28 بهمن 1394
هاشمی رفسنجانی: جمهوری اسلامی آزادی بیان را تضمین میکند
منبع: اسناد لانه جاسوسی آمریکا - جلد دهم صفحه: 53
موضوع: گزارش سیاسی ـ امنیتی، 6 فوریه 1979
تاریخ: 1357 / 11 / 17
محرمانه 6 فوریه 1979 ـ 17 بهمن 1357
از: سفارت آمریکا، تهران ـ 1871
به: وزارت امور خارجه، واشنگتن دی. سی. ـ اقدام شبانه فوری
موضوع: گزارش سیاسی ـ امنیتی، 6 فوریه 1979
1- (محرمانه ـ تمام متن)
2- خلاصه: بازرگان نخست‌وزیر دولت موقت شد، بختیار هنوز محکم ایستاده است. مجلس انحلال ساواک و لایحه دادگاههای رسیدگی به فسادهای مالی را تصویب نمود. مجلس سنا فردا رأی خواهد داد. تعداد زیادی در تظاهرات شرکت کردند و انتظار میرود فردا تعداد بیشتری در تظاهرات شرکت کنند. نمایش نیروی هوایی. برنامه تظاهرات گسترده مارکسیستها برای روز سه‌شنبه. گروه جدید تروریستی. دو حزب جداگانه کمونیستی. گشت‌های شبانه مسلمانان. جوادی نویسنده قدیمی، زندانی شده یا نشده. اقدام به قتل در اصفهان. پایان خلاصه.
3- آیت‌الله خمینی دیروز مهدی بازرگان را به عنوان نخست‌وزیر دولت موقت منصوب نمود. او روز دیگری را نام نبرد، و اشاره‌ای به شورای انقلاب اسلامی نکرد. (او احتمالاً هیچ‌وقت این کار را نمی‌کند)، و در واقع روش مشخصی که او مایل است بازرگان پیاده نماید هنوز مبهم است. سخنان وی، حکم کتبی وی، و ترجمه آنها توسط ابراهیم یزدی، کاملاً منطبق نیستند. بازرگان باید یک دولت تشکیل دهد، رفراندومی در مورد جمهوری اسلامی دهد، مجلس تعیین قانون اساسی را تشکیل دهد. و سپس انتخابات مجلس ملی جدید بر اساس قانون اساسی را انجام دهد. به هرحال، تاکنون نامشخص است که فرم ورقه رأی رفراندوم به چه شکل خواهد بود، و محل قانون اساسی چه کار خواهد کرد. دیروز یزدی بار دیگر تکرار کرد که هم‌اکنون یک قانون اساسی جدید وجود دارد. هم‌اکنون قانون اساسی جدید تهیه شده و نوشته شده است. آنچه مشخص است طبیعت مقابله با بختیار است. خمینی اعلام نمود: علاوه بر تشکیل یک دولت «من نخست‌وزیر را بر اساس مأموریتی که طبق شرع مقدس توسط حق تعالی به من واگذار شده تعیین کرده‌ام. اطاعت از مهندس بازرگان تکلیف است. ملت باید از وی اطاعت نماید. این یک دولت معمولی نیست، این یک دولت محکم و بسیار قوی است. شورش علیه این دولت محاربه با دین است. جرمی که اسلام برای آن مجازات خشنی قائل است. من باید به همه کسانی که ممکن است سعی کنند این دولت را تضعیف نمایند، هشدار دهم، که مجازات آنها واقعاً سخت خواهد بود». تهدیدات وی به قدری مهلک و ترسناک بود که یکی از دستیاران وی، آیت‌الله رفسنجانی با شتاب به مطبوعات خاطرنشان نمود که جمهوری اسلامی، آزادی بیان عقاید و انتقادات از دولت را تضمین میکند. در عین حال، بختیار اراده خود را مبنی بر ادامه حکومت به عنوان تنها دولت قانونی ابراز نمود.
