این کتابخانه هیچ هنرمندی را ناامید نمی‌کند/ بیشترین خدمات اینترنتی و حضوری

  کتابخانه های بزرگی در کشور فعالیت می کنند که به صورت تخصصی به موضوعی خاص می پردازند؛ «کتابخانه تخصصی فرهنگستان هنر» یکی از این مجموعه هاست که علاوه بر کتاب های ارزشمندی که از هنرمندان بنام کشور در خود جای داده، از آثار آن‌ها هم موزه ای تشکیل داده که در آنجا نگهداری می کند.

کتابخانه تخصصی فرهنگستان هنر از معدود مکان‌هایی است که کتاب‌های هنری و منابع وابسته به آن را به راحتی می توان در آن یافت. وقتی برای اولین بار قرار بود به آنجا بروم، تصورم از آن مانند بسیاری از کتابخانه هایی که در شهر وجود داشتند بود اما زمانی که وارد ساختمان آن در تقاطع خیابان ولیعصر و خیابان طالقانی شدم، با کتابخانه ای بسیار بزرگ با نمایی سفید رنگ و با ستون های بزرگ و آب نماهای زیبا در اطراف آن مواجه شدم که شبیه به بناهای تاریخی طراحی شده است بود به نحوی که حتی اگر به تابلوی نصب شده کنار آن هم نگاه نکنیم، متوجه می شویم مکانی برای هنرمندان و دوستداران هنر و مطالعه است.

بزرگترین کتابخانه تخصصی هنر ایران در قاب تهران
این کتابخانه آن‌قدر بزرگ است که شاید کسی مثل من که برای اولین بار وارد آن می شود، از عظمت و بزرگی آن لذت می برد. ساختمانی دارای بخش های گوناگون که یکی از آن‌ها مخصوص ورود به کتابخانه و موزه است.

کتابخانه تخصصی فرهنگستان هنر یکی از بزرگترین‌کتابخانه های تخصصی هنر در ایران است. این کتابخانه در سال 1380 زیرنظر معاونت علمی- پژوهشی فرهنگستان هنر تاسیس و مجهز به آخرین نرم افزارکتابخانه ای (سیمرغ) و فناوری نوین RFID است.

این فناوری امکاناتی از قبیل امانت خودکار را برای کاربران فراهم می آورد و فرهنگستان هنر اولین کتابخانه تخصصی کشور است که بیش از پنج سال است به این سیستم مجهر شده که باعث می شود منابع این کتابخانه علاوه بر امکان ارایه به صورت چاپی، به صورت دیجیتالی هم عرضه شود.

در ابتدای ورود به کتابخانه، اولین چیزی که به چشم می خورد موزه ای از آثار هنرمندان معاصر و بزرگی چون استاد فرشچیان است که برخی از آن‌ها آثارشان را خود به این مرکز هدیه داده اند. کتابخانه در طبقه چهارم این ساختمان واقع شده و بسیار بزرگتر از آن چیزی است که من در ذهن خود تصور می کردم. فضایی بزرگ با قفسه هایی پُر از کتاب های گوناگون در زمینه هنر و مبانی آن. کتاب هایی که شاید پیدا کردن آن‌ها در بازار انقلاب یا بازارهای بزرگ شهر کار بسیار مشکلی باشد، در این مکان به راحتی قابل دسترس بود.

 در عصری که دیگر همه چیز به صورت اینترنتی و در عرض چند دقیقه قابل دسترس است و دیگر فرصتی برای تهیه کتاب باقی نمی ماند، تصورش را هم نمی کردم که این کتابخانه شلوغ باشد. تقریبا می توان گفت فضای کتابخانه پُر بود از کسانی که علاقه ای به خواندن و مطالعه در این زمینه داشتند.

مدیر کتابخانه نیز درباره منابع موجود در این مکان توضیح داد: کتابخانه تقریبا با توجه به موضوعات گوناگون تقسیم بندی شده تا اعضا به راحتی بتوانند کتاب‌های مورد نیازشان را پیدا و از آن استفاده کنند. منابع زیادی شامل کتاب، مجله، روزنامه، مقاله، پایان نامه و منابع دیداری، شنیداری و منابع دیجیتالی و الکترونیکی در حوزه هنر و علوم انسانی مرتبط با هنر جمع آوری و در اختیار مخاطبان قرار گرفته است.

خدمات ارایه شده در کتابخانه تخصصی فرهنگ و هنر
شاید به جرات می توان گفت بیشترین خدمات اینترنتی و حضوری را در کتابخانه تخصصی فرهنگ و هنر می توان یافت. چرا که این مرکز حتی به صورت آنلاین هم می تواند کاربران خود را د رتهیه کتاب مورد نظرشان راهنمایی کند.

مدیر این مرکز در رابطه با خدمات ارایه شده این کتابخانه می گوید: این کتابخانه پرتالی به نشانی: www.speciallibrary.honar.ac.ir دارد که در واقع درگاهی برای کاربران است تا بتوانند مهم‌ترین اخبار این حوزه را در آن ببیند و به صورت غیر حضوری هم از خدمات کتابخانه استفاده کنند. این پرتال به گونه ای است که شرایط عضویت و بخش های کتابخانه در آن معرفی شده است. کاربران اینترنتی می توانند در بخش جست و جوی منابع، منابع کتابخانه را جست و جو کنند تا بتوانند منبع مورد نیاز خودشان را که در کتابخانه وجود دارد ببینند و در قسمت رزرو الکترونیکی آن را به امانت بگیرند که در واقع با این روش هر کاربر خودش به عنوان یک کتابدار عمل می کند.

