انتشار کتابی انتقادی درباره جریان روشنفکری در ایران

 کتاب «نگاهی کوتاه به تاریخچه روشنفکری در ایران» شرح سرگذشت روشنفکری در 200 سال اخیر است. جلد اول به پیدایش روشنفکری در غرب و ایران و نسل اول آن در دوره مشروطه می‌پردازد و جلد دوم نسل دوم این جماعت در دوره مشروطه و دوران پهلوی را بررسی می‌کند.

در بخشی از کتاب می‌خوانیم:

«روشنگری بیانگر جهان‌بینی و بینش حاکم بر دوران بسط و گسترش تمدن غرب است و دارای چنان اهمیتی است که جریان غالب تفکر قرن هجدهم در غرب را با آن می‌شناسند. در فلسفه جدید، از دکارت به این سو، عقلی پدیدار شد که هر آن‌چه را روشن نبود، مردود می‌انگاشت. دکارت، عقل اومانیستی را معیار نهایی کشف حقیقت اعلام می‌کرد و بشر را بی‌نیاز از هدایت وحیانی و آسمانی. او در طلب احکامی بود که بدیهی و روشن باشند. روشنفکری در ادامه فلسفه دکارت به وجود آمد. روشنفکران نیز در جهت ترویج و تبیین آداب و مشهورات اومانیستی عمل می‌کردند.»

روشنفکران و صنعت مونتاژ

زرشناس در بخشی از کتاب می‌نویسد:

«روشنفکری دوره مشروطه ایران تلاش گستردهای جهت زمینه سازی برای به اصطلاح اصلاحات شبه مدرنیستی در ساختار رژیم قاجاری و نیز ساختار اقتصادی اجتماعی جامعه ایران و درهم شکستن کامل ساختارهای کلاسیک و غیروابسته آن به عمل آورد. به عنوان مثال، در قلمرو اقتصاد، «امین الضرب» فراماسونر همراه با کاست فرهنگی سیاسی روشنفکری ایران، از زمینه سازان سیطره سرمایه غربی بر اقتصاد ایران و ایجاد صنعت مونتاژ و وابسته بود.»

ظهور استبداد متجددانه و سکولار

زرشناس در بخشی دیگر از این کتاب می‌نویسد: آنچه در مشروطه رخ داد و پیروزی اولیه دست پروردگان «مجمع آدمیت» در مجلس اول و پیروزی توأم با استبداد روشنفکران وابسته به لژ بیداری پس از استبداد صغیر و محاکمه و اعدام مرحوم شیخ فضل الله و در پیش گرفتن خشونت تروریستی علیه روحانیون و نیز انقلابیونی نظیر ستارخان و باقرخان و سکولاریزه کردن فضای فرهنگی و سیاسی کشور که نهایتاً به ظهور استبداد متجدّدانه و سکولاریستی رضاخان انجامید، به راستی یک تراژدی تلخ بود که توسط منورالکفران ایرانی و در مسیر اغراض دولت انگلیس اجرا گردید. تقی زاده یکی از روشنفکران فراماسونر و چهره های کلیدی و مؤثر در انحراف مشروطیت، در اواخر دوران «مجلس شورای ملی» چنین می‌گوید: «مشروطیت، فرزند روحانی انگلستان است. چشم مردم به جزیره بریتانیای کبیر دوخته و به یاد آن مهربانی‌های سابق، منتظر معاونت آن ملت نجیب و آن دولت لیبرالند.»

روشنفکران و مفهوم بی‌اساس شکوفایی آریایی

وی همچنین می‌نویسد: طراحان «ناسیونالیسم باستانگرا»، در واقع با ساختن یک مفهوم موهوم و بی اساس به نام «تمدن شکوفایی آریایی» در «ایران باستان»، به دنبال دور کردن مردم از هویت اسلامی هستند. آنها این باستان گرایی نژادپرستانه و موهوم را مادهای برای حمل صورت غربزدگی شبه مدرن قرار می‌دهند؛ زیرا ناسیونالیسم شووینیستی، از اساس ایدئولوژی‌ای مدرن است و چون «تمدن ایران باستان آریایی» (آن گونه که این جماعت به هم بافته‌اند) نیز اصلاً وجود واقعی و تاریخی نداشته است، لذا به راحتی باستان گرایی موردنظر خود را در هیأت یک «ایدئولوژی مروج شبه مدرنیته» سامان داده و با بوق و کرنای تبلیغات رسانه ای و فعالیت لُژهای فراماسونری و حمایتهای خارجی و داخلی به مردم القا می‌کنند و بدینسان، غرض اصلی خود، یعنی ایجاد سیطره فرماسیون شبه مدرن در ایران را تحقق می‌بخشند.

استراتژی روشفکری در ایران

«نگاهی کوتاه به تاریخچه روشنفکری در ایران»، شرح سرگذشتِ روشنفکری از بدو پیدایشش در غرب، تا شکل‌گیری زمینه‌های آن در ایران، و حضور و تأثیرگذاری‌اش در دوران کنونی است. نویسنده کتاب، روشنفکریِ ایران را صورتی نازل و بی‌ریشه از روشنفکری غربی معرفی می‌کند و می‌گوید مقدمه اقدام عملی جهت درهم شکستن ساختار کنونی غرب‌زدگیِ شبه مدرن و عبور تاریخی از آن، شناخت مبنایی و تئوریک غرب بر پایه خودآگاهی دینی است. ایده اصلی او، تبیین وضعیت روشنفکری در ایران، و شرح بیگانگی و تقابل آن با پیشینه تاریخی کشور است.

به نظر نویسنده، استراتژی روشنفکری در ایران، استحاله هویت دینی نظام و تبدیل آن به یک رژیم سکولار است و خطرِ روشنفکری نئولیبرالی پس از انقلاب، تهاجم در برابر اسلام فقاهتی است. رویارویی‌ای که به نبرد سرنوشت تاریخ و مردم خواهد انجامید. از همین روست که زرشناس پس از توضیح بنیان‌های نظری پیدایش روشنفکری در غرب و بیان ریشه‌های خود بنیاد تفکر غربی، مدعی تضاد ذاتی و مبنایی حقیقت روشنفکری با دین و دیانت و گوهر قدسی و وحیانی آن می‌شود.

جلد اول کتاب «نگاهی کوتاه به تاریخچه روشنفکری در ایران» در 156 صفحه، قطع رقعی و قیمت 4200 تومان و جلد دوم آن در 156 صفحه و قیمت 4600 تومان در تیراژ 2000 نسخه منتشر شده است.

کتاب «نگاهی کوتاه به تاریخچه روشنفکری در ایران» پیش از این، چند نوبت از سوی انتشارات کتاب صبح منتشر شده بود، هم اکنون از سوی دفتر نشر معارف در قالب «مجموعه آثار غرب شناسی شهریار زرشناس» با صفحه آرایی جذاب و طرح جلدی جدید به مخاطبان عرضه شده است. دفتر نشر معارف پیش از این، 9 کتاب «مبانی نظری غرب مدرن»، «جامعه مدنی»، «درباره دموکراسی»، «سیری انتقادی در آرای داریوش شایگان»، «سرمایه سالاری (کاپیتالیسم)»، «توسعه»، «نیمه پنهان آمریکا»، «جنبش دانشجویی در ایران» و «روانشناسی مدرن و حقیقت فراموش شده انسان» را از این پژوهشگر، نویسنده و منتقد مدرنیته منتشر کرده است.