خدمات و مبارزات آیت‌اللّه محلاتی

تولد: 1314 قمری

محل تولد: نجف اشرف

وفات: 1401 قمری

مزار: شیراز

عمر: 87 سال

اساتید: حضرات اعلام آقا ضیاء الدین عراقی، سید ابوالحسن اصفهانی، میرزا محمدحسین نایینی، حاج سید اسماعیل کازرونی، میرزا محمدصادق مجتهد و... .

شاگردان: حجج اسلام شیخ عبدالرسول کازرونی، سید محمدکاظم آیةاللهی، سید مجدالدین مصباحی شیرازی، شیخ جواد مصلح، دکتر احمد بهشتی و... .

آثار: رهنمای حق، اصول مذهب شیعه و...

تولد: حضرت آیةاللّه شیخ بهاء الدین محلاتی، از روحانیون برجسته خطه فارس است که در سال 1314 قمری در خانواده ای دانشور و پرهیزکار در نجف اشرف دیده به جهان گشود.

خاندان: خاندان محلاتی که در اصل از شهرستان محلات به شیراز مهاجرت کرده اند، از دیر باز مهد علم و دانش و مدافع اسلام و فرهنگ اهل بیت علیهم السلام بوده اند. بهاء الدین در دوران کودکی به همراه پدر عالمش مرحوم شیخ جعفر محلاتی که از شاگردان مرحوم آخوند خراسانی و در کمال زهد وتقوا بود، به شیراز مراجعت کرد. وی علاوه بر فضل و مقام علمی، مردی آزادی خواه و مخالف نفوذ دشمنان اسلام بود و از رهبران مبارزه با متجاوزان انگلیسی در جنگ جهانی اول به شمار می رفت.

تحصیل: شیخ بهاء الدین محلاتی، از سنین نوجوانی به تحصیل علوم دینی پرداخت و دروس مقدمات و سطح را در نزد چند تن از اساتید حوزه علمیه شیراز فرا گرفت، سپس به سطوح عالی و فلسفه و حکمت روی آورد و آن ها را در محضر برخی دیگر از اعاظم از جمله حاج سید اسماعیل کازرونی ادامه داد، به طوری که در بیست سالگی جوانی، فاضل و دانشمند بود.

هجرت به نجف: عشق به دانش اندوزی، وی را بر آن داشت تا در سال 1342 قمری راهی حوزه علمیه نجف اشرف گردد. ایشان فارغ البال و با جدیت تمام، سال ها در نزد اساتید و اعاظم آن حوزه زانو زد و از مراتب علمی و اخلاقی آن فرزانگان بهره مند و به درجه اجتهاد نایل گردید.

بازگشت به ایران: آیةاللّه محلاتی پس از دریافت اجازه اجتهاد و روایت از اساتید بزرگ حوزه نجف، بنا به دعوت والد ارجمندش به شیراز بازگشت و ریاست حوزه علمیه فارس را عهده دار شد. ایشان سال ها در مدرسه مقیمیه شیراز به تدریس پرداخت و شاگردان مبرزی را تربیت کرد. در کنار تدریس با اعزام مبلغ به شهرها و روستاها کار فرهنگی وسیعی در سطح استان آغاز کرد که برکات بسیاری به همراه داشت.

ارتباط با جوانان: آیةاللّه محلاتی ارتباط نزدیکی با جوانان داشت. ایشان با تشکیل جلسات بحث و بررسی مسایل عقیدتی، آموزشی وتربیتی که باحضور فرهنگیان و دانشگاهیان صورت می گرفت، خدمت بزرگی به ارتقای فکری آنان انجام داده، که بسیاری از آنان بعدها در سمت مدیری و دبیری نقش ارزنده و مثبتی را در حوزه مسئولیت خود به وجود آوردند. مباحث مطرح شده در آن جلسات بعدها به صورت کتابی تحت عنوان «رهنمای حق» مکرر به چاپ رسید و در دسترس عموم قرار گرفت.

