اعدام ثقة الاسلام تبریزی

میرزا علی آقا ثقة‌الاسلام تبریزی از آزادیخواهان به نام عصر مشروطیت در 9 دی ماه 1290 مقارن با روز عاشورای سال 1330ق در شهر تبریز توسط متجاوزان روسی به دار آویخته شده به شهادت رسید. ثقة‌الاسلام فرزند حاج میرزا موسی ثقة‌الاسلام در رجب 1277ق در تبریز متولد شد و پس از پایان تحصیلات مقدماتی در علوم دینی و حوزوی در سال 1300ق جهت تکمیل تحصیلات دینی خود راهی عتبات عالیات شد و در محضر درس شیخ محمدحسین فاضل اردکانی و شیخ زین‌العابدین مازندرانی تلمذ کرده و به مقام اجتهاد نایل شده در سال 1308ق به تبریز بازگشت. ثقة‌الاسلام که عالمی روشن اندیش بوده مطالعاتی در مسایل سیاسی و اجتماعی داشت سالها در رفع اختلاف شیخیه و متشرعه در تبریز کوشید. با آغاز جنبش مشروطه‌خواهی در صف مشروطه‌خواهان قرار گرفت. او همواره از افراط و تفریط در مسایل سیاسی دوری می‌کرد و از خودسری‌ها و تندرویهای انجمن‌ها و گروههای مختلف سیاسی در تبریز و آذربایجان سخت بیزاری می‌جست. با این احوال مورد احترام بسیاری از گروههای سیاسی مشروطه‌خواه بود.
در جریان بمباران مجلس شورای ملی و آغاز دوران استبداد صغیر که آذربایجان و تبریز در برابر حکومت محمدعلی شاه مقاومت می‌کرد، ثقة‌الاسلام که رویه‌ای معتدل داشت واسطه بین حکومت مرکزی و انجمن ایالتی آذربایجان در تبریز بود. ثقة‌الاسلام بویژه نگران هجوم و تجاوز روس ها به آذربایجان در شرایط حل نشدن اختلاف فیمابین دولت مرکزی با مشروطه‌خواهان تبریز و آذربایجان بود. ثقة‌الاسلام تلاش بسیاری کرد بلکه اختلاف دولت و انجمن ایالتی تبریز به صورت مسالمت‌آمیزی حل شده مردم آذربایجان از فشاری که به آنان تحمیل می‌شد رهایی یابند. در همان حال به شاه و حکومت مرکزی هشدار می‌داد جهت جلوگیری از گسترش بحران بار دیگر مجلس شورای ملی را افتتاح و نظام مشروطه را تجدید کنند. اما چنانکه دلخواه دو کشور روس و انگلیس بود بحران آذربایجان فروکش نکرد و به دنبال آن ارتش روسیه به بهانه خطرهایی که اتباع آن کشور در آذربایجان و تبریز را تهدید می‌کرد، در 9 ربیع‌الثانی 1327 وارد آذربایجان شد و تبریز را اشغال کرد و بدین ترتیب مشروطه‌خواهان و دیگر مردم آن سامان تحت فشارهای عدیده روس‌ها قرار گرفتند. بدین ترتیب مقاومت مردم در برابر روس‌ها مدتها ادامه یافت. ثقة الاسلام در مخالفت با روس ها از پای ننشست و نهایتاً در روز 9 محرم 1330 از سوی قشون روسیه در تبریز دستگیر شد و چون حاضر به همکاری با آنان نشده بود به سرعت محاکمه و به اعدام محکوم شد و در روز عاشورای حسینی سال 1330ق/9دی ماه 1290ش به همراه چند تن دیگر به دار آویخته اعدام شد.

موسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران