کمیسیون بلدیه و شرایط کشور به هنگام تاسیس آن

پیشنهاد اشغال ایران

پس از اشغال تفلیس ، امروز «پاولسکی» کمیسر سیاسی ارتش یازدهم سرخ، با نوشتن نامه‌ای به مسکو خواستار اجرای عملیات مشابهی در ایران شد. وی معتقد بود، مقاومت بلوک ایران و انگلیس، با نخستین حملات نیروهای سرخ به آسانی در هم خواهد شکست.

  کودتای سوم اسفند محصول یک توطئه

«جی. پی. چرچیل»  (Churchill) در خصوص کودتا در یادداشتی برای درج در پرونده نوشت: قضیه کودتا ظاهراً نتیجه یک توطئه است.

  کناره‌گیری مورخ‌ الدوله از مسائل سیاسی

احمد علی سپهر (مورخ‌الدوله) در نامه‌ای به سید ضیاءالدین طباطبایی به وی قول داد در امور سیاسی مداخله نکرده، مراوده و معاشرت با افراد را ترک نماید و در خانه به تدوین و نشر زندگینامة شخصی سید ضیاء به زبان فارسی و فرانسه مشغول شود. «مورخ‌الدوله» سپس از سید ضیاء ‌تقاضا کرد به ادارات قزاقخانه و نظمیه دستور دهد متعرض او و پدرش نشوند.

  معرفی اعضای کابینه سید ضیاء به فرمانفرمایان ایالات و حکام ولایات

سید ضیاءالدین طباطبایی با ارسال متحدالمآلی  به فرمانفرمایان ایالات و حکام ولایات به منظور معرفی اعضای کابینه، خود را به عنوان وزیر داخله، و آقایان میرزا محمود خان مدیرالملک، میرزا عیسی‌خان (فیض)، مسعود خان (کیهان)، میرزا علی محمد خان موقرالدوله، رضاقلی‌خان نیرالملک، میرزا نقی‌‌خان مشیر معظم، میرزا علی‌اصغر خان مؤدب الدوله، میرزا حسن خان عدل‌الملک و میرزا مصطفی خان منصورالسلطنه را به ترتیب به عنوان وزیر امور خارجه، وزیر مالیه، وزیر جنگ، وزیر فواید عامه، وزیر معارف و اوقاف و صنایع مستظرفه، وزیر پست و تلگراف، وزیر صحیه، کفیل وزارت عدلیه معرفی نمود.

  ضبط آرشیو شعب بانک استقراضی در خراسان، تبریز و اصفهان

سید ضیاءالدین طباطبایی در متحدالمآلی خطاب به والیان خراسان، تبریز و اصفهان با بیان اینکه دولت ایران، بانک استقراضی روس را ضبط نموده و «الکساندرخان طومانیانس» نیز به ریاست آن منصوب شده است. از آنان خواست، بدون آنکه، متصدیان بانک روس آگاهی یابند با حضورکارگزار و امین مالیه هرچه سریعتر اسناد، دفاتر و آرشیو بانک را امضا و ضبط نمایند و صورت آن چه را ضبط می‌نمایند به امضای کارگزار و امین مالیه رسانده، فوراً به تهران ارسال نمایند.

  انتشار روزنامه ایران

امروز از بین کلیه روزنامه‌های مرکز که از صبح روز چهارم اسفند توقیف شده بودند، فقط به روزنامه ایران اجازه انتشار داده شد 

  دایر شدن وزارتخانه‌ها

امروز وزارتخانه‌ها که بعد از کودتا تعطیل شده بودند، دایر و وزرای جدید مشغول به کار شدند ولی در وزارت عدلیه، محاکم  همچنان به حال تعطیل باقی بود.

  تقاضای سیدضیا برای ارسال اسامی شهریه بگیران

سیدضیاءالدین طباطبایی ریاست وزرا طی فرمانی از خزانه کل کشور خواست، صورت کاملی از اسامی همة افرادی که از خزانه کل شهریه و حقوق دریافت می‌دارند با ذکر میزان شهریة دریافتی آنان را برای او ارسال نمایند.

ژنرال وستداهل رئیس سوئدی ادارة ‌نظمیه ایران به اتفاق ابوالقاسم ناصرالملک نایب‌السلطنه، قاسم والی (سردار همایون) و بیورلینگ رئیس کلانتری و جمعی از کارکنان و صاحب‌منصبان ایرانی و سوئدی اداره نظمیه

  تغییر ساعت منع عبور و مرور در تهران

پس از وقوع کودتای سوم اسفندماه، از طرف حکومت نظامی تهران مقرر گردیده بود از ساعت 8 شب به بعد اشخاص بدون جواز عبور، حق خارج شدن از منزل را ندارند ولی از امروز ساعت منع عبور و مرور افزایش یافت و ساعت شروع حکومت نظامی از ساعت 8 شب به ساعت 9 شب به بعد تغییر یافت.

