«ایرباس ایرانی» اهرم فشار آمریکایی‌ها برای قبول قطعنامه ۵۹۸

دوازدهم تیرماه 1367 شمسی برابر با سوم ژوئیه 1988 میلادی، تاریخی است که سالهاست کشورهای غربی و سازمان ملل برای فراموشی آن تلاش می‌کنند. تاریخی که در تقویم جنایات به واقعه‌ای تلخ و ماندگار تبدیل شد. روزی که هواپیمای مسافری ایرباس ایران که از بندرعباس عازم دُبی بود، بر فراز آب‌های خلیج فارس و در نزدیکی جزیره «هنگام» مورد هجوم یگان‌های دریایی متجاوز آمریکایی مستقر در آب‌های خلیج فارس قرار گرفت و سقوط کرد.

این هواپیما با موشک ناو جنگی وینسنس مورد حمله عمدی نیروهای تجاوزگر قرار گرفت. کاپیتان راجرز فرمانده کشتی جنگی وینسنس، دستور پرتاب موشک به سمت هواپیمای ایرباس شرکت ایران ایر با شماره پرواز 655 را داد و در این حادثه هر 290 نفر مسافر هواپیما کشته شدند. او نه تنها به خاطر این جنایت محاکمه نشد بلکه به این خاطر مدال هم دریافت کرد. در میان سرنشینان هواپیما، 66 کودک زیر 13 سال، 53 زن و 46 تبعه کشورهای خارجی نیز بودند که کشته شدند. ساقط کردن هواپیمای مسافربری ایران از سوی جنایتکاران آمریکایی، در حقیقت یکی دیگر از مراحل رویارویی استکبار جهانی با جمهوری اسلامی ایران برای تقویت متجاوزان عراقی در جبهه های جنگ بود.

این هواپیما حامل 290 مسافر و خدمه بود که تمامی آن‌ها اعم از مرد و زن و کودک و نوجوان و کهنسال با وقوع این جنایت فجیع به شهادت رسیدند. کاپیتان شهید رضائیان خلبان پرواز 655 بود که همراه با خدمه خود در این پرواز به شهادت رسید. دیگر مسافران هواپیما که هر کدام به هدفی عازم دوبی بودند، بر فراز خلیج فارس به شهادت رسیدند و بدن‌های قطعه قطعه شده‌شان روی آب‌های خلیج فارس شناور شد.

یک سال پس از تجاوز رژیم عراق علیه ایران در سال 1360 حمله به کشتی‌های تجاری در خلیج فارس شروع شد و با اعلام مین گذاری سواحل بندر امام خمینی (ره) و حمله به دو کشتی تجاری در تاریخ 31 دی ماه 1360 امنیت خلیج فارس به وسیله عراق مختل شد. پس از آنکه فرانسه هواپیماهای سوپر استاندارد و موشک‌های اگزوسه را به عراق تحویل داد، ابعاد این حملات افزایش یافت. در برابر این حملات که عراق به صراحت مسئولیت آن را بر عهده می‌گرفت، شورای امنیت عکس العمل مناسبی نشان نداد ولی در قبال انتساب به دور از واقعیت چند حمله، به ایران و شکایت شورای همکاری خلیج فارس، شورای امنیت در 11 خرداد 1363 مطابق با اول ژوئن 1984 میلادی مبادرت به صدور قطعنامه 533 کرد و در آن خواستار توقف این حملات شد.

از آغاز جنگ تا 10 ژوئیه 1984 میلادی، 113 کشتی در خلیج فارس مورد حمله موشکی قرار گرفت. جمهوری اسلامی ایران در ژانویه 1985 میلادی به دبیر کل وقت سازمان ملل اعلام کرد که از هر گونه اقدامی برای تامین آزادی و امنیت کشتیرانی در خلیج فارس حمایت و استقبال خواهد کرد، اما حملات به کشتی‌ها ادامه یافت. تا تیرماه 1366 حدود 5/8 میلیون تن کالا از محموله‌های کشتی‌ها در خلیج فارس به زیر آب رفت. 41 کشتی کاملا نابود شدند و به 34 تن محموله کالا آسیب وارد شد و بیش از 300 تن از ملوانان کشورهای گوناگون به قتل رسیدند و به همین تعداد نیز مجروح شدند.

یکی از نتایج شوم تشنج آفرینی وسیع رژیم عراق و دامن زدن ایالات متحده به ناامنی درخلیج فارس حمله به هواپیما مسافربری جمهوری اسلامی ایران بود. هواپیمای ایرباس 300 متعلق به هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران که از تهران عازم دبی بود ( تهران-بندر عباس-دبی ) در فرودگاه بندرعباس به زمین نشست و طبق برنامه پیش‌بینی شده قرار بود این هواپیما با شماره پرواز 655 با دویست و نود سرنشین در ساعت 10 صبح به مقصد دوبی پرواز کند.

