ملی کردن مدارس خصوصی در ایران
به نقل از سند لانه جاسوسی
محرمانه 17 سپتامبر 1979 ـ 26 شهریور 1358
از: سفارت آمریکا، تهران ـ 10140 به: وزارت امور خارجه، واشنگتن ـ، فوری
مرجع: تهران 10114
موضوع: ملی کردن مدارس خصوصی در ایران
1- (محرمانه ـ تمام متن)
2- در 16 سپتامبر دولت موقت ایران اعلام کرد که تمام مدارس خصوصی ایران ملی خواهند شد. طبق گزارش رادیو تهران، ملی کردن مدارس یک برنامه آزمایشی یک ساله خواهد بود که دولت امیدوار است که موفقیت‌آمیز بوده و دائمی شود.
3- طی یک ملاقات تشریفاتی با بنی‌اسدی معاون نخست‌وزیر در 17 سپتامبر، کاردار بحث کوتاهی درباره ملی کردن مدارس داشت. اسدی تحصیلکرده آمریکا و داماد نخست‌وزیر، بازرگان و معاون نخست‌وزیر در امور «همکاری» می‌باشد. اسدی گفت او پیشنهاد ملی کردن مدارس را به دولت قبل از انقلاب نیز کرده بود، ولی کاری صورت نگرفت. دولت این بار در مورد نظریاتش خیلی جدی است. ملی کردن مدارس شامل تمام مدارس خارجی منجمله ایران زمین خواهد شد.
4- اسدی گفت مدارس تازه ملی شده توسط کمیته مدرسه مرکب از دو معلم و دوتن از والدین بچه‌های مدرسه و یک نماینده منصوب از جانب وزارت آموزش و پرورش، اداره خواهد شد. دولت مخارج مدرسه را خواهد پرداخت و والدین هیچ پولی به مدرسه نخواهند داد.
5- نظریه: این رژیم، همانند رژیم قبلی، احساس می‌کند که باید «کاری» در مورد سیستم مدارس ابتدایی و دبیرستانی انجام دهد. این دولت به طور اخص خواستار تشکیل یک سیستم تساوی در مدارس است. اعلامهای گذشته مانند این نوع که در آن دولت اعلام می‌کند که تحصیلات رایگان است و تمام مدارس خصوصی منحل خواهند شد، معمولاً چند هفته اوضاع نامنظمی را به دنبال دارد و تغییر سیستم از سیستم قبلی فقط به اسم است. ریشه ناتوانی دیرینه دولت برای انجام هرگونه اصلاحی در سیستم مدارس دو چیز است.
(الف) پیچیدگی مسایل در تعداد دانش‌آموزان، کمبود پرسنل و میزان سرمایه‌گذاری موردنیاز.
(ب) تمایل به مخلوط کردن بیانات و مقاصد با اعمال.
6- هر چند ممکن است ما تواناییهای دولت را دست کم گرفته باشیم، ولی شک داریم که این قدم دولت با کم‌ترین تفکری درباره امکان پیگیری و عملی بودن آن انجام گرفته باشد. ملی کردن مدارس بدون شک به معنای کنترل بیشتر مدارس توسط دولت می‌باشد، ولی چقدر این عمل در مدارس غربی مانند ایران زمین اثر خواهد گذاشت، هنوز معلوم نیست. ما جریان را در هفته‌های آینده از نزدیک مورد بررسی قرار خواهیم داد. لینگن
اسناد لانه جاساسی امریکا – کتاب دهم