  مهر و موم نمودن بانک استقراضی

«ابوالقاسم فروهر» نمایندة ادارة محاکمات وزارت امور خارجه، عصر امروز به اتفاق «الکساندر خان طومانیانس» و شاهزاده «ابتهاج السلطان»، خزانه، آرشیو، صندوق و اطاق‌های متعلق به بانک استقراضی را با حضور مسئولین هر یک از شعب مهر وموم نمودند.

  شروع به کار اداره پست و تلگراف و برقراری مخابرات تلفنی شهر تهران

امروز مخابرات تلگراف و ارسال بسته‌های پستی در اداره پست و تلگراف پذیرفته شد. بعد از چند روز مخابرات تلفنی هم در شهر تهران برقرار گردید.

  پیشنهاد افزایش تعداد نظامیان سرحدی خراسان

قوام السلطنه والی خراسان در تلگرافی به وزارت داخله با بیان اینکه، جهت اطمینان خاطر عموم اهالی، لازم است قوای نظامی در سرحدات افزایش یابند، پیشنهاد کرد، هشتصد نفر پیاده و بیست نفر سوار برای این منظور در نظر گرفته شود. وی در ادامه افزود، هزینه استخدام این عده چهل هزار تومان برآورد شده است. قوام‌السلطنه از وزارت داخله سؤال نمود که آیا امکان دارد برای تهیه این مبلغ از اهالی خراسان کمک گرفته شود؟

  اعدام اشرار گروه منصور در اصفهان

پس از اعدام دو تن از اشرار «دسته منصور»، که در اطراف کاشان شرارت و راهزنی می‌کردند، در روز شنبه گذشته در اصفهان، امروز نیز، دو نفر دیگر از آنان پس از بازجویی‌هایی که در کاشان و اصفهان از آنان به عمل آمده بود، در میدان شاه اصفهان به دار آویخته شدند.

  تقاضای دولت روسیه جهت تشکیل کمیسیون در خصوص فیروزه و جزایر خلیج استرآباد

دولت روسیه اعلام کرد بر طبق فصل سوم عهدنامه مودت ایران و روسیه، تمایل دارد از سوی ایران برای تحویل گرفتن فیروزه و جزایر خلیج استرآباد کمیسیون‌هایی تشکیل شود.

  اعطای لقب از سوی احمدشاه به شاهزاده جلیل‌الدوله

شاهزاده «جلیل‌الدوله» فرزند ارشد شاهزاده «سیف‌الدوله» از طرف احمدشاه ملقب به «سیف‌الدوله» گردید.

  تقاضای اعطای نشان به بصیرالوزاره

والی آذربایجان از وزارت داخله تقاضا نمود، به پاس خدمات «بصیرالوزاره» به ایشان نشان دولتی اعطا شود.

  تشکیل کمیسیون بلدیه تهران

امروز کمیسیون بلدیه مرکب از آقایان حکیم اعظم، میرزا نصرالله ‌خان، ایپکیان، معتمدالممالک، میرزا عبدالله ‌خان (مختارالملک صبا) ، مات، آلبرت، وستن  ‌و تیگران  در وزارت داخله تشکیل شد. هدف از تشکیل این کمیسیون تهیه لوایح لازم برای اصلاحات در ساختار بلدیه بود.

  ملاقات وزیر مختار انگلیس و رئیس نظمیه با رئیس الوزراء

پیش از ظهر امروز وزیرمختار انگلیس در دربار با رئیس‌الوزراء ملاقات و مذاکره کرد. رئیس‌الوزراء با ژنرال «وستداهل»  رئیس تشکیلات نظمیه  نیز ملاقات داشت.

  دعوت رضاخان برای جذب افراد داوطلب خدمت در قزاقخانه

امروز رضاخان، رئیس دیویزیون قزاق و فرمانده کل قوا، با انتشار اعلانی  در شهر تهران از اشخاص داوطلب واجد شرایط، جهت استخدام در قزاقخانه دعوت به همکاری کرد.

