اولویتهای بازسازی کشور در نگاه امام خمینی

روز 11 مهر 1367 امام خمینی در پیام مهمی خطاب به ملت ایران سیاستهای کلی نظام اسلامی در دوران بازسازی کشور را تشریح کردند. متن پیام امام به این شرح است :
بسم اللّه‏ الرحمن الرحیم
بر هیچ یک از مردم و مسئولین پوشیده نیست که دوام و قوام جمهوری اسلامی ایران بر پایۀ سیاست نه شرقی و نه غربی استوار است و عدول از این سیاست، خیانت به اسلام و مسلمین و باعث زوال عزت و اعتبار و استقلال کشور و ملت قهرمان ایران خواهد بود. جمهوری اسلامی ایران نباید تحت هیچ شرایطی از اصول و آرمانهای مقدس و الهی خود دست بردارد. ان‏شاءاللّه‏ مردم سلحشور ایران کینه و خشم انقلابی و مقدس خویش را در سینه‏ها نگه داشته و شعله‏های ستم سوز آن را علیه شوروی جنایتکار و امریکای جهانخوار و اذناب آنان به کار خواهند گرفت تا به لطف خداوند بزرگ پرچم اسلام ناب محمدی ـ صلی‏اللّه‏ علیه و آله و سلم ـ بر بام همۀ عالم قد برافرازد و مستضعفان و پابرهنگان و صالحان، وارثان زمین گردند.
در مسئلۀ بازسازی و سازندگی من اطمینان دارم که شخصیتهای رده بالای نظام و مسئولین محترم و نیز مردم وفادار و انقلابی کشورمان چون گذشته هرگز قبول نمی‏کنند که نیل به این هدف به قیمت وابستگی ایران اسلامی به شرق و یا غرب تمام شود. اخیراً دستهای پنهان و آشکار غرب و شرق به منظور ایجاد شکاف و اختلاف میان طرفداران انقلاب اسلامی به حیلۀ جدیدی متوسل شده‏اند که مسئولین عزیز و رده بالای کشورمان و نیز شخصیتها و چهره‏هایی از مجلس و دولت و روحانیون را به تفکر و گرایشات وابستگی و همچنین عدول از مواضع گذشته و نهایتاً به شرقگرایی یا غربگرایی متهم نمایند و موذیانه با طرح مسائلی از این قبیل که فلان شخصیت نظام جمهوری اسلامی راستگرا و یا میانه‏رو و یا سازشکار و غربگراست و یا فلان مسئول تندرو و انقلابی شده است که نتیجتاً اعتماد مردم را به دست‏اندرکاران نظام سلب نمایند که با یاری خداوند و با رشد و آگاهی مردم بازار اینگونه القائات در این مملکت کساد و مشتریان آن اندک بوده‏اند و بر مردم ثابت است کسانی که سالها و بارها چه قبل و چه بعد از انقلاب امتحان خود را در تعهد به اسلام و انقلاب داده‏اند و در این راه به پای چوبه‏های دار رفته و زندانها کشیده و ترور گشته‏اند و سلامت خود را از دست داده‏اند و تحت شکنجه‏های شاه برای استقلال و آزادی مبارزه کرده‏اند، یقیناً دلشان به حال انقلاب و ثمرات آن نه تنها کمتر از دیگران نسوخته که بیشتر می‏سوزد و مسیر ارزشی و الهی و پرطراوت خویش را به هیچ وجه عوض نمی‏کنند. و من از باب وظیفه به مردم و فرزندان پرشور انقلاب می‏گویم که مبادا بدون در نظر گرفتن محذورات سیاسی و شرایط بسیار پیچیده و حساس کشور به طرح سؤالها و اشکالاتی روی آورید که بازگو کردن و تحلیل واقعی قضایا توسط مسئولین دلسوز نظام باعث کشف اسرار مملکت شده و برای نظام مسئله‏آفرین گردد و نه تنها گره‏ای را باز نکند که بر مشکلات مملکت نیز بیفزاید.
