درسوگ علی اکبر تاریخ معاصر ایران

به مناسبت چهلمین روز درگذشت مرحوم علی اکبر رنجبر کرمانی

 چهل روز از درگذشت شادروان مرحوم مغفورعلی اکبر رنجبر کرمانی گذشت و من همچنان مبهوت در راز مصلحت الهی در رفتن این عزیزسفرکرده مانده ام. دردو سال گذشته کرونا بزرگان متعددی ازعرصه های علم و هنر وسیاست و پژوهش  تاریخ معاصر را از ایران گرفت . اما در میان این عزیزان آشنایی من با مرحوم رنجبر بیش از سایرین بود و به تبع آن از دست رفتن او برایم بسیار سخت و ناگوار بود. بویژه اینکه تقریبا همزمان با هم به بیماری کرونا مبتلا شدیم و تا قبل از بستری شدنش در بیمارستان با او در تماس تلفنی بودم و تجربه های بیماری و راههای درمان را با هم مبادله می کردیم .
متاسفانه مرحوم رنجبر کرمانی در حد و اندازه علمی و فضیلت های اخلاقی که داشت در جامعه شناخته نشد و من از این بابت متاسف هستم که چرا در زنده بودن این عزیز تلاش نکردم برای شناساندن او حداقل در حد بضاعت کمی که دارم ، تلاش کنم.
در چهل روز گذشته خیلی تلاش کردم یاداشت کوتاهی در باره این پژوهشگر یگانه تاریخ معاصر ایران بنویسم . اما خیلی دستم به تایپ نمی رفت .از روح بزرگ او بخاطر کوتاهی شرمنده بودم. اما امروز میخواهم برای جوانان کشور درباره بخش کوچکی از خدماتی که مرحوم رنجبر کرمانی درجهت  آگاهی افزایی در  تاریخ معاصر ایران داشت،  بنویسم.
علی اکبر رنجبر کرمانی از چهار ویژگی بزرگ برخوردار بود که او را از سایر پژوهشگران تاریخ معاصر متمایز می ساخت .
اول اینکه به انچه می گفت ومی نوشت باورداشت . برای خودش و سایرین اغواگری نمی کرد. غم نان داشت  اما برای گذران زندگی با تاریخ معامله نمی کرد. خلاصه کلام کاسب تاریخ سازی نبود.
دومین ویژگی او در نوشتن و یا ویراستاری کار دیگران صادق و بی رحم بود . صادق بود از آن جهت که برای خوشایند دیگران نمی نوشت و یا  در ویراستاری از خطایی که در متن می دید، نمی گذشت و نه از سر لجبازی یا حسادت ورزی به اشکال تراشی های غیر علمی پناه نمی برد. همین ویژگی موجب می شد که مخاطبان او و اکثر کسانی که کتابهایشان را ویراستاری می کرد، بخاطر صداقتش و بخاطر احاطه علمی که از آن برخوردار بود با وجود تلخی ها، از متن های خط خورده می گذشتند و یا به اصلاحات او احترام می گذاشتند.
سومین ویژگی مرحوم رنجبر کرمانی  کتاب خوانی و مطالعه مداوم به زبان های فارسی ، انگلیسی و عربی بود. اینکه یک پژوهشگر چندین برابر آنچه می نویسد و تصحیح یا ویراستاری می کند ، بخواند توانایی خاصی را در او بوجود می آورد که بتواند برای هر رویداد تاریخ صد سال  اخیر ایران دهها کتاب مرجع و سند معرفی کند. درنتیجه او خود یک دانشنامه سیار در دسترس بود که هر زمان اراده می کردی می توانستی از او درمورد تحولات یک قرن اخیرراهنمایی بخواهی واو مستند به شما کتاب یا منبع قابل دسترسی معرفی می کرد.  
چهارمین ویژگی این مرد بزرگ برخورداری از  ذهنی خلاق و تحلیلگری بود که بخوبی می توانست عبرت های تاریخی را به تحولات امروز ایران ارتباط منطقی دهد و از آن نتایج تحلیلی بکری ارایه نماید .
ذهن تحلیلگر و خلاق ، او را قادر می ساخت که بسیاری از گره های تاریخی را از نگاه خود تحلیل کند و برای مخاطبان خود تبیین و تشریح نماید. همچنین او متخصص حمله به باورهای کلیشه ای بود که در تاریخ معاصر به هر دلیل غلط می دانست و برای اصلاح این باورهای غلط مصاحبه های متعدد و مستند برای نسل جوان انجام می داد.
خلاصه کلام آنکه مرحوم علی اکبر بزرگ گمنام تاریخ معاصرایران بود وهمچنان  گمنام به خدایش پیوست اما آثار او و نتایج کارهای ویراستاری او تا ابد زنده است. کوهی از علم و آگاهی و رازهای ناگفته را با خود برد و صد افسوس که خیلی زود تاریخ ایران، پژوهشگری ارزشمند و کم نظیر را از دست داد.
برای امثال من نام او یادآور تعهد در تاریخ نگاری علمی و درک این وااقعیت است که تاریخ نگاری بیطرف وجود ندارد تنها می توان منصف بود و برای نگارش تاریخ به دروغ و تحریف متوسل نشد یادش گرامی راهش در تاریخ نگاری پر رهرو باد. برای روح خداجو،عدالت خواه و آگاهی بخش او از درگاه خدا طب مغفرت دارم و آرزو می کنم جامعه امروز ما بتواند  بازهم پژوهشگران بزرگی مانند علی اکبر رنجبر کرمانی تربیت کند.