13 تیر 1393
اظهارات آیت الله گلپایگانی در خصوص دلایل عدم مداخله ایشان در مورد اقدامات دولت عراق
موضوع : اظهارات آیتاله گلپایگانى
از : 21 تاریخ 27/3/48
به : 316 شماره : 1556/21
صبح روز 25/3/48 یکى از وعاظ قم در منزل آیتاله گلپایگانى با وى ملاقات نمود وى پس از مقدمهاى از گلپایگانى سئوال کرد شما چرا مثل سایر مراجع نسبت به ظلم و ستم حکومت عراق نسبت به ایرانیان مقیم آن کشور اعتراض نکردید وى پاسخ داد من مکرر از دولت خواهش کردم که از ایجاد سینما در قم جلوگیرى کند و دختران را به خدمت سپاهیگرى اعزام ننمایند لکن به این تقاضاى من توجه نکردند به همین منظور من هم مطلبى در مورد حکومت عراق ننوشتم و از طرفى فکر کردم چنانچه در این باره اقدام کنم شاید براى آقاى حکیم و سایر علماى آنجا بد باشد و حکومت عراق با کمال بىشرمى نسبت به ایشان اهانت کنند. آقاى گلپایگانى سپس ضمن بحث درباره دارالتبلیغ اسلامى قم و ابراز ناراحتى از آن اظهار داشت در مراسم گشایش کتابخانه دارالتبلیغ صدربلاغى واعظ در سخنان خود خلاف و دروغ فراوان بیان کرده و یادآور شده که حوزه علمیه قم قبل از تأسیس دارالتبلیغ معروفیت نداشت گلپایگانى افزود به نظر من همین دارالتبلیغ حوزه قم را خراب کرد تاکنون این مؤسسه کدام نویسنده و گوینده را به اسلام تحویل داده است به آقاى بلاغى هر کس پول زیاد بپردازد به میل او حرف مىزند و همین بلاغى در زمان آقاى بروجردى در آلمان بود وى در خاتمه اعلام نمود اگر براى اسلام بد نبود بعد از درس مطالب زیادى درباره دارالتبلیغ بیان مىکردم لکن صلاح اسلام نیست ضمنا از اینکه آقاى حائرى آقازاده مرحوم حاج عبدالکریم در مراسم گشایش کتابخانه دارالتبلیغ شرکت نموده بود اظهار ناراحتى شدید مىنمود. آقاى گلپایگانى در این موقع جهت تدریس از منزل خارج شد و سیدمهدى فرزند وى در دنباله بحثهاى پدرش راجع به رفتار حکومت عراق با زوار ایرانى و ایرانیان مقیم آن کشور اظهار داشت پدرم عقیده داشت تلگرافهاى علماء ایران به آقاى حکیم موجب گرفتارى ایشان خواهد شد و فعلاً منتظر ورود برادرم سید جواد هستیم ضمنا یکى از بستگان نزدیک خودمان که اخیرا از عراق مراجعت نموده وضع عراق را بسیار بد شرح مىداد و مىگفت دولت عراق آیتاله حکیم را از کاظمین به نجف اشرف روانه کرده و از نجف نیز وى را مجبور کردهاند به کوفه برود و طلاب و روحانیون زیادى با پاى برهنه به جانب کوفه حرکت نمودهاند لکن مأمورین عراقى به طلاب و روحانیون حمله کرده و بیش از حد طلاب را مضروب کردهاند و عدهاى از مأمورین عراقى به منظور اعتراض به اعمال وحشیانه حکومت عراق استعفاء دادهاند ضمنا براى دستگیرى آقازاده حکیم جایزه تعیین کرده1 و آقاى شیرازى2 را نیز دستگیر و معلوم نیست با وى چه کردهاند زنده است یا او را نابود ساختهاند واعظ مزبور گفت پس چرا پدر شما علیه اعمال وحشیانه حکومت عراق اقدامى نکرد سیدمهدى پاسخ داد سایر آقایان با پدرم مشورت نکردند و پدرم نمىخواست تابع دیگران شود و اشخاص هم که به او مراجعه کردند تا علیه رفتار حکومت عراق اقدام نماید عموما دولتى بودند سیدمهدى سپس روزنامه فرمان را به واعظ مورد بحث نشان داد و گفت ملاحظه کنید چه اندازه به پدرم اهانت کردهاند اما هزاران نفر از مقدسین بازار تهران طى نامههایى که به عنوان پدرم نوشتهاند اعلام نمودهاند که ما فهمیدیم شما دولتى نیستید و بلکه دولت عراق هم خواهد فهمید که تمام علماء دولتى نیستند وى افزود چنانچه ما بعدا مطلبى نوشتیم ترتیب اثر خواهند داد واعظ مزبور گفت آیا دولت عراق مىداند شما از علماء هستید و مطلبى درباره اوضاع عراق ننوشتهاید و خبر دارند که پدر شما شخصیت زعامت دارد سیدمهدى گفت ممکن است این مطلب را به دولت عراق نگویند ما از مقاله روزنامه فرمان خیلى استفاده کردیم و قطعا این روزنامه به عراق نیز ارسال مىشود و در آنجا پس از مطالعه مىفهمند که همه علماء مخالف نیستند.
