عوامل کا. گ. ب در رهبری حزب توده
در اینجا به معرفی 15 نفر از مهمترین عوامل سازمان جاسوسی شوروی در کمیته مرکزی حزب توده می‌پردازیم. لازم به توضیح است که معرفی حاضر کلیه عوامل کا. گ. ب در حزب توده را در بر نمی‌گیرد و به آن عناصری که کمیته مرکزی نبودند نمی‌پردازد.
1ـ نورالدین کیانوری: دبیر اول کمیته مرکزی حزب توده مرتبط با علی اوف، مأمور اطلاعاتی شوروی و سرهنگ دولین، افسر جی. آر. یو، تا سال 1334 در ایران. وی در سالهای اقامت در شوروی و آلمان شرقی نیز در تماس با افسران عالی‌رتبه اطلاعات شوروی (دولین، لئون و ...) قرار داشت. او در سالهای 1358ـ 1361 در ایران به طور مستقیم و غیر مسقیم با مأمورین اطلاعاتی شوروی به نامهای: لئونید شبارشین، لئون، ولادیمیر کوزیچکین، حسین قلی‌اوف، آوجان فلیکس، علی اوف، ایوانف سرگی شیری، گنادی بیچکوف تماس داشت.
2ـ فرج‌الله میزانی (ف. م. جوانشیر)، دبیر دوم کمیته مرکزی حزب توده و مسئول تشکیلات کل . او از سال 1336 در اتحاد شوروی با کا. گ. ب تماس داشت و این تماس به طور فعال پیش و پس از انقلاب اسلامی ادامه داشت. وی همچنین با لئون و حسین قلی‌اوف مأمور اطلاعاتی شوروی در سالهای 1358ـ 1361 مرتبط بود.
3ـ حبیب‌الله فروغیان: عضو کمیته مرکزی حزب توده و عضو شعبه بازرسی و رسیدگی. از عوامل درجه اول سازمان جاسوسی کا. گ. ب در ایران. وی در سالهای دهه 1330 در شوروی با کا. گ. ب مرتبط شد. پس از انقلاب اسلامی با آوجان فلیکس، افسر اطلاعاتی شوروی، تماس فعال داشت و با ارتباط با محمد ابراهیم سروری، رابط شماره یک با سفارت افغانستان به شمار می‌رفت.
فروغیان به علت اهمیت اطلاعاتی، در نیمه اول یا دوم سال 1361 به دستور لئونید شبارشین، کارمند ارشد کا. گ. ب، از ایران خارج شد.
4ـ گاگیک هرآوانسیان: عضو کمیته مرکزی حزب توده و مسئول شعبه مرکزی تدارکات. او در سالهای 1330 عضو شعبه اطلاعات حزب توده به مسئولیت خسرو بود. وی در سالهای پس از انقلاب اسلامی رابط شماره یک حزب توده با مأمورین اطلاعاتی شوروی بود و با افسران و مأمورین اطلاعاتی به نامهای آوجان فلیکس، مائسترانکو، کوزیچکین و قاسم اف مرتبط بود.
5ـ رفعت محمدزاده (مسعود اخگر): عضو هیئت سیاسی کمیته مرکزی حزب توده و مسئول شعب پژوهش، آموزش (تعلیمات) و هیئت تحریریه ماهنامه دنیا ـ ارگان سیاسی و تئوریک کمیته مرکزی حزب توده. او از سالهای 1330 در شوروی تماس با کا. گ. ب را آغاز کرد و تا زمان ورود به ایران پس از انقلاب اسلامی در ارتباط فعال با مأمورین اطلاعاتی شوروی قرار داشت. پس از انقلاب، وی اطلاعات مهم سیاسی ـ اقتصادی دریافتی از عوامل نفوذی حزب را برای تحویل به کا. گ. ب در اختیار نورالدین کیانوری قرار می‌داد.
6ـ محمدپور هرمزان: عضو کمیته مرکزی و مسئول شعبه انتشارات و هیئت تحریریه مجله مسایل بین‌المللی. او از سالهای 1330 در شوروی تماس با کا.گ. ب را آغاز کرد، به نحوی که در محیط ایرانیان مقیم شوروی به عنوان «جاسوس» معروف بود. وی مرتبط با افسران اطلاعاتی شوروی به نامهای رشیدوف ـ پیش از انقلاب ـ و مائو سترانکو ـ پس از انقلاب اسلامی ایران ـ بود.
7ـ غلامحسین قائم‌پناه: عضو مشاور کمیته مرکزی، عضو هیئت تحریریه روزنامه مردم، ارگان مرکزی حزب توده و عضو شعبه مرکزی بازرسی و رسیدگی. او از سالهای 1330 در شوروی تماس با مأمورین کا. گ. ب را آغاز کرد و به جاسوسی در میان مهاجرین ایرانی مقیم شوروی پرداخت. وی تا سال 1978 در آلمان شرقی تماس منظم اطلاعاتی داشت.
8ـ احمدعلی رصدی اعتماد: عضو کمیته مرکزی و مسئول شعبه بازرسی و رسیدگی تهران. او از سالهای 1950 م. با کا. گ. ب مرتبط شد و پس از انقلاب از طریق شرکت پوششی «تاپ» و مسافرت به شوروی به فعالیت جاسوسی و ارتباط با کا.گ.ب ادامه داد.
9ـ منوچهر بهزادی: دبیر سوم کمیته مرکزی حزب توده و مسئول هیئت تحریریه در نامه مردم ارگان مرکزی حزب و مسئول شعبه کل سازمانهای توده‌ای بود. او از عناصر مورد اعتماد کا. گ. ب بود و از سال 1973 با سازمان اطلاعاتی آلمان شرقی ( سرویس امنیت دولتی ـ M.F.S) در تماس بود.
10ـ علی‌اکبر باغبان فردوس: عضو کمیته مرکزی حزب توده و مسئول سازمان ایالتی خراسان. وی با سازمان اطلاعاتی کا. گ. ب پیش و پس از انقلاب اسلامی مرتبط بود. او همچنین با عوامل اطلاعاتی «خادی» در کنسولگری افغانستان در مشهد رابطه داشت.
11ـ علی گلاویژ: عضو کمیته مرکزی حزب توده و مسئول سازمان ایالتی کردستان. او از سال 1346 در ارتباط با کا. گ. ب قرار گرفت.
12ـ محمدمهدی پرتوی: عضو هیئت سیاسی کمیته مرکزی حزب توده و مسئول سازمانهای مخفی و نظامی. او با لئون و حسین قلی اوف، افسران اطلاعاتی شوروی در تماس بود.
13ـ رحمان هاتفی (حیدر مهرگان): عضو هیئت سیاسی کمیته مرکزی حزب توده. وی از مسئولین سازمان مخفی تا سال 1960 و دبیر دوم کمیته ایالتی تهران بود که با حسین قلی‌اوف، افسر اطلاعاتی شوروی رابطه داشت.
14ـ سعید آذرنگ: عضو مشاور کمیته مرکزی حزب توده و از مسئولین سازمان مخفی بود که با حسین قلی‌اوف ـ افسر اطلاعاتی شوروی در تماس بود.
15ـ شاهرخ جهانگیری: عضو مشاور کمیته مرکزی حزب توده و مسئول شاخه هوایی ـ دریایی سازمان نظامی بود و با دو افسر اطلاعاتی شوروی رابطه داشت. قرار ذخیره حزب با کا. گ. ب با وی بود.
حزب توده ، موسسه مطالعات و پژوهشهای سیاسی