4- مدیر مدرسه مذهبی حسینیه ارشاد در تهران به ما گفت تأکید آیت‌الله خمینی مبنی بر اینکه مخالفت با دولت بازرگان اهانت به مقدسات است، به سادگی اشاره به این حقیقت دارد که خداوند به کسانی که از دولت اطاعت نکنند با رحمت نظاره نخواهد نمود.
به هر حال که این فتوا، مشروعیت قابل ملاحظه‌ای برای مردم به وجود می‌آورد و عکس‌العمل عمومی آن قابل‌توجه خواهد بود.
5- دیروز عصر، تظاهرات خیابانی پس از خروج مردم از مساجد انجام شده است. چرا که مطبوعات اعلام نموده‌اند که سر یک نفر پاسبان در کاشان بریده شده است ولی زمان آن مشخص نشده است. یک گروه جدید تروریستی «منصورون» (معنی آن را نمی‌‌دانیم) مسئولیت قتل اخیر رئیس پلیس کرمان را به عهده گرفته است. گروه دست راستی فداییان قانون اساسی ایران (که تاکنون اقدامی جز انتشار اعلامیه انجام نداده‌‌اند) بمب‌گذاری اخیر در دفاتر UPI را محکوم نموده و خواستار مجازات عاملین آن شده است. یک گروه دیگر که خود را سربازان فدائی امام خمینی نامیده‌اند هنوز، به طور مرتب به کنسولگری در اصفهان تلفن‌های تهدیدآمیز میکنند. کنسول گزارش می‌دهد که سعی نموده نوار سخنرانی خمینی را که به مردم سفارش نموده مزاحم خارجیان نشوند برای آنها پخش نماید، ولی سربازان فدائی خمینی از شنیدن آن امتناع نموده‌اند.
6- امروز مجلس به دو برنامه کلیدی بختیار رأی مثبت داده است: انحلال ساواک و تشکیل دادگاه برای رسیدگی به جرائم وزرای زمان قبل. استعفای اولین گروه 22 نفره از نمایندگان مجلس، امروز قطعی نخواهد شد، مگر این که نظر خود را عوض کنند. امروز جلسه رأی اعتماد برگزار نشد ولی هزاران نفر به مجلس تلفن کردند «بختیار باید برود»!
7- مارکسیستها بار دیگر به دنبال اجرای نمایشی از نوع «لایرلایت» هستند. جراید مصاحبه نیوزویک را با نورالدین کیانپور [کیانوری] دبیر حزب توده منتشر کرده‌اند که همبستگی خود را با نهضت اسلامی اعلام نموده است. حزب جداگانه دیگری به نام حزب کمونیست ایران که ادعا میکند تنها حزب مارکسیست- لنینیست واقعی در ایران است، سه هفته قبل تشکیل شده و دبیر کل آن، با نام «آذریون» به یکی از خبرنگاران گفت، حزب توده به علت خدمتگزاری به مسکو اعتبار خود را از دست داده است. جوهره گروههای (نظریه: به نظر می‌رسد این حزب مائوئیست می‌باشد) دست‌چپی صبح روز 8 فوریه، که قرار است چریکهای فدایی خلق در خیابان شاهرضا رژه بزرگی برقرار نمایند، مشخص خواهد شد. این تظاهرات برای بزرگداشت سالروز قیام 9 سال قبل در گیلان است که در آن بیژن جزنی رهبر چریکها دستگیر شد. وی بعدها در زندان مرد.
8- اعلام نموده‌اند هر شهردار جدیدی که توسط شورای شهر انتخاب شود نخواهند پذیرفت. در یک اقدام مشابهی، انجمن کارمندان انقلابی وزارت امور خارجه که هنوز به تحصن خود ادامه می‌دهند خواستار برکناری زاهدی (سفیر ایران در آمریکا) شدند.
