نگاهی به دایرة‌المعارف مصور تاریخ فلسطین

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، دایرة‌المعارف مصور تاریخ فلسطین به اهتمام حامد کفاش، امیر منصوری و زهرا یگانه از سوی انتشارات سایان به انتشار رسیده است.

با دایرة‌المعارف مصور تاریخ فلسطین با متن‌های روان، همراه با تصویر، نقشه و نمودار، با تاریخ فلسطین و قدس از روزهای دور آشنا خواهید شد.

در بخشی از مقدمه این کتاب می‌خوانیم: کتاب «فلسطین التاریخ المصور» اثر طارق سویدان مبنای اولیه تولید دایرة‌المعارف مصور فلسطین است. پس از مطالعه این کتاب و بررسی نقاط ضعف و قوت آن، ادعاهای مؤلف با منابع معتبر تطبیق داده شد و تصمیم گرفتیم که تنها بخشی‌هایی از کتاب برای ترجمه برگزیده شود و به جای بخش‌های ترجمه نشده، گروه تحقیق انتشارات تحقیقاتی را برای کامل کردن متن کتاب آغاز نمود و به اندازه متن برگزیده و ترجمه شده متن تحقیقی به بخش پیشین افزوده شد.

 «فلسطین از کنعانی تا عثمانی»، «سلطان عبدالحمید عثمانی و یهودیان»، «جنگ جهانی اول و قیمومیت بریتانیا»، «انقلاب و جنبش‌های مقاومت»، «اشغال فلسطین»، «جنگ شش روزه»، «حضور حامیان پر قدرت»، «انقلاب سنگ»، «روند صلح»، «تشکیلات خودگردان»، «انتفاضه الاقصی» و «حماس در عرصه سیاست»، دوازده فصل «دایرة‌المعارف مصور تاریخ فلسطین» را تشکیل می‌دهد.

 فصل اول : فلسطین از کنعانی تا عثمانی

فصل اول که مفصل‌ترین فصل کتاب و مبتنی بر تحقیقات جدید است؛ به طور کامل تألیف شده است. این فصل تاریخ فلسطین را از هزاره‌های قبل از میلاد مسیح روایت می‌کند؛ از دوران کنعانی‌ها تا دوران اقوام بعدی که در قدس ساکن شده‌اند. در ادامه در سه مقطع تاریخی، کتاب به دوران تسلط بنی اسراییل، دوران حکومت مسیحیان و دوران اسلامی می‌پردازد و هر دوره را با تصاویر و نقشه‌های مرتبط شرح می‌دهد.

جنگ‌های صلیبی و حاکمیت موقت اروپاییان بر فلسطین در میانه دوره اسلامی، از دیگر مقاطعی است که با توجه به اهمیت آن به طور مفصل شرح داده می‌شود.

این بخش کتاب با تشکیل دولت حکومت عثمانی در قرن چهاردهم میلادی ادامه یافته و با حکومت سلطان عبدالحمید در انتهای قرن نوزدهم میلادی پایان می‌یابد.

در پایان فصل با توجه به اهمیت موضوعات، تمامی مطالب با ذکر منبع آمده تا خواننده در صورت لزوم بتواند تحقیقات گسترده‌تری با توجه به منابع اصلی انجام دهد.

فصل دوم: سلطان عبدالحمید عثمانی و یهودیان

فصل دوم به کشمکش میان یهودیان و سلطان عثمانی، عبدالحمید دوم می‌پردازد. در این فصل، شاهد دورخیز یهودیان برای سیطره بر فلسطین هستیم.

ماجرای هرتزل و پیشنهاد او برای خرید فلسطین و جواب سلطان عثمانی و ماجراهای پیرامون این موضوع، روایت‌های این فصل را تشکیل می‌دهد.

فصل سوم: جنگ جهانی اول و قیمومیت بریتانیا

شالوده اصلی فصل سوم را جنگ جهانی اول و دخالت عثمانی‌ها در جنگ تشکیل می‌دهد.

در این فصل، زمینه‌های حضور بریتانیا در فلسطین و نیز قرارداد سایکس پیکو شرح داده می‌شود.

شخصیت اصلی این فصل سر ادوارد لورنس مشهور به لورنس عربستان است که به عنوان مأمور بریتانیا نقش مهمی را در شوراندن اعراب علیه حکومت عثمانی دارد.

فصل چهارم: انقلاب و جنبش‌های مقاومت

فصل چهارم که به وقایع دوران حاکمیت بریتانیا در فلسطین از سال 1920 تا 1948 اختصاص دارد، به بررسی انقلاب و جنبش‌های مقاومتی در این دوره می‌پردازد، نهضت‌هایی که مسلمانان علیه مهاجرت یهودیان شکل دادند. همچنین جنگ جهانی دوم و قطعنامه‌های سازمان ملل برای تقسیم فلسطین از موضوعات مهم این فصل است.

فصل پنجم: اشغال فلسطین

فصل پنجم وقایع سال 1948 تا 1966 را پوشش می‌دهد و مراحل اشغال فلسطین و مقاومت و آوارگی مردم، و همچنین دو جنگ نخست ارتش‌های عربی و ارتش یهودی در این فصل به کمک نقشه‌ها و تصاویر مرتبط شرح داده می‌شود.

در همین دوره است که جنبش‌هایی مانند فتح و سازمان آزادی‌بخش فلسطین شکل می‌گیرند و هدایت انقلاب مردم فلسطین را به عهده می‌گیرند.