مبارزات سیاسی: آیةاللّه محلاتی فقیهی برجسته و آگاه به مسایل سیاسی زمان خود بود و در مبارزات سیاسی سابقه ای طولانی دارد. ایشان زمانی که بیست ساله بود، در ماجرای قیام دلیران تنگستان به همراه پدرش مرحوم آیةاللّه شیخ جعفر محلاتی به تنگستان رفت و در مبارزه علیه قوای انگلیسی و اخراج آنان از بوشهر شرکت کرد. هم چنین در نهضت ملی شدن صنعت نفت وقتی آیةاللّه کاشانی فتوای ملی شدن نفت را صادر کرد ایشان در تأیید آن، بیانیه ای صادر کرد و حمایت خود را ابراز داشت.

حمایت از قیام پانزده خرداد: آیةاللّه محلاتی در ماجرای قیام پانزده خرداد 1342 نیز از حامیان امام خمینی بود و در اعتراض به دستگیری امام قدس سره تعطیل عمومی اعلام کرد و از عموم مردم شیراز خواست در مسجد نو اجتماع کنند تا حقایقی را به اطلاع آنان برساند.

رژیم شاه که از ترس قیام عمومی مردم فارس به وحشت افتاده بود، آیةاللّه محلاتی و برخی از نزدیکان ایشان و جمعی از روحانیون متنفد شیراز را دستگیر نمود و با انتقال به تهران، آن ها را در سلول های انفرادی زندانی کرد. ایشان در حوادث مختلف دوران انقلاب با تمام وجود حضور جدی داشت و پس از پیروزی انقلاب اسلامی نیز هماره از حامیان امام خمینی و نظام مقدس جمهوری اسلامی بود.

ویژگی ها: آیةاللّه محلاتی، عالمی عامل، فقیهی فاضل، زاهد، متواضع و دوراندیش بود. اخلاق و رفتارش، یادآور شیوه زندگی اولیای الهی بود. در عفو و بزرگواری زبانزد بود، کینه افراد را به دل نمی گرفت و هرگز با افرادی که برایش ایجاد مزاحمت می کردند در صدد تلافی بر نمی آمد. با این که از روحانیون طراز اول آن منطقه به شمار می رفت، اما زندگی ساده ای داشت و تا آخر عمر، مستاجر بود و برای خود خانه ای نخرید.

عشق به اهل بیت علیهم ا لسلام: آیةاللّه محلاتی عشق و علاقه خاصی به خاندان رسالت داشت. مرتب در منزل خود مجلس سوگواری و عزاداری سید الشهدا علیه السلام به پا می داشت و بر مصائب آن حضرت اشک می ریخت. در روز عاشورا منبر می رفت و با سخنانی که از عمق وجودش برمی خاست، حاضران را به خلوص و پارسایی دعوت می کرد.

وقتی زیارت نامه می خواند و به اولیاء اللّه توسل پیدا می کرد، خود را در حضور آنان احساس می کرد و حالت معنوی خاصی به وی دست می داد. ایشان روزی به برادرشان چنین گفته بود: «من موقعی که زیارت امین اللّه را می خوانم، در مجلس عطر و بوی خوشی استشمام می کنم.»

رحلت: آیةاللّه محلاتی پس از یک عمر خدمت به اسلام و مسلمین، در اسفند ماه 1359 در پی عارضه قلبی به یکی از بیمارستان های شیراز منتقل گردید که به خاطر کمبود امکانات، به دستور امام خمینی به بیمارستان قلب تهران انتقال یافت، مدتی تحت درمان قرار داشت، اما سرانجام در سوم مرداد سال 1360 با کارنامه ای درخشان، خاکیان را بدرود گفت و به جمع عرشیان پیوست.

در پی ارتحال آن فقیه مجاهد، سیل تلگراف و پیام های تسلیتی از سوی علما و شخصیت ها انتشار یافت.

امام خمینی قدس سره نیز پیام تسلیتی صادر فرمودند که در بخشی از آن چنین آمده است: «آن بزرگوار در طول زندگی پر برکت خود یکی از اسطوره های روحانیت و پشتوانه های نهضت اسلامی بودند و در خدمت به اسلام و مسلمین و پیشرفت انقلاب اسلامی، پیشقدم و در رژیم منحط سابق شاهد حبس و رنج و هم چون سایر علمای اعلام متعهد، مورد اهانت و در راه اسلام و اهداف مقدس آن کوشا بودند...».

پیکر آن عالم ربانی در میان حزن و اندوه علما و اقشار مختلف شیراز تشییع و در کنار مرقد مطهر علی بن حمزه، در آرامگاه خانوادگی به خاک سپرده شد.