی استعمار آمریکا و انگلیس بودند را نیز خائن معرفی کردند.
فارسی با بیان اینکه برای پرداختن به کودتای ۲۸ مرداد باید اهداف و چگونگی پیشروی نهضت ملی و شکست آن به وسیله کودتاچیان با اتحاد آمریکا، انگلیس و سلطنت‌طلبان را مورد بررسی قرار داد، تصریح کرد: افرادی که با برخی عوامل شکست نهضت ملی نسبت فامیلی دارند، کتاب‌های زیادی برای این افراد خائن نوشته‌اند و در آن‌ها مصدق را به اتهامات عجیبی از جمله فراماسون بودن متهم کردند.
وی گفت: در کشمکش شروع نهضت ملی و عهده‌دار شدن وزارت دفاع در ۳۰ تیر توسط مصدق و نیز درخواست فرماندهی کل قوا از سوی وی از شاه، همه خائنین در مجلس و در خارج از آن به شاه، انگلیس و آمریکا پیوستند.
فارسی یادآور شد: کسانی که باید به دلیل خیانت به کشور مجازات می‌شدند، از آن‌ها خاطره‌نویسی شد و حسین مکی، یکی از این خائنین بزرگ است، البته مظفر بقایی به کیفر خود رسید چرا که وی عنصری فاسدالاخلاق و تبهکار بود و به حق اعدام شد.
وی افزود: همزمان با آغاز کودتا برخی روحانیون از رادیو تهران به نفع کودتاچیان صحبت می‌کردند و طرفداران مصدق را فقط ۲ هزار نفر می‌دانستند، این افراد پس از انقلاب توسط مردم بخشیده شدند. این فعال سیاسی پیش از انقلاب ادامه داد: خسارت سخنان واعظی که پس از کودتای ۲۸ مرداد از رادیو تهران به نفع کودتاچیان سخن گفت، جبران‌ناپذیر است چرا که آن اظهارات مسیر ملت ایران و مسلمانان منطقه را تغییر داد.
مستعمره کردن ایران و ترویج فساد اخلاقی هدف کودتای ۲۸ مرداد بود
وی با اشاره به نقش استعمارگران آمریکا و انگلیس در کودتای ۲۸ مرداد به هدف آن‌ها مبنی بر استعمار ایران اشاره و خاطرنشان کرد: هدف دیگر آن‌ها تحمیل قرارداد کنسرسیوم و اضافه کردن ایران به پیمان بغداد و سنتو بود، از این رو مستعمره کردن ایران، ترویج فساد اخلاقی و غارت تمام منابع کشور از جمله اهداف استعمار در طراحی کودتای ۲۸ مرداد ۳۲ بود.
دستگاه اطلاعاتی آمریکا با خرج بسیار ارتش را وادار به کودتا کرد
این پژوهشگر تاریخ در خصوص فعالیت‌های آمریکا و انگلیس برای زمینه‌سازی کودتای ۲۸ مرداد، عنوان کرد: آن‌ها برخی از طرفداران مصدق را که در مبارزات ملی کردن نفت شرکت داشتند، جذب کردند و در حالی که کشور تحت سلطه نظامی ارتش شاهنشاهی و ساواک قرار داشت، دستگاه اطلاعاتی آمریکا با خرج‌های بسیار، بخشی از ارتشی‌ها را وادار به کودتا کرد.
وی با تأکید بر اینکه نهضت ملی در ادامه مسیر خود به صورت انقلاب ۵۷ به پیروزی رسید، افزود: مراجع و علمای بزرگی همواره پشتیبان مصدق و نهضت ملی بودند و پس از سقوط وی نیز بر عقیده خود باقی ماندند.
پس از کودتای ۲۸ مرداد آخوندهای درباری خلع لباس شده و فرار کردند
فارسی با اشاره به اینکه «آخوند درباری» اصطلاحی است که امام راحل آن را بیان کردند و از واژه‌های کلیدی ادبیات انقلاب ۵۷ محسوب می‌شود، اظهار داشت: در زمان کودتای ۲۸ مرداد آخوندهای درباری زیاد بودند که بسیاری از آن‌ها خلع لباس شده یا فرار کردند.
وی به زمینه‌های شکل‌گیری کودتای ۲۸ مرداد اشاره کرد و بیان داشت: زمینه‌های مربوط به کودتا این است که ارتش کشور در اختیار آمریکا و انگلیس قرار گرفت و افسران بر‌تر ارتش از دوره رضاخان و در زمان محمدرضا شاه، عمال انگلیس بودند، در این دوره عوامل آمریکا بسیار کمتر از انگلیس بود.
آمریکا با طراحی و اجرای کودتای ۲۸ مرداد به سلطه‌گر درجه اول تبدیل شد
فارسی با تأکید بر اینکه انگلیس سلطه‌گر درجه اول و آمریکا سلطه‌گر درجه چندم محسوب می‌شد، ادامه داد: پس از ساقط کردن مصدق که آمریکا در آن نقش فعال‌تری داشت، این کشور به سلطه‌گر اول تبدیل شد.
وی بیان داشت: مصدق سعی داشت اجازه ندهد آمریکا به انگلیس بپیوندد و این امر را از طریق سیاست خارجی دنبال می‌کرد هر چند این اقدامات وی فایده نداشت.