فصل ششم جنگ شش روزه

فصل ششم را می‌توان افول ناسیونالیسم عرب به رهبری جمال عبدالناصر نامید. فصلی که با جنگ شش روزه در سال 1967 آغاز می‌شود و با مرگ عبدالناصر در سال 1970 خاتمه می‌یابد و در طول همین جنگ است که صهیونیست‌ها مسجدالاقصی و بخش‌هایی مهمی از خاک کشورهای عربی را اشغال می‌کنند و این کشورها شکست‌ناپذیری صهیونیست‌ها را باور می‌کنند.

فصل هفتم: حضور حامیان پر قدرت

ظهور حامیان پرقدرت پس از رویارویی دیگر با عنوان جنگ اکتبر یا رمضان، که حکومت‌های عرب را برای همیشه از مقابله جدی با صهیونیست‌ها منصرف می‌کند، پیروزی انقلاب اسلامی در ایران، تبدیل به نقطه عطفی غافلگیر کننده در مسایل فلسطین می‌شود.

حکومتی که مهم‌ترین حامی سقوط صهیونیست‌ها در منطقه است، با تشکیل سفارت فلسطین در ایران به جای سفارت اسراییل همراه می‌شود. در جهت مقابل تأثیرات انقلاب اسلامی، انورسادات جانشین عبدالناصر در مصر شتابان به سوی صلح با اسراییل پیش می‌رود تا موج انقلابی ایران مهار شود.

 صهیونیست‌ها با جنگ 1982 در لبنان، در پی یکسره کردن کار فلسطینی‌ها بر می‌آیند، اما به تدریج با تحول درونی گروه‌های مبارز فلسطینی و تشکیل حزب‌الله لبنان بسیاری از معادلات پیشین تغییر می‌کند و اسراییل برای نخستین بار، تلخی و درد عمیق جنگی را که خود براه انداخته؛ حس می‌کند.

فصل هشتم: انقلاب سنگ

فصل هشتم که سال‌های مهم 1987 تا 1989 را در برمی‌گیرد، به تشکیل جنبش‌های اسلامی حماس اشاره دارد و زمینه‌های شکل‌گیری انقلاب سنگ یا همان انتفاضه اول را شرح می‌دهد.

انتفاضه سرآغاز جدیدی برای مبارزان مردمی می‌شود که امیدی به حکومت‌های عربی و حمایت دیگران ندارد. نهضت سنگ ارتش اسراییل را به چالشی جدی می‌کشد.

فصل نهم روند صلح

ماجرای سازش‌طلبی رهبران نسل قدیم فلسطین و شرکت در کنفرانس‌های صلح، مهم‌ترین موضوع این فصل است. یاسر عرفات مهم‌ترین رهبر سازمان‌های فلسطینی بود و چشم‌پوشی او از حق مردم فلسطین بازتاب زیادی داشت.

این فصل با اشغال کویت توسط صدام در سال 1990 و اثر آن بر فلسطین آغاز می‌شود و سپس به تشریح کنفرانس صلح مادرید؛ اسلو و پایان انتفاضه اول در سال 1994 می‌پردازد.

فصل دهم: تشکیلات خودگردان

عرفات در سال 1994 وارد غزه می‌شود تا تشکیلات خودگردان فلسطین را برپا کند. فصل دهم شامل بررسی وقایع این دوران تا سال 2000 است، سالی که شروعی بر انتفاضه دوم مردم فلسطین است. تروریسم دولتی اسراییل راوی ماجرای ترور رهبران فلسطینی از موضوعات دیگر این فصل است.

 فصل یازدهم: انتفاضة الاقصی

همزمان با حضور آریل شارون و کادر همراهش در مسجد الاقصی، انتفاضه جدیدی در سال 2000 آغاز می‌شود. برخی از فلسطینی‌ها هم که به روند صلح امیدوار بوده‌اند، با زیاده‌خواهی و خشونت صهیونیست‌ها در حمله به مسجد الاقصی، مناطق مسکونی و زیر ساخت‌های فلسطینی از مذاکرات صلح ناامید می‌شوند. ترورهای همه جانبه رهبران فلسطینی، مرگ مشکوک یاسر عرفات و بن‌بست در طرح‌های مختلف صلح از جمله نقشه راه، جواب صهیونیست‌ها و حامیانشان به انتفاضه دوم است که در این فصل روایت می‌شود.

فصل دوازدهم: حماس در عرصه سیاست

فصل دوازدهم که فصل پایانی کتاب نیز هست، به حضور حماس در عرصه سیاسی اختصاص دارد. حماس با رأی مردم فلسطین به قدرت رسید و اما طرفداران دموکراسی در غرب و بسط آن در خاورمیانه، دموکراسی در فلسطین را برنمی‌تابند.

آن‌ها حماس را تحت شدیدترین فشارها قرار می‌دهند تا از تشکیل یک کشور واقعی فلسطینی جلوگیری کنند، و در نهایت به جنگ‌هایی دامن می‌زنند که در این فصل روایت می‌شود.

اما اسراییل که در گذشته، همه ارتش‌های دولت‌های عربی را یکجا زمین گیر می‌کرد، در مقابل ایمان و اعتماد به نفس چند هزار رزمنده نبردهای نامنظم، با سه ناکامی پی‌درپی جنگ‌های 33 و 22 و 8 روزه روبرو می‌شود. تصورات قدیمی فرو می‌ریزد و دوران جدید در تاریخ فلسطین و خاورمیانه آغاز می‌شود که بدون شک، آثار عظیم در آینده ظهور خواهد داشت.

 گفتنی است دایرة‌المعارف مصور تاریخ فلسطین در 367 صفحه، قطع رحلی، شمارگان 5100 نسخه و با قیمت سی و پنج هزار تومان از سوی انتشارات سایان منتشر شده است.