05 اردیبهشت 1402
اسنادی از تعاملات ایران شاهنشاهی و اسرائیل
«در عرض این مدت که در ایران بوده‌ام، روابط ایران و اسرائیل بسیار خوب و حسنه بوده و شاهنشاه آریامهر کمکهای زیادی به اسرائیل نموده‌اند. دلم می‌خواست عموم اطلاع داشته باشند، ولی وضع طوری بوده که در جراید منعکس نگردیده است.» این، سخنان مئیر عزری، نماینده اسرائیل در ایران در مراسم خداحافظی‌اش در سال ۵۲ بود. زمانی که رابطه با اسرائیل، چنان قبح داشت که ایرانِ شاهنشاهی از ترس واکنشهای اجتماعی، روابط سیاسی‌اش با اسرائیل را بطور پنهانی پیش می‌برد.
هرچند مئیر عزری برای بهبود نگاه ایرانیان به اسرائیل تلاشهای خوبی داشت، اما روابط ایران شاهنشاهی با اسرائیل، بیش از آن که سیاسی و علنی باشد، امنیتی و پنهانی بود. ساواک و موساد اهداف مشترکی داشتند که برای پیشبردش سالها فعالیت مشترک کرده بودند. موساد در ایران یک نماینده دائم داشت، سفرهای متعددی در سطح روسای دو سرویس اطلاعاتی و مدیران عالی‌رتبه انجام می‌شد و برخی پرسنل ساواک برای دوره‌های آموزشی راهی اسرائیل می‌شدند. علاوه بر موساد، وابستگی نظامی اسرائیل در تهران نیز روابط گرم و عمیقی با ارتش ایران برقرار کرده بود و سفرهای متعددی بین طرفین انجام می‌شد.
طرح «کریستال» که در واقع جمع‌آوری اطلاعات پنهان از سه کشور مصر، عراق و سوریه بود از سال ۴۵ شروع شده بود. با توجه به اینکه در آن سالها ایران، تابعی از بلوک غرب بود و عراق بعثی نیز به شوروی متمایل بود؛ عراق به تنهایی هم برای ایران و اسرائیل یک هدف اطلاعاتی مهم و مشترک بود. «شبکه شمال» که کارش جمع‌آوری اطلاعات از سازمانهای لشگری و کشوری عراق بود، از سال ۱۳۴۶با هدایت اسرائیل و ایران زیر نظر مسعود بارزانی، فرزند ملامصطفی بارزانی فعال بود. علاوه بر این مستشاران اسرائیلی نیز در کنار بارزانی‌ها در کردستان عراق مستقر بودند و زیر شعله‌ی استقلال‌خواهی کرد‌ها علیه عراق را روشن نگه می‌داشتند. ملامصطفی بارزانی هم نماینده‌ای در تهران داشت که کارها را هماهنگ می‌کرد. علاوه بر اینها، سالها بود موساد با استقرار یک پایگاه عملیاتی در آبادان، توانسته بود چرخه‌ی امنی برای خروج غیرقانونی یهودیان عراق از خاک آن کشور، ورود به ایران و اعزامشان به اسرائیل ایجاد کند. این کار از طریق پایگاه آبادان که در ادبیات امنیتی ساواک و موساد، پایگاه جنوب نامیده می‌شد صورت می‌گرفت. این پایگاه اواخر دهه ۱۳۳۰ ایجاد شد و هدفش آموزش فعالیت جمع‌آوری اطلاعاتی برون‌مرزی به ساواک بود. موساد علاوه بر این پایگاه، دو پایگاه دیگر در کردستان و ایلام در اختیار داشت. ساواک علاوه بر تامین پشتیبانی و امور مالی این پایگاه‌ها، مدارک جعلی ایرانی برای تردد افسران موساد را نیز در اختیار آنان قرار می‌داد.
موسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی، اسنادی از تعاملات ایران شاهنشاهی و اسرائیل را برای نخستین بار منتشر می‌کند.
درخواست مئیر عزری، نماینده سیاسی دولت اسرائیل درایران برای صدور کارت شناسائی
گزارش مقدم، رئیس ساواک به شاه از سفر رئیس موساد به تهران، آبان 1357