منابع موجود در کتابخانه
کتابخانه ها معمولا به عنوان منبع اطلاعاتی مراجعه کنندگان درنظر گرفته می شوند. این کتابخانه هم از این مقوله مستثنی نیست. کارشناسان و پژوهشگران عرصه هنر علاوه بر کتاب‌هایی که هنر را به صورت خاص مورد بررسی قرار می دهند کتاب‌هایی را نیز که از حیطه های دیگر به این موضوع می پردازند مانند جامعه شناسی هنر، حقوق هنر، فلسفه هنر و یا پایش هنر حیطه هایی که همه آن‌ها مورد نیاز پژوهشگران اهل هنر است مورد توجه قرار داده اند. این کتابخانه سعی کرده تمام منابع را جمع آوری و در این مکان نگهداری کند.

منابع چاپی کتابخانه هم به زبان فارسی و هم به زبان‌های عربی ، انگلیسی یونانی، جوامع شرق دور مثل چین، کره، هندی و زبان‌های اروپایی مثل فرانسوی و آلمانی هستند که مخاطب بنا به خواسته خود از آن‌ها استفاده می کند. یکی از ویژگی های منابع چاپی این مرکز این است که برخی منابعی که درباره هند و چین و ژاپن است توسط پژوهشگرانی جمع آوری شده که به آنجا سفر داشتند یا توسط مراکز مهم  مانند سفارتخانه ها اهدا شده است که باعث شده منابع نسبتا غنی در زمینه های مختلف داشته باشد.

تبارشناسی مراجعان و کتاب‌های مورد استفاده آن‌ها
بسیاری از هنرمندان برای امانت کتاب یا مطالعه به کتابخانه تخصصی فرهنگستان هنر مراجعه می کنند. اکثر آن‌ها کتاب‌ها را به امانت می گیرند. هادی ربیعی مدیر کتابخانه تخصصی فرهنگستان هنر درباره مراجعه کنندگان این مرکز نیز توضیح داد: سال گذشته استاد فرشچیان هنرمند برجسته کشورمان کتابخانه شخصی خود را به کتابخانه تخصصی فرهنگستان هنر اهدا کردند. این مجموعه نفیس شامل کتاب‌های ارزشمند در حوزه طراحی، نقاشی و هنرهای سنتی است. استاد فرشچیان در سال 1391 نیز مجموعه ارزشمندی از کتاب های خود را به کتابخانه تخصصی اهدا کرد که این مجموعه در مکانی خاص در کتابخانه سازماندهی و مستقر شده است. در مجموعه اهدایی استاد فرشچیان علاوه بر آثار نفیس نگارگری خود استاد، کتاب‌های نقاشی و تصویرسازی متعددی که ایشان در سال‌های مختلف جمع آوری کرده اند نیز مشاهده می شود. استاد هنگام اهدا این مجموعه بیان داشتند که هر یک از کتاب‌ها را به دقت مطالعه کرده اند و تصاویر نقاشی هنرمندان بزرگ جهان را با حوصله فراوان مورد تحلیل و بررسی قرار داده اند.

مجموعه ای از استاد نیاز محمد نیازی که به پدر فرش ترکمن معروف بود نیز توسط خانواده وی به کتابخانه فرهنگستان هنر اهدا شده که شامل دست نوشته ها و کتاب‌ها و مقالاتی است که در کتابخانه شخصی خودشان داشتند. بیش از 50 عنوان کتاب تخصصی هنر مصر هم به کتابخانه تخصصی فرهنگستان هنر اهدا شده که از جمله آثار برجسته تالیفی استادان برجسته دانشگاه و پژوهشگران مصری در قاهره است که به زبان عربی و انگلیسی چاپ و منتشر شده‌اند.

این کتاب‌ها در زمینه‌های مختلف هنر مصر است. غالب آن‌ها درباره هنر سینما از زوایای مختلف سینما و تاریخ، بازیگران سینما، نقش ادبیات سیاسی در سینما، سینمای سیاسی در مصر، سینمای کودکان در مصر و موضوعاتی از این قبیل است که در میان آن‌ها، یک مجموعه 5 جلدی فرهنگ هنر تئاتر مصر نیز موجود است. علاوه بر هنرمندان شاخص، کسانی هم هستند که در حیطه های بسیاری فعالیت داشته و آثار یا کتابخانه خود را به کتابخانه فرهنگستان اهدا می کنند؛ مانند استاد حسن لطفی که مترجم آثار فلسفی افلاطون است.

میزان علاقه مندی کاربران در زمینه های مختلف
طبق آماری که دکتر ربیعی مدیر مرکز از مراجعه کنندگان سال گذشته کتابخانه در اختیار ما قرار داد بیشترین علاقه افراد عضو در این کتابخانه در زمینه مباحث نظری هنر یعنی موضوعاتی در زمینه فلسفه و تاریخ و هنر است. پس از آن هنرهای تجسمی ، نقاشی و مبانی هنر بیشترین مراجعه کننده را داشتند که البته حوزه موسیقی، سینما و تئاتر علاقه مندان خاص خودشان را دارند.