نظریه منبع ـ نظرى ندارد.
نظریه رهبر عملیات ـ مفاد گزارش صحیح است و همان طورى که قبلاً نیز به عرض رسیده آیتاله گلپایگانى و فرزندش از مطالب مندرج در روزنامه فرمان و نیز از مراسم گشایش کتابخانه دارالتبلیغ که در آن آقاى صدربلاغى از شخصیت آقاى شریعتمدارى تعریف و تمجید فراوان نموده در ناراحتى شدید به سر مىبرد و سعى دارد در فرصتهاى مناسب خود را تبرئه و اقدامات آقاى شریعتمدارى را در بین مردم بىارزش جلوه دهد. مرشد
نظریه امنیت داخلى : مفاد گزارش صحیح است مطالب مندرجه در فرمان گلپایگانى را زیر و رو کرده و تبلیغات شریعتمدارى روى دارالتبلیغ نیز گلپایگانى را از جهت ترمیم وضع کتابخانه فیضیه به جنب و جوش انداخته است. روحانى
رئیس ساواک ـ نظر امنیت داخلى مورد تأیید است. مهران
آقاى شکورى ـ بهرهبردارى شود 3/4
6 نسخه تکثیر شده است
بهرهبردارى شد 3/6/48
1ـ براى اجراى برنامههاى میشل عفلق در مورد تضعیف مرجعیت شیعه، خصوصا تضعیف آیتاللّه حکیم در عراق، رژیم بعث عراق با نسبت اتهام جاسوسى به حجتالاسلام سیدمهدى حکیم فرزند آیتاللّه حکیم نقشه خود را عملى کرد. در پى دستگیرى حجتالاسلام سیدمهدى حکیم و همزمان با برگرداندن آیتاللّه حکیم به بغداد، تظاهراتى ساختگى از سوى حزب بعث علیه او ترتیب یافت. ر . ک : هفت هزار روز تاریخ ایران و انقلاب اسلامى، غلامرضا کرباسچى، جلد اول، صفحه 367.
ضمنا براى توضیح بیشتر به پاورقى اسناد 1184/21ـ31/2/48 و1352/316 ـ 11/3/48 رجوع کنید.
2ـ مقصود مرحوم آیتاللّه حاج سید حسن شیرازى است.
از : 21 تاریخ 27/3/48
به : 316 شماره : 1556/21
صبح روز 25/3/48 یکى از وعاظ قم در منزل آیتاله گلپایگانى با وى ملاقات نمود وى پس از مقدمهاى از گلپایگانى سئوال کرد شما چرا مثل سایر مراجع نسبت به ظلم و ستم حکومت عراق نسبت به ایرانیان مقیم آن کشور اعتراض نکردید وى پاسخ داد من مکرر از دولت خواهش کردم که از ایجاد سینما در قم جلوگیرى کند و دختران را به خدمت سپاهیگرى اعزام ننمایند لکن به این تقاضاى من توجه نکردند به همین منظور من هم مطلبى در مورد حکومت عراق ننوشتم و از طرفى فکر کردم چنانچه در این باره اقدام کنم شاید براى آقاى حکیم و سایر علماى آنجا بد باشد و حکومت عراق با کمال بىشرمى نسبت به ایشان اهانت کنند. آقاى گلپایگانى سپس ضمن بحث درباره دارالتبلیغ اسلامى قم و ابراز ناراحتى از آن اظهار داشت در مراسم گشایش کتابخانه دارالتبلیغ صدربلاغى واعظ در سخنان خود خلاف و دروغ فراوان بیان کرده و یادآور شده که حوزه علمیه قم قبل از تأسیس دارالتبلیغ معروفیت نداشت گلپایگانى افزود به نظر من همین دارالتبلیغ حوزه قم را خراب کرد تاکنون این مؤسسه کدام نویسنده و گوینده را به اسلام تحویل داده است به آقاى بلاغى هر کس پول زیاد بپردازد به میل او حرف مىزند و همین بلاغى در زمان آقاى بروجردى در آلمان بود وى در خاتمه اعلام نمود اگر براى اسلام بد نبود بعد از درس مطالب زیادى درباره دارالتبلیغ بیان مىکردم لکن صلاح اسلام نیست ضمنا از اینکه آقاى حائرى آقازاده مرحوم حاج عبدالکریم در مراسم گشایش کتابخانه دارالتبلیغ شرکت نموده بود اظهار ناراحتى شدید مىنمود. آقاى گلپایگانى در این موقع جهت تدریس از منزل خارج شد و سیدمهدى فرزند وى در دنباله بحثهاى پدرش راجع به رفتار حکومت عراق با زوار ایرانى و ایرانیان مقیم آن کشور اظهار داشت پدرم عقیده داشت تلگرافهاى علماء ایران به آقاى حکیم