این مبارز و فعال سیاسی پیش از انقلاب یادآور شد: شوروی و رژیم استالین گمان می‌کرد اگر مصدق ساقط شود زمینه برای کمونیستی شدن ایران فراهم می‌شود، در حالی که این محاسبات آن‌ها غلط بود. فارسی با اشاره به اتحاد انگلیس و آمریکا و در عین حال طراحی اصلی کودتای ۲۸ مرداد توسط آمریکا، اضافه کرد: آخوندهای درباری و آن واعظ معروف در خدمت تبهکاران قرار گرفتند و کودتا را شکل دادند.
بیشترین امتیازهای کودتای ۲۸ مرداد نصیب آمریکا شد
وی با تأکید بر اینکه بیشترین امتیازات کودتای ۲۸ مرداد نصیب آمریکا شده بود، ادامه داد: امرای ارتش همچنان زیرنظر انگلیس قرار داشتند و خانواده سلطنتی انگلیسی بوده و سیاست آمریکا را نیز هدایت می‌کردند.
فارسی افزود: مصدق یکبار در ۳۰ تیر استعفا داد و گفت: «شاه باید وزارت دفاع را در اختیار نخست‌وزیر قرار دهد تا وی بتواند از استعمار انگلیس در منابع نفتی جلوگیری کند» بنابراین در حالی که آن‌ها کشتی‌های جنگی خود را به خلیج‌فارس آورده بودند و لازم بود ارتش در برابر آن‌ها بایستد، ارتش در اختیار مصدق قرار نداشت و شاه نیز پیشنهاد مصدق را نپذیرفت. وی بر همین اساس اظهار داشت: پس از این اتفاقات قیام ۳۰ تیر برپا شد و مرحوم کاشانی نیز همچنان در آن قیام کنار مصدق بود؛ حسین مکی هم که بعد‌ها یکی از بزرگ‌ترین خائنین شد در کنار او قرار داشت و در واقع همه ملت با مصدق یکی بودند.
فارسی با بیان اینکه قیام ۳۰ تیر ۱۳۳۱ باعث عقب‌نشینی شاه شد، افزود: رژیم شاه در آن زمان به دلیل قدرتمند بودن حزب توده نگران بود که با سقوط مصدق، جریان کمونیستی به کشور نفوذ کند لذا با عقب‌نشینی آن‌ها، مصدق نخست‌وزیر و وزیر دفاع شد و مجلس هفدهم را نیز به دست گرفت. وی ادامه داد: پس از به دست گرفتن مجلس، مصدق با شاه اختلاف پیدا کرد و به او گفت «باید فرماندهی کل قوا نیز برای من باشد» و کار بزرگ مصدق نیز این بود که از تمام خواهران و برادران شاه مدارکی مبنی بر ارتباط آن‌ها با آمریکا و انگلیس به دست آورد.
این پژوهشگر تاریخ ادامه داد: مصدق شاه را مجبور کرد که برادران و خواهران خود را به خارج کشور بفرستد لذا این اقدام وی دست آن‌ها را از امور کشور کوتاه و خانواده سلطنتی را تضعیف کرد. وی با بیان اینکه پس از درخواست مصدق مبنی بر درخواست فرماندهی کل قوا، نمایندگان مجلس در قبال این مسئله دو دسته شدند، تصریح کرد: عده بسیاری از نمایندگان خواستار این شدند که فرماندهی کل قوا به نخست‌وزیر منتخب مجلس، یعنی مصدق داده شود.
فارسی افزود: در این زمان مرحوم کاشانی، دکتر بقایی و حسین مکی جانب شاه را گرفتند و در برابر مصدق ایستادند، حتی مکی در مجلس در اظهار مخالفت با مصدق، تهید به استعفا کرد، بنابراین در چنین وضعیتی مصدق این موضوع را به رأی مردم واگذار کرد. وی ادامه داد: مصدق برای اینکه فرماندهی کل قوا را به‌دست بگیرد رفراندوم برگزار کرد اما مرحوم کاشانی، حسین مکی و مظفر بقایی با خائنین کنار شاه قرار گرفتند و در این جریان کودتا کردند؛ در واقع آن‌ها درصدد بودند که اجازه ندهند رفراندوم نتیجه دهد اما کودتای آن‌ها شکست خورد.
این مبارز سیاسی پیش از انقلاب ادامه داد: مصدق از آنجایی که می‌دانست آن‌ها کودتا می‌کنند از منزل خود به خوبی محافظت کرد و واعظی که برای دادن حکم عزل شاه به مصدق آمده بود، دستگیر شد و سپهبد نصیری نیز که آن زمان به عنوان گارد شاهنشاهی این کودتا را انجام می‌داد، پس از شکست کودتا به‌همراه گروهبان‌ها و درجه‌داران ارتش، شعبان بی‌مخ و دار و دسته‌اش، به خانه مصدق حمله کرده و او را دستگیر کرده و مجلس را هم منحل کردند و با انحلال آن، یک مجلس درباری ایجاد شد.
وی گفت: آن‌ها مرحوم کاشانی را نیز به محاکمه کشیدند و به وی گفتند در ترور رزم‌آرا دست داشته است و در واقع برای او پرونده‌سازی کردند. فارسی در خاتمه افزود: بلافاصله پس از کودتا نهضت مقاومت ملی توسط مرحوم آیت‌الله زنجانی، مرحوم طالقانی، مهندس بازرگان و یدالله سحابی تشکیل شد.