تصویر ساواک از اللهیار صالح چه بود؟

تاریخ سند: 28 دی 1339

خلاصه بیوگرافی اللهیار صالح
 

متن سند:

الف . مشخصات .
اللهیار صالح فرزند حسن صالح در 27 اردیبهشت ماه 1276 در قریه (آران) کاشان متولد گردیده. مسلمان و متأهل و دارای اولاد می‌باشد و یک دخترش همسر افسر آمریکائی بوده و خواهرش نیز همسر سرهنگ بازنشسته مین‌باشیان است که اغلب به وسیله آقای پهلبد در میهمانی‌های دربار شرکت می‌نماید.

ب. تحصیلات

اللهیار صالح تحصیلات ابتدائی را در مدرسه مظفریه کاشان و پس از ورود به تهران در دبیرستان آمریکاییان (کالج البرز) وارد و از درآمد موقوفات مسیحیان که در اختیار دکتر جردن بود، تحصیلاتش را به اتمام می‌رساند.

ج . مشاغل .
نامبرده پس از پایان تحصیلات در سال 1306 وارد سفارت آمریکا گردیده و در سفارتخانه مذکور به شغل مترجمی اشتغال، ولی پس از یک سال (در سال 1307) وارد خدمات دولتی شده و به ترتیب مشاغل مشروحه زیر را عهده‌دار بوده است.
کارمند وزارت دادگستری . مدیرکل انحصار دخانیات . مدیرکل انحصار تریاک . مدیرکل گمرک . مدیر کل وزارت دارایی . معاون وزارت دارایی . عضو هیئت نمایندگی بازرگانی ایران در مسکو . رئیس هیئت نمایندگی اقتصادی و بازرگانی ایران در آمریکا . وزیر دارایی در سال 1321 . رئیس بانک رهنی . رئیس نمایندگی بازرگانی ایران در هند . وزیر دادگستری . وزیر مشاور . وزیر کشور . عضو هیئت نمایندگی ایران در کنفرانس سانفرانسیسکو در سال 1324 . وزیر دادگستری در سال 1325 (کابینه ائتلافی مرحوم قوام به مناسبت ائتلاف حزب توده و حزب ایران) . نماینده مجلس در سال 1328- 1330 . رئیس هیئت مختلط نفت . وزیر کشور در سال 1330 . سفیر ایران در آمریکا تا 28 مرداد 1332 و در حال حاضر استاد دانشگاه می‌باشد

سوابق سیاسی .
نامبرده بالا در سال 1321 به اتفاق آقای حسین علاء و عده‌ای دیگر حزب ایران را تشکیل می‌دهد و در سال 1325 نامبرده عضو مؤثری بوده که باعث ائتلاف حزب توده با حزب ایران گردید و به همین منظور در جلسه روز 12 شهریور سال 25 (نخستین جلسه ائتلافی دو حزب) به سلامتی پیشه‌‌وری جامی نوشیده و درباره حزب توده اظهار نموده «حزب توده یکی از احزاب مترقی ایران است که برای سربلندی و پیشرفت ایران گام‌های مؤثری بر می‌دارد
در سال 1327- 1328 وارد جبهه ملی و به اتفاق دکتر مصدق در انتخابات دوره 16 در دربار متحصن می‌گردد.
اللهیار صالح در سال 1329 ضمن ملاقات‌هائی که با (گویران) رئیس اداره جاسوسی آمریکا (C . I . A) در منزل او و محل‌های دیگری می‌نمود، لذا عضو مؤثری برای طرح‌ریزی ملی شدن صنعت نفت گردید و در این راه می‌توان وی را از پیشقدمان طرح مذکور دانست. پس از 28 مرداد 1332 از سفارت ایران در آمریکا معزول و خانه‌‌نشین می‌شود، ولی در نیمه دوم سال 1336 اعلامیه‌ای علیه کمونیزم بین‌الملل و به نفع دکترین آیزنهاور می‌دهد (این اعلامیه در اثر تشویق و مراوده مداوم با (میس کاترین کلارک) دبیر اول سفارت آمریکا در همان سال بوده است. ضمناً این خانم با سرلشکر قره‌نی و دسته‌ای که به نفع او کار می‌کردند، ارتباط داشته است). صدور این اعلامیه سبب گردید تا در مجلس سنا و شورای ملی، جمال امامی . دشتی . قنات‌آبادی و دیگران برعلیه او سخنرانی نمایند.
در سابق دبیر کمیته مرکزی حزب ایران بوده و در حال حاضر بر اثر مذاکره و توافق سران جبهه ملی در دو هفته قبل، وی به رهبری جبهه ملی و دکتر غلامحسین صدیقی . سید باقر کاظمی (وزیر خارجه اسبق) و دکتر کریم سنجابی به عضویت هیئت عامله جبهه ملی انتخاب شده‌اند.
نامبرده در وقایع 25 الی 28 مرداد 1332 به علت داشتن سمت سفارت کبرای شاهنشاهی در واشنگتن و اقامت در آمریکا، دخالتی نداشته است. نامبرده شخصی است محتاط و در سیاست قابل انعطاف و در جریان انتخابات دوره 20 مجلس شورای ملی، سران جبهه ملی فوق‌العاده مایل بودند که او در تهران مانده و فعالیت‌های جبهه را رهبری کند و در این مورد نیز زیاد اصرار و پافشاری می‌‌شد، ولی صالح فقط به دادن اعلامیه‌ای دایر به عدم وجود آزادی انتخابات صادر و منتشر کرده، به کاشان عزیمت نمود و در آنجا جهت نمایندگی مجلس شورای ملی فعالیت می‌نماید و اخیراً هم به نطنز دعوت گردیده و در نظر دارد که به محل مذکور نیز دست‌اندازی نماید.

توضیحات .
در سال 1312 که صالح در دادگستری بازپرس بود، رئیس شهربانی کل کشور نامه‌ای به وزیر عدلیه وقت (مرحوم داور) نوشته و به او اطلاع داده که صالح روزهای یکشنبه در خیابان قوام‌السلطنه به کلیسا می‌رود و پس از تحقیق معلوم گردیده که صالح هنگام تحصیل در کالج البرز مسیحی شده و در نتیجه پلیس وقت، او را ملزم می‌نماید که گزارشاتی از کلیسا بدهد و تا سال 1320 نامبرده با دستگاه شهربانی همکاری می‌کرده است.
صفحه اول عوض شود. به صفحه آخر اضافه شود.

در پرونده مربوطه بایگانی شود. ناصر ضرابی 28 /10 /39