9- غلامرضا کیانپور وزیر دادگستری سابق ظاهراً به اتهام فساد و ارتشاء بازداشت شده است. پس از اولین گزارش در مورد دستگیری وی، نامبرده طی مکالمه تلفنی با یکی از جراید، گزارش مزبور را تکذیب نموده است. مقامات حکومت نظامی مجدداً اعلام نموده‌اند که وی بازداشت شده و از آن تاریخ تاکنون خبری از وی به دست نیامده است. انتظار میرود بازداشت‌های خیلی بیشتری صورت پذیرد و بیش از 3000 نفر از ایران ممنوع‌الخروج شده‌اند تا به موارد آنها رسیدگی شود.
10- برابر اطلاع علی‌اصغر حاج سیدجوادی که اخیراً بار دیگر مشهور شده بود، روز گذشته به علت درج مقاله انتقادآمیزی در جراید بر علیه ارتش، بازداشت شده است. دفتر ریاست ستاد ارتش نیز با صدور اعلامیه‌ای هشدار داده است که هر کسی روحیه پرسنل ارتش را تهدید یا تضعیف نماید در دادگاه نظامی محاکمه خواهد شد. به هر حال دستگیری جوادی، تأیید نشده است. ممکن است او قبل از دستگیری فرار کرده باشد و رابط، با مخالفین هم‌عقیده است که جوادی بجای زندان در مخفیگاه به سر می‌برد.
11- بعد از ساعات منع عبور و مرور، گشتیها در مناطق جنوبی تهران فعالیت میکنند تا از وحشی‌گری‌ها و غارت و چپاول جلوگیری به عمل آورند. با وجود اینکه به نظر می‌رسد مقامات حکومت نظامی تا حدی نرمش نشان می‌دهند معهذا گشتیها تعداد زیادی از افراد متخلف را دستگیر نموده‌اند.
12- امروز در جنوب تهران جمعیت انبوهی گرد هم آمده و حداقل در مقابل ساختمان مجلس تجمع نموده‌اند با وجود اینکه جو بالقوه درگیری وجود داشت، تاکنون گزارشی در مورد زد و خورد احتمالی دریافت نکرده‌ایم. انتظار میرود فردا تظاهرات گسترده‌تری انجام شود. تمامی این تظاهرات در پاسخ به دعوت آیت‌الله خمینی مبنی بر انجام تظاهرات مسالمت‌آمیز در پشتیبانی از دولت بازرگان انجام می‌شود. ارتش صبح امروز با یک مانور به دولت موقت پاسخ داد. برای مدت بیش از 30 دقیقه هواپیماهای اف-4 در ارتفاع کم روی شهر تهران پرواز نمودند. تعداد زیادی هلی‌کوپتر با پرواز خود قدرت ارتش را به نمایش گذاشتند.
کنسولگریهای تبریز، اصفهان و شیراز تظاهرات کوچکی را گزارش نموده‌اند ولی اوضاع آرام بود. با این حال کنسول اصفهان گزارش می‌دهد که دیروز هنگامی که سه نفر از کارمندان شرکت هلی‌کوپترسازی بل در حال عبور با خودروی خود بودند مورد سوءقصد قرار گرفتند. یک موتورسیکلت در کنار آنها حرکت کرد و سرنشین آن سه بار با اسلحه کمری کالیبر بزرگ به آنها شلیک نمود. دو گلوله بدون برخورد با کسی از داخل خودرو عبور نموده و گلوله سومی که پس از جلو زدن موتورسیکلت از خودرو شلیک شده به طور کلی به هدف اصابت نکرده است. مقامات حکومت نظامی در اصفهان به آمریکاییان توصیه نموده‌اند که از تجمع با هم اجتناب نمایند و خود را در موقعیتی قرار ندهند که مورد هدف واقع شوند. به منظور سعی در احتراز از موقعیت‌های ناگوار، آیت‌الله خادمی و آیت‌الله طاهری که بیانیه‌‌های آنها موجب ایجاد تشنج گردیده با صدور اعلامیه‌ای از مسلمانان خواسته‌‌اند که آمریکاییان را حفاظت نموده و هرگونه اقدامی علیه آنها را گزارش کنند. در این بیانیه آمده است که بر اساس قوانین مهمان‌نوازی اسلامی، این افراد مهمان ما هستند و بایستی از آنها محافظت به عمل آید.