290 سرنشین به مقصد دوبی پرواز کردند/دقایقی بعد ایرباس ایرانی از صفحه رادارها محو شد

در ساعت 10:17 دقیقه، هواپیمای ایرباس 300 به پرواز درآمد. دقایق نخستین پرواز و مراحل اوج‌گیری تا ارتفاع 12 هزارپایی مطابق طرح پرواز انجام شد و خلبان به طور پیوسته با برج مراقبت فرودگاه بندرعباس و مرکز کنترل راه‌های هوایی ایران و امارات تماس داشت. چند لحظه پیش از ورود هواپیمای ایرباس 300 به منطقه کنترل هوایی امارات, در محلی به نام «مولبیت‌», خلبان به مرکز کنترل هوایی کشور اطلاع داد که قصد دارد به 14 هزارپایی صعود کند. خلبان ایرباس ایرانی نمی‌دانست که ناخدا "ویل راجرز" فرمانده ناو آمریکایی وینسنس (ساعت 10:22) فرمان آتش را به سوی پرواز 655 ایرانی صادر کرده است و دقایقی بعد با صدور فرمان هواپیمای ایرباس از صفحه رادارهای زمینی محو می‌شود. این هواپیما به وسیله دو موشک از ناو آمریکایی ونیسنس که خود به آب‌های سرزمینی ایران تجاوز کرده و در آن مستقر بود، مورد اصابت قرار گرفت. همه مسافران و خدمه هواپیما با وضع اسفناکی به شهادت رسیدند.

اسامی شهدای این فاجعه را در زیر می‌بینید:

1- محسن رضائیان
2- محمد رضا امینی جزء
3- شادمهر طالبی
4- کامران تیموری
5- جلال نادری
6- میرزاعلی زارع لواسانی
7- نقی ترابیان
8- مینا مویدالاتولیه متولی
9- میر علی اکبر محسنی مقدم
10- ژاله بنائیان
11- حمید بدخشان نوری
12- محمدرضا اکبر مقدم
13- علی شهبازی
14- سودابه ترابی نیا
15- حمید متولیان
16- حسین نیک ملکی
17- محمود دژبان پور
18- حسین امامی میبدی
19- کانتری دولاب
20- حسین توکلی بامکان
21- غلامحسین نوشادی
22- رجبعلی رضوان
23- محمد کاگربیده
24- اردشیر خسروی فارسانی
25- یدالله چشم میشی
26- لطف الله فیاض بارجینی
27- حسین دهقان چناری
28- سهیلا دهقان چناری
29- محمد صادق دهقان چناری
30- روح الله دهقان چناری
31- فاطمه فریدزند
32- عیدمحمد نوروزی چلچه
33- عادفیه شاکری
34- محمدرضا شفیع زاده
35- امیر عابد شاهی
36- حسن علی محمد(تبعه شارجه)
37- فهد حسن همراه(شارجه)
38- فیصل حسن همراه(شارجه)
39- فاطمه حسن همراه(شارجه)
40- مکیه غلام علی
41- فلاح حسن همراه(شارجه)
42- کیومرث آقایی قیماسی
43- عبدالرحیم کمال
44- رضا کمانچی
45- علی محمد مالک ثابت
46- اسمالی حسین اریف
47- اسفندیار شیروانی فیل آبادی
48- محمد آسایش زارچی
49- عبدالله یوسفی چرمهینی
50- فریدون قدیمی مهینی
51- بهادر سرفرازی
52- شیرمحمد امیری
53- رحیم منتخبی اول
54- جمعه احمدی
55- روز خاتون سابقی نژاد
56- مریم مرادی پور فرزند
57- غلامعلی بحرینی
58- احمد علی زاده
59- احمد احمدی
60- محمد شجیعی
61- شمس علی عزیزی سورشجانی
62- گمشاد ابراهیم نژاد
63- احمد درستی
64- مریم شناسی
65- رسول اسماعیل زهی قلعه بیدی
66- محمدحسن شفیعی سورک
67- پنجشنبه اغول
68- آقاجان محمد باغبان
69- حسین زراعی مهرجردی
70- مراد دهقانی سرجو
71- نور محمد دهقانی
72- اسماعیل لطیفی
73- محترم لطیفی
74- حسن امامی
75- عبدالصمد دهقان زهی ناوک
76- محمدعلی اطهری نجف آبادی
77- غلامعلی رستمی حیدرآبادی
78- هیبت الله سلطانی سورکانی
79- اقدس سلطانی
80- عبدالشکور اسماعیل زهی
81- تاج محمد محمد زهی
82- سبزعلی پکوک
83- جمال الدین قنبرزهی گرگیج
84- عیدو قنبرزهی گرگیج
85- یوسف احمدی فرد
86- شهاب عزیزی
87- قدرت زراعی حیدرآبادی
88- عبدالله شه بخش
89- غلامخان شه بخش
90- ملک خارکوهی
91- گل محمد اسماعیلی
92- محمدبهاءالدین(پاکستان)
93- یعقوب دهانی کنگی
94- علی بخش ربیعیان صادق آبادی
95- آمنه زنگنه
96- کریم راد احمدزاده
97- عزیز الحسن عرفی(تبعه هند)
98- وجیهه عرفی(تبعه هند)
99- ایران عرفی(تبعه هند)
100- تاج حسن عرفی(تبعه هند)
101- محمد علی عرفی(تبعه هند)
102- حیات تقی زاده کرمانی
103- مرتضی قادری نژاد
104- شاه جهان بخشی زاده
105- ف- قادری نژاد
106- س- قادری نژاد
107- منیژه قاسمی
108- مه لقا قرائی
109- اسماعیل شب خیز
110- مریم سلماکی
111- دُرمحمد سه بخش
112- یحیی علی عسکری موسی آبادی
113- عبدالله اسلامی
114- یارعلی دهقانی مدیسه
115- سیدجواد موسوی حرخوی
116- آمنه زنگنه
117- احمد عالی پور
118- ابراهیم پام
119- د- صالح
120- عبدالله مدنی
121- فاطمه کارگزار
122- فرید کارگزار
123- فرهاد کارگزار
124-عبدالرحمن ورساوه
125- خانم خ محمدکالی
126- شهربان خانم اژدها
127- اکبر حسین پور
128- یوسف خانی فری
129- صدیقه قتالی
130- شمیسه قتالی
131- سیدمحمد قتالی
132- خدیجه صدیقی
133- سیدعبدالله شایعی موسوی
134- زینب قتالی
135- شمس الدین بهزادی
136- ولی زارع خورمیزی
137- مراد زارعی
138- مرتضی سخایی
139- ابوالفتح رشیدپور
140- محمدعقیل بهزادی
141- علی اصغر اکرمی
142- علی اصغر اکرمی اکرم
143- علی ملاح
144- سکینه ملاح
145- رجبعلی محمدی
146- نعمت الله رضوی ارانی
147- مرتضی تحویلیان
148- علی مشجاعی
149- سیدحسین گنجی
150- پروین گنجی ابراهیم آبادی
151- مژگان گنجی
152- خلیل آریافر
153- احمد گچینی زاده
154- فاطمه میرگچینی
155- ابراهیم بیگی
156- فاطمه زیدسرایی
157- پانته آ بیگی
158- پریسا بیگی
159-دُرمحمد کهرازه
160- بی بی ملک نارویی
161-فریبا کهرازه
162- سیدکامل انصاری
163- محمد قلی پور
164- حمل ریسباف
165-ولی محمد سیر سور رئیسی
166- سیدعبدالرحیم ادسون
167- رجبعلی فاصلی هامانه
168- آرمان کهرازه
169- مسعود اتحاد
170- آسیه عطاری نژاد
171- عایشه عبدالرحیم
172- منامحمد عبدالله عبدالرحمن(تبعه دوبی)
173- وحیده محمد عبدالله عبدالرحمن(تبعه دوبی)
174- محمد عبدالله عبدالرحمن (تبعه دوبی)
175- محمدابراهیم شایان
176- شهنود ریگی
177- خان محمد رهبر
178- عبدالله رهبر
179- اسماعیل ریگی
180- ابره ریگی
181- مسعود رهبر
182- رقیه بی نیاز
183- سارا آوازه
184- محمد خراسانی پور
185- لیلا آوازه
186- زهرا خراسانی پور
187- فاطمه خراسانی پور
188- پرویز یونسی
189- مراد رواق
190- حمیدرضا افضلی
191- رجبعلی محمدخان
192- خالد محمد عبدالله عبدالرحمن(تبعه دوبی)
193-احمد محمد عبدالرحمن(تبعه دوبی)
194-صالح احمد عبدالله (تبعه دوبی)
195- هلن نری عیسی
196- حوریه رستگار
197- سیدمحمدرضا بهزادی منش
198- سیدمحمدعلی بهزادی منش
199- احسان شهرزاد(تبعه پاکستان)
200- اسحاق عامری سیاهویی
201- حمیدرضا قیومی
202- ش عامری سیاهویی
203- الف عامری سیاهویی
204- الف عامری سیاهویی
205- معصومه عامری سیاهویی
206- عبدالحسین قیائی
207- زازیلا لولاآور
208- امیرحسین قیایی
209- منادخت قیایی
210- امیدعلی بندی
211- حسن بندی
212- ش بندی
213- محمود بندی
214- مهناز بندی
215- اعظم بندی
216- معصومه بندی
217- م بندی
218- فاطمه نساءاژدهایی
219- محمد دوزنده
220- ا- اسلوب
221- ا- دوزنده
222- فاطمه مهماندار رضایی کهریزی(نیری)
223- محمدرضا رضایی نیری
224- محمدتقی رضائیان نیری
225- ابراهیم انصاریان
226- جواد آقایاری
227- منصور امیدی
228- موسی خبر
229- م- ح خبر
230- هادی خبر
231- آمنه خبر
232- مرتضی خبر
233- سکینه وحدانی
234- سیدعبدالرضا صمدی
235- اشرف صمدی
236- سیده طاهره صمدی
237- فاطمه صمدی
238- طیبه صمدی
239- بدریه شهداد ابراهیم(تبعه دوبی)
240- ا - جامعی
241- م- جامعی
242- هدی خطیب
243- احمد جعفرزاده بی بی نازنین
244- انتونیو کاپوتا(تبعه ایتالیا)
245- سیروس کشکولی
246- علی کشکولی
247- محمد کشکولی
248- مریم اسدجعفری
249- عبدالله مراغی زاده
250- غلام عباس جعفری
251- زینب باقی زاده
252- رحمت پاکدامن
253- فرشته ساعدی
254- عفت خانوم شجاعی
255- میررحمت نقیب زاده جلالی
256- سیمین محمد(تبعه شارجه)
257- فاطمه محمد(تبعه شارجه)
258- عارفه ارشاد(تبعه پاکستان)
259- وجیهه ارشاد(تبعه پاکستان)
260- اهریما ارشاد(تبعه پاکستان)
261- منیر ارشاد(تبعه پاکستان)
262- غلام رمضانی
263- سعید کمالی
264- صدیقه هنر(کمالی)
265- مرید ارشد
266- محمدحسین جدی
267- کارنام ساتیانا رایانارائو(تبعه هندوستان)
268- علی خدادادی
269- پروانه خواجه میرکی پور
270- زهرا ممدلی
271- کیوان دریس
272- رایکومیلو کویچ(تبعه یوگسلاوی)
273- سیناد چیراک(تبعه یوگسلاوی)
274- استافکو جاک(تبعه یوگسلاوی)
275- داوک موبه جودیک(تبعه یوگسلاوی)
276- یوگول جاب کرال جویچ(تبعه یوگسلاوی)
277- سلوگودن نسکویچ(تبعه یوگسلاوی)
278- رام کرام روکالا(تبعه هندوستان)
279- کالا پانا روکالا (تبعه هندوستان)
280- ایلی پروپاها (تبعه هندوستان)
281- یوکالاسمان رحمان(تبعه هندوستان)
282- شکری اولیایی
283- س- جامعی
284- محمد خیر
285- حسام حسن
286- محمد کارگزار
287- سیدفخرالدین قتالی
288- پرهام بیگی
289- آرمان بهزادی منش
290- زهرا رضایی نیری

