23 تیر 1392
بررسی «سنخ‌شناسی تاریخ‌نگاری دوره میانه ایران» در کتاب‌ماه تاریخ و جغرافیا
یک‌صد و هشتاد و دومین شماره «کتاب‌ماه تاریخ و جغرافیا» ماهنامه تخصصی اطلاع‌رسانی و نقد و بررسی کتاب ویژه تیرماه با نگاه ویژه بر سنخ‌شناسی تاریخ‌نگاری دوره میانه ایران (مغول ـ تیموری) از سوی موسسه خانه کتاب راهی بازار نشر شد.-
به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، «سرسخن» شماره 182 «کتاب‌ماه تاریخ و جغرافیا» با عنوان «از کشتار تا نوشتار» به‌قلم جمشید کیانفر به تاریخ‌نگاری پس از حمله مغول پرداخته است، وی می‌نویسد: «تاریخ‌نگاری عمومی دوره تیموری دنباله‌رو سنت تاریخ‌نگاری ادوار پیشین بود، و تاکید تیموریان بر تاریخ پیشینیان، به‌خصوص پشتیبانی آنان از مورخان، تاریخ‌نگاری این دوره را رو به تعالی برد.»
در بخش گفت‌گوی این شماره از «کتاب‌ماه تاریخ و جغرافیا» که به «سنخ‌شناسی تاریخ‌نگاری دوره‌ی میانه» اختصاص داشت، محبوبه شرفی بیان کرده بود: «آثاری که در این دوره ایجاد می‌شود، از بدو تاسیس حاکمیت ایلخانی تا انقراض آن را در برمی‌گیرد در حالی‌که مثلا در دوران سلجوقی بیشترین آثاری که متولد می‌شود، متعلق به دهه‌های پایانی حاکمیت است.»
محمد روشن نیز گفته بود: «پیدایش تشیع و اصلا جهان اسلام، عوامل حکومت درست است که همیشه عامل پشتوانه است ولی آن چیزی که نیروی واقعی است، توده مردم است. ما در دوران صفوی جنگ‌های طولانی با عثمانی داشتیم که اندیشه متضادی با ایران داشت. این‌جا دیگر مدنیت نیست که با توحش روبه‌رو می‌شود، بلکه فقط یک باور مذهبی است.»
مجتبی خلیفه نیز بیان کرده بود: «تاریخ‌نگاری مغول سرفصل‌های بارزی دارد، اما به لحاظ محتوایی تکامل اساسی ندارد و در پیوند با دوران سلجوقیان و پیش از آن، تاریخ‌نگاری قرون نخستین است.»
«نظرگاه» این شماره دو مقاله «تاریخ‌نگاری ایران در دوره مغولان و ایلخانان» به‌قلم محسن رحمتی و «نکاتی درباره تاریخ‌نگاری ایران در دوره اسلامی» نوشته مجتبی خلیفه را شامل می‌شود.
بخش «کنکاش» با مقاله «تاریخ و فرهنگ تیموریان» به‌قلم عباس پناهی به بررسی کتاب «تیموریان» اثر اسماعیل آکا پرداخته است. «صفاریان در ترازوی تاریخ» نوشته وحیده بصیری نیز کتاب «پژوهشی در عملکرد امرای صفاری با نگاهی به اوضاع سیستان» تالیف سید جابر حسینی را تشریح می‌کند.
«فسانه شاهی؛ نگاهی بر تاریخ شاه عباس» به‌کوشش سمیه انصاری، «حکومت پهلوی از منظر کمبریج» نوشته محمد حسن‌نیا و «منبعی جدید درباره تاریخ سلاجقه آناتولی» اثر میکاییل بایرام با ترجمه زهرا علیمحمدی دیگر مقاله‌های این بخش به‌شمار می‌روند.
بخش «بازتاب» شماره 182 با مقاله‌های «شورش دوست محمدخان در سیستان» به‌قلم علی‌اصغر چاهیان، «تاریخ‌نگاری عثمانی» نوشته مرضیه محمدی، «مطالعه‌ای بر سکه‌های سلجوقیان روم» به‌همت فاطمه قلی‌زاده، «ایلات ایران در عهد ایلخانی» از علی جعفری و فرشید جعفری و «جایگاه ویژه قبیله هَمدان در تاریخ صدر اسلام» به‌کوشش فاطمه نجفی علاوه‌بر معرفی کتاب، ویژگی‌های آن‌ها را بیان کرده‌اند.
«تقاسیم البلاد (نسخه خطی نویافته‌ای در موضوع نجوم و نقشه‌های جغرافیایی)» به‌قلم احمد خامه‌یار و «المعتمد: دارونامه حاکمی حکیم» نوشته لاله دهقانی‌تفتی دو مقاله بخش «یادگار ماندگار» به‌شمار می‌روند.
«تاریخ‌نگاران» این شماره به «تاریخ‌نگاری در تاریخ بیهقی» نوشته امیر سجادی و «جایگاه ابوالقاسم عبدالله کاشانی در تاریخ‌نگاری عصر ایلخانی» به‌قلم حمید آزاد اختصاص دارد. «پرتوهای تلاش» نیز دربردارنده دو مقاله با نام‌های «تاریخ پاکستان در دوره معاصر» به‌کوشش محمود قرآنی‌نوشاد و «چهار کتاب در باب تاریخ‌نگاری» نوشته محمد غفوری است.
«کوتاه از تاریخ» و «پیشخوان تاریخ» ماهنامه به معرفی رخدادها و تازه‌های حوزه تاریخ و جغرافیا می‌پردازند. در پایان نیز چکیده انگلیسی برخی مقاله‌ها به‌چاپ رسیده است.
شماره 182 «کتاب‌ماه تاریخ و جغرافیا» ویژه تیرماه در 102 صفحه و بهای دو هزار تومان از سوی موسسه خانه کتاب راهی کتابفروشی‌ها شده است.
ایبنا