افتتاح کتابخانه مجلس در سال 1302 شمسی

به گزارش روابط عمومی کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی، همزمان با نودمین سالگرد افتتاح کتابخانه مجلس همایشی به همین مناسبت امروز در سالن شهید مدرس (مشروطه) برگزار شد.

در این مراسم که امروز سه شنبه، 13 اسفند ماه از ساعت 9 در تالار شهید مدرس (مشروطه) با حضور حجت‌الاسلام ابوترابی نائب رئیس مجلس شورای اسلامی، دکتر رضا داوری اردکانی، رئیس فرهنگستان علوم، برخی نمایندگان مردم در مجلس شورای اسلامی و از جمله دکتر اسفندیار اختیاری نماینده زرتشتیان، حسین نوش‌آبادی معاون حقوقی، امور مجلس و استان‌های وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، سفیران و رایزنان فرهنگی کشورهای مختلف و جمع کثیری از علاقه‌مندان به تاریخ کتابخانه مجلس برگزار شد، نودمین سال افتتاح کتابخانه مجلس گرامی داشته شد.

محمد حیدری مدیر روابط عمومی کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی گفت: کتابخانه مجلس شورای اسلامی نهادی با سابقه­‌ی نزدیک به یک قرن، بخش مهمی از میراث ماندگار تمدن کهنسال و بزرگ ایرانی- ­اسلامی را بر دوش کشیده است.

وی افزود: از نکات بارز تاریخچه کتابخانه مجلس چه در زمان گذشته و چه بعد از دوران شکوهمند انقلاب اسلامی، میزان اهتمام مردم و مسئولان به کتابخانه و درجه اعتماد آنان به این نهاد گران­سنگ برای واسپاری اسناد و کتب خویش قابل تحسین است و حجم کتاب­هایی که به صورت وقف به این کتابخانه رسیده است از درجه نفاست این کتاب­ها به ضرس قاطع قابل ستایش است.

حیدری با اشاره به درج تاریخ کتابخانه مجلس در منابع مختلف گفت:‌ در مورد تاریخ کتابخانه مجلس عموماً تمامی منابع به چهار دوره اشاره کرده اند اما آنچه که مهم است، این است که در سال (1302ه.ش/ 1342ق/1924م) بالاخره تلاش ها و کوشش­هایی که برای تأسیس کتابخانه انجام می­گرفت، به نتیجه رسید و کتابخانه از جایگاه موقت خود (در حوضخانه) به ساختمانی در سمت شرقی ساختمان مجلس شورای ملی که برای تأسیس نهاد کتابخانه ساخته و آماده کرده بودند منتقل و به طور رسمی تأسیس و افتتاح گردید.

وی همچنین یادآور شد: نزدیک به دو سال بعد، یعنی در سال (1304ه.ش/ 1344ق/ 1926م) این کتابخانه زیرنظر مدیری کاردان همچون یوسف اعتصام الملک آشتیانی رسماً آغاز به کار کرد.

حیدری با اشاره به تعداد منابع در کتابخانه مجلس در سال افتتاح آن گفت: در سال (1302ه.ش/ 1342ق/1924م) در یادداشت دیباچه فهرست کتب فرانسه کتابخانه مجلس شورای ملی یک نتیجه­ گیری از مواد و مجموعه کتابخانه در سال فوق ذکر می کند: «کتبی که تاکنون موجود شده و درصدد ترتیب و تدوین فهرست آنها بر آمدم و هر زبانی را به خط آن زبان نوشتم موازی یک هزار و سیصد و شصت و پنج جلد می باشد. بدین قرار، کتب پارسی 183 جلد، عربی 185 جلد؛ ترکی 9 جلد؛ فرانسه 855 جلد؛ انگلیسی 21 جلد؛ روسی 20 جلد؛ آلمانی 75 جلد؛ ایتالیایی 17 جلد».

وی گفت: در نظام­نامه داخلی مجددی که مجلس شورا در سوم ذیقعده 1329قمری به تصویب هیأت رئیسه مجلس رسید، در ماده نهم آن از رویه کتابخانه سخن گفته شد: «کتابخانه مجلس در تحت نظارت رئیس مجلس و مواظبت مباشرین است. مباشر کتابخانه صورتی از کتاب­ها و روزنامه­ها به رئیس و مباشرین داده، پس از تحصیل اجازه، خریداری می کند. مباشر کتابخانه مسوول ضبط و ترتیب کتب است و همیشه چند صورت از کتاب­های موجود را ترتیب خواهد داد».

وی گفت: پس از انفصال مجلس شورا دوره دوم تقنینیه در دوم محرم 1330قمری، (1290ه.ش/ 1912م)، دو اطاق کوچک و تودرتو در قسمت شرق حوضخانه ساختمان مجلس به انضمام چند قفسه چوبی جهت مراجعه و استفاده نمایندگان در نظر گرفته شد.

حیدری افزود: پس از خریداری باغ عزیزالسلطان برای مجلس شورای ملی، به پیشنهاد مرحوم آیت الله سید حسن مدرس بخشی از این باغ برای ساختمان کتابخانه در نظر گرفته شد. پس ساختمانی در شرق مجلس شورای ملی آماده گردید و اثاث و کتب مجموعه کتابخانه از محل محقر پیشین به این قسمت منتقل گردید و عملاً این تاریخ را می توان تاریخ افتتاح و تأسیس این کتابخانه برشمرد. در این سال باید یادآور شد که آقای عبدالحمید نقیب زاده مشایخ به سمت مسوول موقت کتابخانه انتخاب شد.

مدیر روابط عمومی کتابخانه مجلس با اشاره به اقدامات کیخسرو شاهرخ گفت: ابتدا مجموعه­ای کوچک از کتب نفیس موجب نضج کتابخانه بود ولی سپس با تخصیص اعتبار که هر ساله میزان آن افزایش یافت، کتابخانه جان گرفت. در سال 1318 ه.ش بیش از بیست و سه هزار جلد کتاب در مجموعه موجود بوده است.

وی افزود: از نظر بنا، شاهرخ پارسی با زحماتی چند پس از منازعات مستبدین با مشروطه خواهان، مکانی آبرومند ساخت و اثاثه ای جهت آن گرد آورد.

حیدری گفت: رشد کتابخانه موجب پدید آمدن یک شورای اداری سه نفره و اندیشه ارائه جواز به عامه و مراجعان شد. تا سال 1318ه.ش (1358ق/1940م) تعداد دو هزار و هشتصد و هفت پروانه به مردم ارائه شده که هر وقت مایل باشند برای مطالعه به کتابخانه رجوع کنند.

محمد حیدری در پایان سخنان خود گفت: در نهایت اقدامات نظم و سازماندهی کتابخانه مجلس شورا و اهتمامی که کیخسرو شاهرخ انجام داد و ضمن ترتیب دادن دفتری در این خصوص به ثبت عناوین کتب از سال 1341 قمری مقارن با (1302 ه.ش/1923م) مبادرت کرد، در نتیجه سال 1302 ه.ش (1341ق/1923م)سالی سرنوشت ساز برای این مجموعه فاخر بود.