مقامات آمریکایی مدعی شدند مسافربری را به تصور اف14 هدف قرارداده‌اند

پس از این واقعه, مقامات آمریکایی که همواره مدعی دفاع از حقوق بشرند، اعلام کردند که یک فروند هواپیمای اف 14 جمهوری اسلامی ایران را هدف قرار داده‌اند. با روشن ‌شدن نوع هواپیما, آمریکایی‌ها ادعا کردند که در این مورد مرتکب اشتباه شده‌اند. شواهد بعدی, بی اساسی ادعای آمریکایی‌ها را کاملا به اثبات رساند. سپس مقامات نظامی آمریکا در ادعای بی اساس دیگری مدعی شدند هواپیمای ایرباس در خارج از دالان هوایی پرواز می‌کرده است. کاپیتان کارلسون، فرمانده سابق ناو سایدز در این مورد معتقد است که ایرباس ایرانى علاوه بر علائمى که مبنى بر غیرنظامى بودن خود مى‌فرستاده با سرعتى کم در حال اوج گرفتن بود و حتى اگر در چنین شرایطى نیز آن را به عنوان یک جت اف 14 شناسایى مى‌کردند باز من تردید دارم که یک هواپیماى اف 14 می‌توانست تهدید سطحى را متوجه ناو وینسنس یا سایدز یا هر شناور دیگرى کند.