سولیوان
موضوع: گزارش سیاسی ـ امنیتی، 6 فوریه 1979
تاریخ: 1357 / 11 / 17
محرمانه 6 فوریه 1979 ـ 17 بهمن 1357
از: سفارت آمریکا، تهران ـ 1871
به: وزارت امور خارجه، واشنگتن دی. سی. ـ اقدام شبانه فوری
موضوع: گزارش سیاسی ـ امنیتی، 6 فوریه 1979
1- (محرمانه ـ تمام متن)
2- خلاصه: بازرگان نخست‌وزیر دولت موقت شد، بختیار هنوز محکم ایستاده است. مجلس انحلال ساواک و لایحه دادگاههای رسیدگی به فسادهای مالی را تصویب نمود. مجلس سنا فردا رأی خواهد داد. تعداد زیادی در تظاهرات شرکت کردند و انتظار میرود فردا تعداد بیشتری در تظاهرات شرکت کنند. نمایش نیروی هوایی. برنامه تظاهرات گسترده مارکسیستها برای روز سه‌شنبه. گروه جدید تروریستی. دو حزب جداگانه کمونیستی. گشت‌های شبانه مسلمانان. جوادی نویسنده قدیمی، زندانی شده یا نشده. اقدام به قتل در اصفهان. پایان خلاصه.
3- آیت‌الله خمینی دیروز مهدی بازرگان را به عنوان نخست‌وزیر دولت موقت منصوب نمود. او روز دیگری را نام نبرد، و اشاره‌ای به شورای انقلاب اسلامی نکرد. (او احتمالاً هیچ‌وقت این کار را نمی‌کند)، و در واقع روش مشخصی که او مایل است بازرگان پیاده نماید هنوز مبهم است. سخنان وی، حکم کتبی وی، و ترجمه آنها توسط ابراهیم یزدی، کاملاً منطبق نیستند. بازرگان باید یک دولت تشکیل دهد، رفراندومی در مورد جمهوری اسلامی دهد، مجلس تعیین قانون اساسی را تشکیل دهد. و سپس انتخابات مجلس ملی جدید بر اساس قانون اساسی را انجام دهد. به هرحال، تاکنون نامشخص است که فرم ورقه رأی رفراندوم به چه شکل خواهد بود، و محل قانون اساسی چه کار خواهد کرد. دیروز یزدی بار دیگر تکرار کرد که هم‌اکنون یک قانون اساسی جدید وجود دارد. هم‌اکنون قانون اساسی جدید تهیه شده و نوشته شده است. آنچه مشخص است طبیعت مقابله با بختیار است. خمینی اعلام نمود: علاوه بر تشکیل یک دولت «من نخست‌وزیر را بر اساس مأموریتی که طبق شرع مقدس توسط حق تعالی به من واگذار شده تعیین کرده‌ام. اطاعت از مهندس بازرگان تکلیف است. ملت باید از وی اطاعت نماید. این یک دولت معمولی نیست، این یک دولت محکم و بسیار قوی است. شورش علیه این دولت محاربه با دین است. جرمی که اسلام برای آن مجازات خشنی قائل است. من باید به همه کسانی که ممکن است سعی کنند این دولت را تضعیف نمایند، هشدار دهم، که مجازات آنها واقعاً سخت خواهد بود». تهدیدات وی به قدری مهلک و ترسناک بود که یکی از دستیاران وی، آیت‌الله رفسنجانی با شتاب به مطبوعات خاطرنشان نمود که جمهوری اسلامی، آزادی بیان عقاید و انتقادات از دولت را تضمین میکند. در عین حال، بختیار اراده خود را مبنی بر ادامه حکومت به عنوان تنها دولت قانونی ابراز نمود.
4- مدیر مدرسه مذهبی حسینیه ارشاد در تهران به ما گفت تأکید آیت‌الله خمینی مبنی بر اینکه مخالفت با دولت بازرگان اهانت به مقدسات است، به سادگی اشاره به این حقیقت دارد که خداوند به کسانی که از دولت اطاعت نکنند با رحمت نظاره نخواهد نمود.