من سیاست داخلی و خارجی کشور را به دقت ملاحظه می‏کنم و تا زنده‏ام نخواهم گذاشت مسیر سیاست واقعی ما عوض شود و مسئولین نیز چیزی غیر از این نمی‏خواهند و انتظاری غیر از این از آنان نمی‏رود. من به بعضی از مسئولین هشدار می‏دهم که به شدت باید مراقب بود که خدای ناکرده آب به آسیاب دشمنان نریزیم و آنان را با اقوال و جبهه‏گیریهایمان شادمان نگردانیم. به مسئولین و دست‏اندرکاران در هر رده نیز می‏گویم که شرعاً بر همۀ شما واجب است که همت کنید تا آخرین رگ و ریشه‏های وابستگی این کشور به بیگانگان را در هر زمینه‏ای قطع نمایید ـ که ان‏شاءاللّه‏ خواهید کرد ـ و اگر مصلحت نظام و اسلام سکوت است، دردمندانه سکوت کنید که اجر سکوت برای پیشبرد اهداف نظام و اسلام به مراتب بیشتر از دفاع از اتهام وابستگی است.همان گونه که قبلاً گفته‏ام سیاست بازسازی و تشخیص و تعیین اولویت در امر بازسازی مراکز آسیب دیدۀ کشور به عهدۀ سران محترم و متعهد سه قوه و آقای نخست‏وزیر است ولی باید توجه داشت که با در نظر گرفتن حجم عظیم کار و ضرورت تسریع در تعیین خط مشی بازسازی و سازندگی، حتماً از نظرات کارشناسان و صاحبنظران خصوصاً هیأت دولت و وزرا و کمیسیونهای مربوطۀ مجلس شورای اسلامی ـ که چهره‏های دلسوز و متعهد و مطلع در آنها فراوانند ـ و نیز از مسئولین هر امری استفاده نمایند چرا که آنان نیز به خوبی دریافته‏اند که بازسازی و سازندگی جز از طریق تعاون و همفکری میسر نیست. و این کشور متعلق به اسلام و همۀ ملت ایران است و همان گونه که در جنگ همه در کنار هم بودند، در صلح و سازندگی هم باید در کنار یکدیگر باشند که ان‏شاءاللّه‏ مراکز علمی و دانشگاهی نیز در این مسئلۀ بزرگ سهیم خواهند بود.
لازم به تذکر است که وزیر و یا مسئول مربوطه نیز در تصمیم‏گیری نهایی سران و نخست‏وزیر صاحب رأی می‏باشند.
اما نکاتی که در بازسازی و سازندگی توجه به آن ضروری است:
1 -  با اینکه اطمینان داریم که خانواده‏های معظم شهدا و جانبازان و اسرا و مفقودین هیچ گاه راضی نشده و نمی‏شوند که در برابر ایثار عزیزانشان که فقط به خاطر خدا و رسیدن به کمال بوده است سخن از رفاه و مادیات به میان آید و همت آنان بلندتر از این مقوله‏هاست، ولی بر دست‏اندرکاران نظام است که ذوق و استعداد و توان خود را در هر چه بهتر رسیدن به امور معنوی و مادی و ارزشی و فرهنگی این یادگاران هدایت و نور به کار گیرند و از خدمت بی‏شائبه و بی‏منت به آنان دریغ نکنند؛ هر چه انقلاب اسلامی ایران دارد از برکت مجاهدت شهدا و ایثارگران است. من می‏دانم که بسیاری از خانواده‏های عزیز شهدا و جانبازان و اسرا و مفقودین به خاطر مناعت طبع و بزرگواری و اخلاق کریمۀ خود در مصایب و مشکلات زندگی به مسئولین مراجعه نکرده‏اند و یا مراجعه‏شان به حداقل بوده است. و همه نیز می‏دانیم که اکثریت این قشر و رزمندگان عزیز اسلام از طبقات محروم و کم‏درآمد بودند و مرفهین کمتر دل برای انقلاب سوختند، ولی وظیفۀ ماست که در حد توان و مقدورات قدرشناس زحمات آنان باشیم و من میل ندارم که این قدرشناسی فقط در حد تعریف و تمجید ظاهری خلاصه شود بلکه باید در همه نوع امتیازات اجتماعی و اقتصادی و فرهنگی به آنان بها داده شود و ضرورتی نمی‏بینم که به این عزیزان سفارش و نصیحت کنم و رسالت بزرگ حفظ امانت خونهای مقدس شهیدان را بازگو نمایم که بحمداللّه‏ تا به حال خانواده‏های شهدا و اسرا و مفقودین و جانبازان خود حافظ و نگهبان ارزش شهادت و ایثار بوده‏اند و بعد از این نیز به یاری خدا پاسدار آن خواهند بود.
2 - با قبول و اجرای صلح کسی تصور نکند که ما از تقویت بنیۀ دفاعی و نظامی کشور و توسعه و گسترش صنایع تسلیحاتی بی‏نیاز شده‏ایم، بلکه توسعه و تکامل صنایع و ابزار مربوط به قدرت دفاعی کشور از اهداف اصولی و اولیۀ بازسازی است و ما با توجه به ماهیت انقلابمان در هر زمان و هر ساعت احتمال تجاوز را مجدداً از سوی ابرقدرتها و نوکرانشان باید جدی بگیریم.