پاورقی‌:

1. در آن زمان حکومت گرجستان توسط منشویک‌ها اداره می‌شد و دولت بلشویکی روسیه (شوروی) با منشویک‌ها در حال جنگ بود. در 21 فوریه 1921م، ارتش سرخ وارد گرجستان شد و چهار روز بعد تأسیس جمهوری شوروی سوسیالیستی گرجستان اعلام شد که در خبر مذکور یکی از افسران ارتش سرخ خواستار تصرف ایران و انجام عملیات مشابهی در ایران شده است تا ایران یا حداقل بخش‌هایی از ایران به تصرف شوروی درآید. (تاریخ روسیه شوروی، ج 3، ص 359 و 367).
2. Report to the Interdepartmental Committee on Bolshevism, as a Menace to the British Empire, July 1921, PP. 74- 76, L/PS/10/ 886.
3. «جرج پرسی چرچیل» ( George Percy Churchill) فرزند «هنری آدریان چرچیل» کنسول انگلیس از 1875 تا 1879 و برادر «آلفرد فرانسیس چرچیل» نایب کنسولگری رشت از 1903 تا 1905 و «سیدنی جان الکساندر چرچیل» دبیر دوم دبیرخانه شرقی سفارت انگلیس بود. وی در اوایل سده بیستم میلادی دبیر شرقی سفارت انگلیس بود که با نظم و مرتب کردن اسناد و گزارش‌های سفارت انگلیس و افزودن مطالب جدید مجموعه‌ای جالب شامل شرح حال رجال ایرانی، به نام فرهنگ رجال قاجار را فراهم کرد. (فرهنگ رجال قاجار، ص 7).
4. Minute prepared by G.p. Churchill, 3 March 1921. Fo 371/6401.
5. نامه احمد علی سپهر به سید ضیاءالدین طباطبایی، 12/12/1299، اسناد مؤسسه تاریخ معاصر، شمـ54543ـ ن.
6. متحدالمآل: بخشنامه.
7. متحدالمال از ریاست وزرا به فرمانفرمایان ایالات و حکام ولایات، 12/12/1299، اسناد مؤسسه تاریخ معاصر، شمـ 54869 ـ ن.
8.. تلگراف صادره از ریاست وزرا به خراسان، تبریز و اصفهان، 12/12/1299، اسناد وزارت خارجه، س 1339 ق، ک 36،‌ پ 16، پ 75.
9. تاریخ بیست ساله ایران، ج 1، ص 268.
10. شرح زندگانی من، ج 3، ص 225.
11. روزنامه ایران، 13/12/1299، ص 3.
12. همان، ص 1.
13. اسناد وزارت خارجه، س 1339 ق، ک 36، پ 16، ص 3.
14. روزنامه ایران، 13/12/1299، ص 1؛ تاریخ بیست ساله ایران، ج 1، ص 266، 267.
15. روزنامه ایران، 13/12/1299، ص 2.
16. تلگراف کفیل کارگزار اصفهان به وزیر خارجه، 12/12/1299، اسناد وزارت خارجه، س 1339 ق، ک 46، پ 5، ص 74.
17. تلگراف منشورالملک از آستارا به ریاست وزرا، 14/12/1299، اسناد وزارت خارجه، س 1339 ق، ک 15، پ 2، ص 54.
18. روزنامه ایران، 13/12/1299، ص 2.
19. همان.
20. البته در برخی منابع این نام «ونسن» قید شده است. (م).
21. آقایان مات، آلبرت، و... از مستشاران خارجی بودند.
22. روزنامه ایران، 13/12/1299، ص 1؛ تاریخ بیست ساله ایران، ج 1، ص .266.
23. ژنرال وستداهل در اواسط سال 1292ش، بنابر دعوت دولت ایران در زمان نخست‌وزیری مستوفی‌الممالک به همراه دو سوئدی دیگر به نام‌های «برگدال» و «ارفاس» وارد ایران شد و به ریاست نظمیه تهران منصوب گردید. وستداهل در هنگام ورود به ایران دارای درجه سرگردی بود که بعدها تا درجه ژنرالی ارتقا یافت. او پیش از آمدن به تهران کفیل یکی از کلانتری‌های شهر استکهلم بود وستداهل در طوق اقامتش در ایران که ده سال و چهار ماه به درازا کشید، توانست در تهران و بعضی از شهرهای ایران نظمیه‌هایی نوین و آشنا به علم روز پایه‌گذاری کند. او در اوایل کار به دلیل نداشتن امکانات، از پرسنل و امکانات ژاندارمری با موافقت ژنرال یالمارسن فرمانده سوئدی این ارگان