در باره سران و فعالین افراطى و ناراحت جبهه ملى

موضوع : سران و فعالین افراطى و ناراحت جبهه ملى

از : مدیریت کل اداره سوم تاریخ 20/2/1343

به : ساواک تهران شماره : 3528/ 20 الف



بعد از آنکه اللهیار صالح در جلسه شوراى مرکزى مورخ سه شنبه 8/11/42 در مورد نحوه فعالیت جبهه ملى اظهار داشت که جبهه مزبور در حال حاضر نبایستى اقدامات حاد نماید عناصر افراطى از جمله شاپور بختیار. محمد على کشاورز صدر و بخصوص داریوش فروهر که با این سیاست مخالف بودند نظر خود را مبنى بر عدم قبول آن اعلام و به ترتیب از جلسه شورا خارج گردیدند. خروج این عده از جلسه فوق باعث ایجاد ناراحتى براى سایر اعضاء گردید و در نتیجه شکافى در شوراى مرکزى جبهه ملى پدید آمد و عناصر یاد شده فوق که بعدا جناح افراطى جبهه ملى را تشکیل دادند و به وجود آورنده این جناح میباشند ابتدا در نظر داشتند براى تشکیلات خویش نام جدیدى انتخاب و به آن نام فعالیت کنند ولى پس از بررسیهاى لازم به این فکر افتادند که تغییر نام جبهه ملى به ضررشان تمام خواهد شد و باعث پراکندگى و عدم استقبال افراد از آنها خواهد گردید و بدینجهت از تغییر نام خوددارى نمودند. این جریانات و اختلافات به زودى بین افراد جبهه ملى شایع و به علت اختلاف سلیقه در میان آنها نیز جدائى افتاد زیرا عده‏اى طرفدار سیاست آقاى اللهیار صالح و عده‏اى که اکثریت آنها را دانشجویان دانشگاه تشکیل میدهند مخالف این سیاست و طرفدار جناح پیشرو بخصوص داریوش فروهر میباشند. جناح مزبور براى کوبیدن عناصر جبهه ملى طرفدار آقاى صالح از هیچ کوشش فروگذار ننموده و همواره سعى داشتند به اظهار مطالب انتقادآمیز جناح را بکوبند و براى انجام این منظور داریوش فروهر و عناصر حزب ملت ایران فعالیت بیشترى مینمودند و چون دکتر مصدق در پاسخ نامه هیئت اجرائیه سازمانهاى اروپائى جبهه ملى که به مناسبت فرار رسیدن عید براى وى فرستاده شده بود به طور غیر مستقیم از عملیات سران جبهه ملى انتقاد و احزاب را مورد حمایت قرار داده بود داریوش فروهر از این فرصت حداکثر استفاده را براى کوبیدن جناح مخالف خویش نمود و به ارسال رونوشت نامه مزبور به شوراى مرکزى جبهه ملى سر و صدائى در شورا ایجاد کرد و از طرفى مستقیما به وسیله نامه وضع کنونى جبهه ملى را براى دکتر مصدق تشریح و دکتر مصدق نیز در پاسخ نامه مزبور ضمن انتقاد از روش جبهه ملى یادآور شده بود که این آقایان (منظور اعضاء شورا) در شرایط فعلى نمیتوانند کارى انجام دهند.

وى پس از وصول پاسخ نامه مجددا آن را به همراه نامه‏اى که شخصا تهیه نموده و در آن تقاضاى انحلال شورا و واگذارى کار به نیروها را کرده بود براى اعضاء شوراى مرکزى و مسئولین سازمانهاى مختلف جبهه ملى ارسال نمود و همین امر باعث عمیق‏تر شدن شکاف موجود بین دو جناح و سپس استعفاى سه نفر از اعضاء هیئت اجرائیه گردید. ضمنا دکتر مصدق طى نامه‏اى از آیت‏اله سید رضا زنجانى خواسته است که براى بوجود آوردن تشکیلات جدید جبهه ملى طبق نظر فوق اقدام نماید و داریوش فروهر نیز براى آنکه در اقدامات آیت‏اله زنجانى تسریع شده باشد چه شخصا و چه به وسیله عناصرى از جمله حسین رازى عضو حزب مردم ایران و هدایت‏اله متین دفترى ضمن تماس با وى او را تشویق به اقدام نموده ولى تاکنون اطلاعى مبنى بر اقدام در این مورد از طرف آیت‏اله زنجانى و اصل نگردیده است.

هدایت‏اله متین دفترى در این جریانات همواره رل رابط را ایفاء نموده و در رسانیدن نامه‏هاى فروهر به دکتر مصدق فعالیت زیادى مینماید. ضمنا چون داریوش فروهر رهبر حزب ملت ایران میباشد عناصر حزب مزبور عموما از نظریات وى پیروى میکنند و شاپور بختیار نیز که یکى از سران حزب ایران است عده‏اى از افراد این حزب از او جانبدارى مینمایند.

عناصر حزب مردم ایران که میتوان حسین رازى را در رده بالاى این حزب قرار داد بانیات جناح افراطى موافق میباشند چنانکه در نشریه داخلى شماره 17 سه شنبه 15/2/43 حزب مزبور جهت استفاده تبلیغاتى و براى کوبیدن جناح مخالف دو نامه دکتر محمد مصدق (یکى به هیئت اجرائیه سازمان اروپائى جبهه ملى و دیگرى به کمیته سازمان دانشجویان جبهه ملى دانشگاه) را نیز درج کرده است و از طرفى نبایستى از نظر دور داشت که افراد این حزب از لحاظ ایدئولوژى (سوسیالیست خداپرست) و داراى افکار نزدیک به نهضت آزادى و روحانیون میباشند.

حسن میرمحمد صادقى نیز که طرفدارانى دارد و داراى افکار حاد میباشد اصولاً دو جناح مزبور از لحاظ روش سیاسى قبول ندارد و مرتبا صحبت از به وجود آوردن تشکیلات جدیدى مینماید ولى تاکنون اطلاعى حاکى از به موقع اجراء گذاردن افکار خود واصل نگردیده است.

نظریه : براى خنثى نمودن عملیات و اقدامات جناح افراطى موارد مشروحه زیر مورد پیشنهاد این ساواک میباشد.

1ـ با تقویت غیر مستقیم جناح معتدل طورى عمل شود که در صورت امکان به مبارزه با جناح افراطى ادامه دهند چه شک نیست با این عمل وضع دو جناح متزلزل و تضعیف هر دو طرف حتمى است.

2ـ با قدرت کامل از هر گونه فعالیت و اقدام افراطیون به وسیله (دستگیرى ـ رخنه ـ تفرقه ـ بدنام کردن) جلوگیرى گردد و اصلح است که اجراى ضربه قاطع وقتى باید انجام شود که مدارس تعطیل باشد و این در صورتى است که شرایط و اوضاع روز ایجاب نماید.

رئیس ساواک تهران مولوى

بخش 312 ـ آقاى رحیمى گزارش ویژه مربوطه.... قرار گرفت... کلى جبهه ملى ضمیمه شود





1ـ براساس طرحى که در این جلسه ارایه شده مقرر گردید به اللهیار صالح در مورد تعیین نحوه فعالیتهاى جبهه ملى اختیارات کامل بدهند. صالح نیز سیاست سکوت و آرامش را پیشنهاد کرد که با مخالفت شرکت کنندگان به ویژه دانشجویان روبرو شد. اما در عمل خط مشى مورد نظر صالح مورد اجرا قرار گرفت. براى اطلاع بیشتر به ضمیمه ش 48 مراجعه شود.