به هر حال که این فتوا، مشروعیت قابل ملاحظه‌ای برای مردم به وجود می‌آورد و عکس‌العمل عمومی آن قابل‌توجه خواهد بود.
5- دیروز عصر، تظاهرات خیابانی پس از خروج مردم از مساجد انجام شده است. چرا که مطبوعات اعلام نموده‌اند که سر یک نفر پاسبان در کاشان بریده شده است ولی زمان آن مشخص نشده است. یک گروه جدید تروریستی «منصورون» (معنی آن را نمی‌‌دانیم) مسئولیت قتل اخیر رئیس پلیس کرمان را به عهده گرفته است. گروه دست راستی فداییان قانون اساسی ایران (که تاکنون اقدامی جز انتشار اعلامیه انجام نداده‌‌اند) بمب‌گذاری اخیر در دفاتر UPI را محکوم نموده و خواستار مجازات عاملین آن شده است. یک گروه دیگر که خود را سربازان فدائی امام خمینی نامیده‌اند هنوز، به طور مرتب به کنسولگری در اصفهان تلفن‌های تهدیدآمیز میکنند. کنسول گزارش می‌دهد که سعی نموده نوار سخنرانی خمینی را که به مردم سفارش نموده مزاحم خارجیان نشوند برای آنها پخش نماید، ولی سربازان فدائی خمینی از شنیدن آن امتناع نموده‌اند.
6- امروز مجلس به دو برنامه کلیدی بختیار رأی مثبت داده است: انحلال ساواک و تشکیل دادگاه برای رسیدگی به جرائم وزرای زمان قبل. استعفای اولین گروه 22 نفره از نمایندگان مجلس، امروز قطعی نخواهد شد، مگر این که نظر خود را عوض کنند. امروز جلسه رأی اعتماد برگزار نشد ولی هزاران نفر به مجلس تلفن کردند «بختیار باید برود»!
7- مارکسیستها بار دیگر به دنبال اجرای نمایشی از نوع «لایرلایت» هستند. جراید مصاحبه نیوزویک را با نورالدین کیانپور [کیانوری] دبیر حزب توده منتشر کرده‌اند که همبستگی خود را با نهضت اسلامی اعلام نموده است. حزب جداگانه دیگری به نام حزب کمونیست ایران که ادعا میکند تنها حزب مارکسیست- لنینیست واقعی در ایران است، سه هفته قبل تشکیل شده و دبیر کل آن، با نام «آذریون» به یکی از خبرنگاران گفت، حزب توده به علت خدمتگزاری به مسکو اعتبار خود را از دست داده است. جوهره گروههای (نظریه: به نظر می‌رسد این حزب مائوئیست می‌باشد) دست‌چپی صبح روز 8 فوریه، که قرار است چریکهای فدایی خلق در خیابان شاهرضا رژه بزرگی برقرار نمایند، مشخص خواهد شد. این تظاهرات برای بزرگداشت سالروز قیام 9 سال قبل در گیلان است که در آن بیژن جزنی رهبر چریکها دستگیر شد. وی بعدها در زندان مرد.
8- اعلام نموده‌اند هر شهردار جدیدی که توسط شورای شهر انتخاب شود نخواهند پذیرفت. در یک اقدام مشابهی، انجمن کارمندان انقلابی وزارت امور خارجه که هنوز به تحصن خود ادامه می‌دهند خواستار برکناری زاهدی (سفیر ایران در آمریکا) شدند.
9- غلامرضا کیانپور وزیر دادگستری سابق ظاهراً به اتهام فساد و ارتشاء بازداشت شده است. پس از اولین گزارش در مورد دستگیری وی، نامبرده طی مکالمه تلفنی با یکی از جراید، گزارش مزبور را تکذیب نموده است. مقامات حکومت نظامی مجدداً اعلام نموده‌اند که وی بازداشت شده و از آن تاریخ تاکنون خبری از وی به دست نیامده است. انتظار میرود بازداشت‌های خیلی بیشتری صورت پذیرد و بیش از 3000 نفر از ایران ممنوع‌الخروج شده‌اند تا به موارد آنها رسیدگی شود.