استفاده نمود. نخستین اقدام وستداهل پس از تصفیه اداره نظمیه، آموزش افسران و افراد آن بود وستداهل برای این کار از لاسن، یاری گرفت و سیصد نفر پاسبان را برای اخذ تعلیمات به ساخلوی باغ‌شاه و سیصد نفر دیگر را به ساخلوی یوسف‌آباد گسیل داشت. وستداهل علاوه بر این در مجاورت اداره مرکزی نظمیه در میدان سپه سابق دو آموزشگاه دایر کرد اقامت ده ساله ژنرال وستداهل در ایران با رویدادهای بسیار و تعیین کننده‌ای مصادف بود که نتایج بسیاری از این رویدادها چیزی جز هرج و مرج و آشوب و آشفتگی اوضاع سیاسی و اقتصادی و اجتماعی نبود. (نظم و نظمیه در دوره قاجاریه،‌ص 187؛ سوئدی‌ها در ایران، ص 185).
24. نظمیه قبل و مدتی بعد از کودتای 1299 ش، توسط افسران سوئدی اداره می‌شد. بعضی از صاحب‌نظران معتقدد بودند که بهترین ادوار شهربانی ایران دورانی بوده که زیر نظر سوئدی‌ها، مخصوصاً «وستداهل» اداره می‌شده است. زیرا این شخص به خاطر حسن نظری که نسبت به ایران داشت، همواره در کمال صداقت و امانت انجام وظیفه می‌نمود و اینکه سردار سپه شهربانی را از دست او خارج نمود نه از این نظر بود که امثال درگاهی (رئیس شهربانی از 1302 تا 1308 ش) و کوپال (رئیس شهربانی از 1308 تا 1310ش) آن را بهتر اداره می‌کردند بلکه از این جهت بود که مجری بی‌چون و چرای دستورات خلاف قانون او بودند. از زمانی که شهربانی به دست رضاخان افتاد وسیله‌ای برای انجام مقاصد سیاسی سردار سپه آن روز و رضا شاه بعدی شد. به همین دلیل رضاخان از همان ابتدا عقیده داشت که نظمیه و ژاندارمری و هر نیروی دیگری در مملکت باید زیر نظر وزارت جنگ باشد. به همین سبب در کابینة دوم که به ریاست قوام السلطنه در روز چهاردهم خرداد 1300 تشکیل شد و او باز پست وزارت جنگ و فرماندهی کل قوا را در اختیار داشت، به قوام السلطنه که وزارت داخله را نیز با حفظ سمت عهده‌دار بود، پیشنهاد نمود که نظمیه از وزارت داخله منتزع شود و زیر امر وزارت جنگ قرار گیرد. ولی قوام‌السلطنه با این امر موافقت نکرد. در دی ماه 1302 ش، رضاخان که در 6 آبان همان سال به ریاست الوزرایی رسید، به خدمت مستشاران سوئدی در نظمیه خاتمه داده و «وستداهل» را از ریاست نظمیه منفصل و به جای او سرهنگ محمدخان درگاهی افسر ژاندارمری را به این سمت منصوب ‌نمود. از آن زمان تا سقوط رضاخان همواره شهربانی و دوایر مخفی و جاسوسی آن قدرت واقعی را در دست داشتند و حتی وزیران نیز بازیچه امیال و هوس‌های مأمورین شهربانی بودند. (نظمیه در دورة پهلوی، صص 25ـ 35؛ تاریخ بیست ساله ایران، ج1، ص 99، ج 2، صص 301ـ 303؛ فصلنامه گنجینه اسناد، دفتر سوم پاییز 1373، ص 30).
25. روزنامه ایران، 13/12/1299، ص 1.
26. اعلان مذکور به شرح ذیل بود:
«چون برای تکمیل نفرات دیویزیون قزاق اعلیحضرت همایونی ارواحنا فداه، یک عده سوار و پیاده لازم است لهذا به موجب این اعلان خاطر عموم اهالی مستحضر می‌دارد اشخاصی که دارای بنیه سالم بوده و سن آنها کمتر از 18 و بالاتر از 25 نباشد در صورتی که اسب صحیح داشته باشند در جزو سوار و الا در پیاده نظام به خدمت قبول می‌شوند داوطلبان استخدام در قزاقخانه می‌توانند همه روزه به دفتر بریگاد سوار یا دفتر بریگاد پیاده خود را معرفی نمایند ـ رئیس دیویزیون قزاق اعلیحضرت همایونی و فرمانده کل قوا رضا.»
27. روزنامه ایران، 12/12/1299، ص 1.