فرمانده قرارگاه پدافند خاتم‌الانبیاء در بررسی این حادثه از منظر دفاعی و پدافند هوایی اظهار داشت: شکی نیست که ناو وینسنس مجهز به انواع رادارها، شنود الکترونیکی و ارتباط رادیویی در همه طیف‌ها بود و این ناو به حدی پیشرفته بود که فرماندهی ناوهای جنگی هواپیما حاضر در منطقه را برعهده داشت. با وجود پیشرفته بودن رادارها و شنود الکترونیکی، این ناو حتی می‌توانست از ناوهای حاضر دیگر منطقه برای شناسایی این هواپیما استفاده کند و حتی می‌توانست تماس رادیویی خلبان با مرکز تهران و امارات را شنود و آن را شناسایی کند.

هدف آمریکایی‌ها فشار به ایران برای قبول قطعنامه 598 بود

وی در پاسخ به این ادعای آمریکایی ها که می گفتند این هواپیما را با هواپیمای جنگی F14 اشتباه گرفته‌اند، گفت: طول هواپیمای ایرباس 300، 177 فوت است در حالی‌که طول هواپیمای F14 نصف این هواپیماست و این ادعا کاملا رد می‌شود و حتی اگر آن را قبول کنیم، تماس رادیویی این هواپیما با مرکز تهران و امارات قابل شنیدن در سامانه‌های شنود ناو وینسنس بود و به راحتی می‌توانستند از تجاری بودن این هواپیما اطمینان حاصل کنند. مسئله دیگر که مطرح است، این است که در زمان اصابت موشک ها به هواپیما، این هواپیما در حال اوج‌گیری بوده است و ادعای انتحاری بودن حرکت آن به هیچ‌وجه پذیرفتنی نیست و حتی در آن زمان، دو ناو دیگر تجاری بودن این پرواز را به ناو وینسنس اعلام کردند، اما کاپیتان این ناو توجهی نمی‌کند و دستور از قبل صادر شده را اجرا می‌کند. هدف آمریکایی‌ها فشار بر ایران برای قبول قطعنامه 598 بود.

شورای امنیت فقط ابراز تاسف کرد

چهارسال بعد روزنامه «نیویورک تایمز», در گزارشی که حاوی چندین نکته تازه بود نوشت: ناو وینسنس در آب‌های فلات قاره ایران بوده است نه در آب‌های بین‌المللی و پنتاگون (وزارت دفاع آمریکا) در آن زمان بر این حقیقت سرپوش گذاشته است. متعاقب این اقدام غیر انسانی ناو آمریکایی، روز 14 تیر 1367 جمهوری اسلامی ایران طی نامه‌ای به رئیس شورای امنیت خواستار تشکیل جلسه فوری شورا برای رسیدگی به موضوع شد. شورای امنیت فقط با صدور قطعنامه‌ای از هدف قرار گرفتن هواپیمای مسافربری و غیر نظامی ایرانی در پرواز برنامه ریزی شده بین المللی 655 را با 290 سرنشین به وسیله موشک ناو جنگی ایالات متحده َآمریکا، ابراز تاسف کرد.

جمهوری اسلامی ایران علاوه بر شورای امنیت و شورای ایکائو، شکایت خود را در دیوان بین المللی دادگستری لاهه نیز مطرح کرد. تشکیلات تخصصی سازمان ملل متحد یعنی ایکائو (سازمان هواپیمایی کشوری بین المللی) نیز از مسائل سیاسی دور نماند و به جای بررسی فنی و ارائه طریق به شورای امنیت به ابراز تأسف و تسلیت به بازماندگان این حمله ناجوانمردانه بسنده کرد. با اثبات عمدی بودن این جنایت آشکار و غیر انسانی نه تنها هیچ‌کدام از خدمه ناوجنگی وینسنس تحت پیگیرد قرار نگرفتند بلکه فرمانده این ناو کاپیتان راجرز در پایان خدمت خود برای هدف قرار دادن هواپیمای مسافربری ایرانی و متلاشی کردن 290 تن از سرنشینان این هواپیما، مدال گرفت.

هر ساله بزرگداشت شهدای این پرواز در سواحل خلیج فارس برگزار می‌شود و در این راستا خانواده قربانیان هر ساله برای بزرگداشت شهدای خود آب‌های خلیج فارس را گلباران می‌کنند.