3 -  توجه به بازسازی مراکز صنعتی نباید کوچکترین خللی بر ضرورت رسیدن به امر خودکفایی کشاورزی وارد آورد، بلکه اولویت و تقدم این امر باید محفوظ بماند و مسؤولین بیشتر از گذشته خود را مکلف به اجرای آن سازند و در امر احیای اراضی و مهار آبها و ایجاد سدها و تشویق کشاورزان و دامداران و استفادۀ هر چه بیشتر از نعمتهای بیکران الهی در طبیعت تلاش نمایند که مطمئناً خودکفایی در کشاورزی مقدمه‏ای است برای استقلال و خودکفایی در زمینه‏های دیگر.
4 - مهمترین عامل در کسب خودکفایی و بازسازی توسعۀ مراکز علمی و تحقیقات و تمرکز و هدایت امکانات و تشویق کامل و همه جانبۀ مخترعین و مکتشفین و نیروهای متعهد و متخصصی است که شهامت مبارزه با جهل را دارند و از لاک نگرش انحصاری علم به غرب و شرق به در آمده و نشان داده‏اند که می‏توانند کشور را روی پای خود نگه دارند. ان‏شاءاللّه‏ این استعدادها در پیچ و خم کوچه‏های اداره‏ها خسته و ناتوان نشوند.
5 -  برنامه‏ریزی در جهت رفاه متناسب با وضع عامۀ مردم توأم با حفظ شعائر و ارزشهای کامل اسلامی و پرهیز از تنگ‏نظریها و افراط گراییها و نیز مبارزه با فرهنگ مصرفی که بزرگترین آفت یک جامعۀ انقلابی است و تشویق به تولیدات داخلی و برنامه‏ریزی در جهت توسعۀ صادرات و گسترش مبادی صدور کالا و خروج از تکیه به صادرات نفت و نیز آزادی صادرات و واردات و به طور کلی تجارت بر اساس قانون و با نظارت دولت در نوع و قیمت.
6 - رعایت اصول ایمنی و حفاظتی مراکز و صنایع و ایجاد پناهگاههای جمعی برای مردم و کارگران که این اختصاص به زمان جنگ ندارد بلکه طریقۀ احتیاط در هر شرایط است.
7 -  استفاده از نیروهای عظیم مردمی در بازسازی و سازندگی و بهادادن به مؤمنین انقلاب خصوصاً جبهه رفته‏ها و توسعۀ حضور مردم در کشاورزی و صنعت و تجارت و بازسازی شهرهای تخریب شده و شکستن طلسم انحصار در تجارت داخل و خارج به افراد خاص متمکن و مرفه و بسط آن به توده‏های مردم و جامعه.
8 ـ حفظ و نگهداری ترکیب یک یا چند شهر خراب شده در جنگ به منظور ترسیم علنی تجاوز دشمنان علیه انقلاب و کشورمان و نشان دادن قدرت دفاع و مقاومت قهرمانانۀ ملت که آیندگان فقط به اسناد و نوشته‏ها بسنده نکنند. البته این کار با رضایت کامل صاحبان املاک و با ایجاد شهرهای مجاور باید انجام شود.
9ـ تأکید بر حفظ ارزشها و شئون اخلاقی و اجتماعی و نیز سالم‏سازی اجتماعات که گروهی از خدا بیخبر و فرصت‏طلب تصور نکنند که مردم در برابر نیات پلید آنان بی‏تفاوتند. ان‏شاءاللّه‏ خداوند همه را از شرّ نفس اماره و شرّ دشمنان محافظت فرماید و به همه شرح صدر و تدبیر در امور و اخلاص در عمل و ایثار در خدمت به خلق مرحمت کند. «احمد» [1]به صورت آزاد بهتر می‏تواند به اسلام و مردم کشور خدمت نماید و تنها در جلسات شرکت می‏کند تا گزارش مسائل سریعتر به اینجانب برسد. والسلام علی من اتبع الهدی – 11/7/1367 -  روح‏اللّه‏ الموسوی الخمینی
پی نوشت :
1 - آقای سید احمد خمینی.
منبع: صحیفه امام، ج 21، ص 155. (توضیح : امام سیاستهای موردنظر خود در زمینه بازسازی کشور را در پاسخ به نامه مشترک آقایان سیدعلی خامنه ای رئیس جمهور، هاشمی رفسنجانی رئیس مجلس شورای اسلامی، موسوی اردبیلی رئیس دیوانعالی کشور و موسوی نخست وزیر اعلام کردند. این عده در نامه ای مشترک به امام خمینی در مورد حدود اختیارات خود در امر بازسازی کشور کسب تکلیف کردند. / روزنامه جمهوری اسلامی، 12 مهر 1367).