موجب گرفتارى ایشان خواهد شد و فعلاً منتظر ورود برادرم سید جواد هستیم ضمنا یکى از بستگان نزدیک خودمان که اخیرا از عراق مراجعت نموده وضع عراق را بسیار بد شرح مىداد و مىگفت دولت عراق آیتاله حکیم را از کاظمین به نجف اشرف روانه کرده و از نجف نیز وى را مجبور کردهاند به کوفه برود و طلاب و روحانیون زیادى با پاى برهنه به جانب کوفه حرکت نمودهاند لکن مأمورین عراقى به طلاب و روحانیون حمله کرده و بیش از حد طلاب را مضروب کردهاند و عدهاى از مأمورین عراقى به منظور اعتراض به اعمال وحشیانه حکومت عراق استعفاء دادهاند ضمنا براى دستگیرى آقازاده حکیم جایزه تعیین کرده1 و آقاى شیرازى2 را نیز دستگیر و معلوم نیست با وى چه کردهاند زنده است یا او را نابود ساختهاند واعظ مزبور گفت پس چرا پدر شما علیه اعمال وحشیانه حکومت عراق اقدامى نکرد سیدمهدى پاسخ داد سایر آقایان با پدرم مشورت نکردند و پدرم نمىخواست تابع دیگران شود و اشخاص هم که به او مراجعه کردند تا علیه رفتار حکومت عراق اقدام نماید عموما دولتى بودند سیدمهدى سپس روزنامه فرمان را به واعظ مورد بحث نشان داد و گفت ملاحظه کنید چه اندازه به پدرم اهانت کردهاند اما هزاران نفر از مقدسین بازار تهران طى نامههایى که به عنوان پدرم نوشتهاند اعلام نمودهاند که ما فهمیدیم شما دولتى نیستید و بلکه دولت عراق هم خواهد فهمید که تمام علماء دولتى نیستند وى افزود چنانچه ما بعدا مطلبى نوشتیم ترتیب اثر خواهند داد واعظ مزبور گفت آیا دولت عراق مىداند شما از علماء هستید و مطلبى درباره اوضاع عراق ننوشتهاید و خبر دارند که پدر شما شخصیت زعامت دارد سیدمهدى گفت ممکن است این مطلب را به دولت عراق نگویند ما از مقاله روزنامه فرمان خیلى استفاده کردیم و قطعا این روزنامه به عراق نیز ارسال مىشود و در آنجا پس از مطالعه مىفهمند که همه علماء مخالف نیستند.
نظریه منبع ـ نظرى ندارد.
نظریه رهبر عملیات ـ مفاد گزارش صحیح است و همان طورى که قبلاً نیز به عرض رسیده آیتاله گلپایگانى و فرزندش از مطالب مندرج در روزنامه فرمان و نیز از مراسم گشایش کتابخانه دارالتبلیغ که در آن آقاى صدربلاغى از شخصیت آقاى شریعتمدارى تعریف و تمجید فراوان نموده در ناراحتى شدید به سر مىبرد و سعى دارد در فرصتهاى مناسب خود را تبرئه و اقدامات آقاى شریعتمدارى را در بین مردم بىارزش جلوه دهد. مرشد
نظریه امنیت داخلى : مفاد گزارش صحیح است مطالب مندرجه در فرمان گلپایگانى را زیر و رو کرده و تبلیغات شریعتمدارى روى دارالتبلیغ نیز گلپایگانى را از جهت ترمیم وضع کتابخانه فیضیه به جنب و جوش انداخته است. روحانى
رئیس ساواک ـ نظر امنیت داخلى مورد تأیید است. مهران
آقاى شکورى ـ بهرهبردارى شود 3/4
6 نسخه تکثیر شده است
بهرهبردارى شد 3/6/48
1ـ براى اجراى برنامههاى میشل عفلق در مورد تضعیف مرجعیت شیعه، خصوصا تضعیف آیتاللّه حکیم در عراق، رژیم بعث عراق با نسبت اتهام جاسوسى به حجتالاسلام سیدمهدى حکیم فرزند آیتاللّه حکیم نقشه خود را عملى کرد. در پى دستگیرى حجتالاسلام سیدمهدى حکیم و همزمان با برگرداندن آیتاللّه حکیم به بغداد، تظاهراتى ساختگى از سوى حزب بعث علیه او ترتیب یافت. ر . ک : هفت هزار روز تاریخ ایران و انقلاب اسلامى، غلامرضا کرباسچى، جلد اول، صفحه 367.
ضمنا براى توضیح بیشتر به پاورقى اسناد 1184/21ـ31/2/48 و1352/316 ـ 11/3/48 رجوع کنید.
2ـ مقصود مرحوم آیتاللّه حاج سید حسن شیرازى است.