10- برابر اطلاع علی‌اصغر حاج سیدجوادی که اخیراً بار دیگر مشهور شده بود، روز گذشته به علت درج مقاله انتقادآمیزی در جراید بر علیه ارتش، بازداشت شده است. دفتر ریاست ستاد ارتش نیز با صدور اعلامیه‌ای هشدار داده است که هر کسی روحیه پرسنل ارتش را تهدید یا تضعیف نماید در دادگاه نظامی محاکمه خواهد شد. به هر حال دستگیری جوادی، تأیید نشده است. ممکن است او قبل از دستگیری فرار کرده باشد و رابط، با مخالفین هم‌عقیده است که جوادی بجای زندان در مخفیگاه به سر می‌برد.
11- بعد از ساعات منع عبور و مرور، گشتیها در مناطق جنوبی تهران فعالیت میکنند تا از وحشی‌گری‌ها و غارت و چپاول جلوگیری به عمل آورند. با وجود اینکه به نظر می‌رسد مقامات حکومت نظامی تا حدی نرمش نشان می‌دهند معهذا گشتیها تعداد زیادی از افراد متخلف را دستگیر نموده‌اند.
12- امروز در جنوب تهران جمعیت انبوهی گرد هم آمده و حداقل در مقابل ساختمان مجلس تجمع نموده‌اند با وجود اینکه جو بالقوه درگیری وجود داشت، تاکنون گزارشی در مورد زد و خورد احتمالی دریافت نکرده‌ایم. انتظار میرود فردا تظاهرات گسترده‌تری انجام شود. تمامی این تظاهرات در پاسخ به دعوت آیت‌الله خمینی مبنی بر انجام تظاهرات مسالمت‌آمیز در پشتیبانی از دولت بازرگان انجام می‌شود. ارتش صبح امروز با یک مانور به دولت موقت پاسخ داد. برای مدت بیش از 30 دقیقه هواپیماهای اف-4 در ارتفاع کم روی شهر تهران پرواز نمودند. تعداد زیادی هلی‌کوپتر با پرواز خود قدرت ارتش را به نمایش گذاشتند.
کنسولگریهای تبریز، اصفهان و شیراز تظاهرات کوچکی را گزارش نموده‌اند ولی اوضاع آرام بود. با این حال کنسول اصفهان گزارش می‌دهد که دیروز هنگامی که سه نفر از کارمندان شرکت هلی‌کوپترسازی بل در حال عبور با خودروی خود بودند مورد سوءقصد قرار گرفتند. یک موتورسیکلت در کنار آنها حرکت کرد و سرنشین آن سه بار با اسلحه کمری کالیبر بزرگ به آنها شلیک نمود. دو گلوله بدون برخورد با کسی از داخل خودرو عبور نموده و گلوله سومی که پس از جلو زدن موتورسیکلت از خودرو شلیک شده به طور کلی به هدف اصابت نکرده است. مقامات حکومت نظامی در اصفهان به آمریکاییان توصیه نموده‌اند که از تجمع با هم اجتناب نمایند و خود را در موقعیتی قرار ندهند که مورد هدف واقع شوند. به منظور سعی در احتراز از موقعیت‌های ناگوار، آیت‌الله خادمی و آیت‌الله طاهری که بیانیه‌‌های آنها موجب ایجاد تشنج گردیده با صدور اعلامیه‌ای از مسلمانان خواسته‌‌اند که آمریکاییان را حفاظت نموده و هرگونه اقدامی علیه آنها را گزارش کنند. در این بیانیه آمده است که بر اساس قوانین مهمان‌نوازی اسلامی، این افراد مهمان ما هستند و بایستی از آنها محافظت به عمل آید.
سولیوان