هدایای دربار پهلوی به بیگانگان

 از دیرباز هدیه دادن به سفرا، نمایندگان و اتباع کشورهای دیگر از سنت‌های معمول در سطح جهان بوده است.

در ایران نیز از روزگاران باستان، از طرف سلاطین و حکام به نمایندگان کشورها ی دیگر هدایایی اهدا می‌گردید. در دوره‌های اخیر خصوصاً‌ از قاجاریه به بعد به خاطر ثبت و ضبط بیشتر وقایع با دقت و امعان نظر بیشتری می‌توان مساله هدیه دادن به خارجی‌ها را مورد بررسی قرار داد. تا پیش از روی کار آمدن سلسله‌ی پهلوی در 1304 شمسی به جز موارد استثنایی و نادر، هدایایی که به هیئت‌های خارجی اهدا می‌گردید متناسب با عرف بین‌الملل بود. این هدایا در اکثر موارد ارزش مادی فراوانی نداشت و جنبه‌ی سمبلیک و یادگاری آن مهم‌تر بود،‌در دوره‌ی پهلوی برخلاف تمام عرف‌های بین‌المللی،‌ شیوه‌ای در دادن هدیه به خارجی‌ها رونق یافت که مشابه آن در کمتر برهه‌ای از تاریخ ایران دیده شده است.

محمدرضا پهلوی در طول 37 سال سلطنت، به خاطر پایگاه غیرمردمی و وابستگی به بیگانگان، همواره جلب قلوب خارجی‌ها را مطمح نظر خویش قرارداده و به جای توجه به آحاد ملت و کسب مشروعیت از طریق مردم،‌ ادامه سلطنت خود را منوط به نزدیکی با بیگانگان می‌دانست و بر مبنای همین نگرش در طول چند دهه سلطنت این خاندان، مظاهر غربی جایگزین فرهنگ و هویت ایرانی – اسلامی کشور شدند.

در کنار عواملی چون نقش بیگانگان در به قدرت رسیدن رضا خان و کودتای آمریکایی انگلیسی 28 مرداد که منجر به بازگشت مجدد محمدرضا شاه به سلطنت شد، پرورش بسیاری از اعضای خانواده سلطنتی و رجال عصر پهلوی در جوامع غربی در ترویج غرب‌گرایی و نزدیکی به خارجی ها بی تاثیر نبود.

اسناد مجموعه‌ی حاضر گوشه ای از پاداش‌ها و هدایای رژیم پهلوی به بیگانگان پس از 1344 شمسی را نشان می‌دهد. از آنجاییکه هیچ ارگان و نهادی قادر به کنترل دربار و شخص محمدرضا پهلوی نبود، لذا مواردی مانند هدایای وی در بزم‌های خصوص هرگز ثبت نشده است. با همه کمبودهایی که از این منظر احساس می‌شود، اسناد این مجموعه در کنار دیگر منابع، خصوصاً‌ خاطرات رجال عصر پهلوی خواننده را با ابعاد این ریخت و پاش‌ها بیشتر آشنا می‌کنند.

هدایای دربار پهلوی به بیگانگان به روایت اسناد از سوی مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات در 410 صفحه نگاشته شده است. این کتاب که از سوی مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات تدوین شده است، با شماره ثبت 503078 در کتابخانه مجلس موجود است.