تاریخ شهرداری قزوین

تشریح پیشینه و سرگذشت شهرداری قزوین از دورۀ مشروطیت تا زمان حاضر موضوع کتاب «تاریخ شهرداری قزوین» است.

«تاریخ شهرداری قزوین» که مراحل تحقیق، نگارش و چاپ آن، پنج سال به طول انجامیده است، به تشریح پیشینه و سرگذشت شهرداری قزوین از دورۀ مشروطیت تا زمان حاضر پرداخته است.

شهرداری نهادی است عمومی، غیر دولتی و مستقل که به موجب قانون در شهرها تشکیل می شود و وظیفه‌ی آن، اداره‌ی امور محلی و خدمت رسانی به شهروندان است. دامنه‌ی فعالیت این نهاد اجتماعی به قدری گسترده است که از تولد تا مرگ هر شهروند را در بر می‌گیرد. پیشینه تأسیس نهادی برای رسیدگی به امور شهری در جهان اسلام و از جمله در ایران به قرن اول هجری باز می‌گردد. در آن هنگام، سازمانی به نام حبسیه در سرزمین‌های اسلامی وجود داشت که به تنهایی وظایف چندین نهاد مهم همچون شهرداری، نیروی انتظامی، دادگستری، اصناف، سازمان آب، اداره اماکن، تعزیرات حکومتی، سازمان بهداشت و اداره غلّه را انجام می‌داد. این سازمان، تحت نظارت مستقیم محتسب و حاکم شهر فعالیت می‌کرد و به اداره‌ی امور شهر می‌پرداخت.

اداره‌ی امور شهر از طریق سازمان حبسه و احتساب و مشارکت خودجوش مردم، تا دوره‌ی قاجار همچنان در ایران ادامه داشت تا اینکه در دوره‌ی ناصرالدین‌شاه به علت گسترش روابط ایرانیان با اروپا و سفرهای پیاپی این پادشاه به فرنگ، تحولی شگرف در عرصه‌های اجتماعی و فرهنگی ایران پدید آمد و ناصرالدین‌شاه تحت تأثیر پیشرفت‌های اروپائیان تصیم گرفت اصلاحاتی را در کشور به مرحله‌ی اجرا در آورد که اداره احتسابیه یا تنظیفیه که به منظور رسیدگی به امور بلدی و زیبایی و پاکیزگی پایتخت به وجود آمد و می‌توان آن را نخستین گام برای ایجاد شهرداری به مفهوم نوین در کشور محسوب کرد، از جمله ی این اصلاحات بود.

کتاب حاضر، پژوهشی است سند محور که به تشریح پیشینه و عملکرد شهرداری قزوین از ابتدای تأسیس در دصر مشروطیت تا زمان معاصر می‌پردازد. یکی از مهم‌ترین مشکلات فراروی نویسنده برای تألیف این کتاب، کمبود اسناد، مدارک و مواد لازم برای تحقیق بوده است.

نحوۀ فعالیت سازمان احتساب در قزوین از قرن اول هجری تا عصر مشروطیت، نحوۀ عملکرد بلدیه، تاریخچۀ بلدیه و شهرداری در قزوین، زندگی نامه و اقدامات شهرداران قزوین، تاریخچۀ انجمن ولایتی، انجمن شهر و شورای شهر، تاریخچۀ عمارت شهرداری و شهرداری در آیینۀ اسناد، از جمله بخش های این اثر پژوهشی به شمار می رود.

کتاب «تاریخ شهرداری قزوین» در 6 فصل و 336 صفحه تنظیم شده و عکس اعضای انجمن ولایتی در سال 1287، سردرب ورودی شهرداری در سال 1310 و اولین ماشین آتش نشانی خریداری شده توسط شهرداری قزوین از آلمان، از مهم ترین عکس هایی است که در آن به چاپ رسیده است:

فصل اول- پیشینه احتساب در تمدن اسلامی

فصل دوم- اقدام بلدی در قزوین پیش از تأسیس بلدیه

فصل سوم- تاریخ بلدیه و شهرداری در قزوین

فصل چهارم- شهرداران قزوین

فصل پنجم- تاریخچه عمارت شهرداری

فصل ششم- شهرداری در آیینه‌ی اسناد

منابع

با چاپ این اثر پژوهشی، شهرداری قزوین اولین شهرداری کشور است که تاریخ خود را در قالب کتاب تدوین نموده و به چاپ رسانده است.

بر مبنای تحقیقات انجام شده توسط مهدی نورمحمدی، تاریخ تأسیس شهرداری قزوین به اوایل سال 1286 شمسی بازمی گردد که بر همین اساس، قزوین جزو شهرهای پیشتاز کشور در زمینۀ تأسیس بلدیه به شمار می رود. همچنین عمارت شهرداری قزوین که در سال 1279 خورشیدی توسط روس های تزاری ساخته شده، قدیمی ترین ساختمان شهرداری کشور محسوب می شود، در حالی که تا پیش از این تصور می شد عمارت شهرداری تبریز که در سال 1318 شمسی ساخته شده، قدیمی ترین شهرداری کشور است.

«تاریخ شهرداری قزوین» پژوهش و تألیف مهدی نورمحمدی در 336صفحه مصور توسط انتشارات سایه گستر قزوین منتشر شده است.

این کتاب در 3100 نسخه و به قیمت200000 ریال منتشر شده است که به شماره ثبت 495999 در کتابخانه‌ی شماره‌ی یک مجلس شورای اسلامی موجود است.