ناراحتی هویدا از ترکیب هیات دولت

موضوع : وضع دولت

شماره : 2071/300 الف تاریخ 14/11/44



روز گذشته اسداللّه‏ رشیدیان1 ضمن مذاکره خصوصى مى‏گفت که آقاى نخست‏وزیر از ترکیب فعلى هیات دولت سخت ناراضى مى‏باشند و قرار است پس از بازگشت شاهنشاه رسما جریان اختلاف میان اعضاى هیات دولت را به استحضار برسانند و کسب تکلیف کنند.

رشیدیان اضافه مى‏نمود وضع فعلى طورى است که دیگر اینها نمى‏توانند با یکدیگر همکارى و همفکرى نمایند و حتى آقاى نخست‏وزیر در یکى از جلسات اخیر هیات دولت من غیرمستقیم گفته‏اند اگر کسانى مى‏خواهند با گفتن نام مبارک شاه گناهان گذشته را از بین ببرند اشتباه مى‏کنند زیرا ماهیت اینگونه افراد که هر روز به رنگى درمى‏آیند بر همه روشن است (مقصود نخست‏وزیر از اداى این مطلب اشاره به اقدامات و فعالیت‏هاى اخیر دکتر هدایتى بوده است). رشیدیان علاوه کرده که کار اختلاف در هیات دولت به جایى رسیده که قابل دوام نیست زیرا نخست‏وزیر گفته است که پس از بازگشت شاهنشاه شرفیاب خواهم شد و جریان امر را به استحضار خواهم رساند و تقاضا خواهم کرد یا مرا مرخص فرمایند و یا اجازه فرمایند که با یک تیم مورد اعتماد و همفکرترى همکارى نمایم و باید گفت که این اختلاف فقط در میان اعضاى هیات دولت نیست بلکه در حزب ایران نوین نیز بروز کرده و در آنجا کار این اختلاف خیلى بالاتر کشیده و به طور قطع در صورتى که نخست‏وزیر موفق شود کابینه را ترمیم کند در کادر رهبرى حزب هم تغییرات زیادى روى خواهد داد. ضمنا آقاى هویدا به کلى خویشتن را از حزب کنار خواهد گرفت و نظیر همان روشى خواهد بود که علم پس از نخست‏وزیرى [نسبت] به حزب مردم در پیش گرفته است. آقاى ضیائى بررسى و بهره‏بردارى نمائید











1ـ اسداللّه‏ رشیدیان فرزند حبیب‏اللّه‏ در سال 1301 ه ش در تهران به دنیا آمد. او که مدیرعامل بانک اعتبارات تعاونى توزیع بود، سابقه خدمت دولتى ندارد و تا سال 1332 به امور بازرگانى و دادوستد و وارد کردن پارچه و قماش از خارج و هم چنین به اتفاق برادرانش سیف‏اللّه‏ و قدرت‏اللّه‏ که هر دو مرده‏اند به احداث و اداره سینما رکس و وارد کردن فیلم اشتغال داشت و در سال 1343 بانک اعتبارات تعاونى توزیع را در تهران تاسیس نمود و از 1355 شروع به احداث شهرک سازى در رشت و اصفهان کرد. پدر وى جزء خدمه سفارت انگلیس (به روایتى درشکه چى سفارت) بود و اسداللّه‏ و برادرش سیف‏اللّه‏ نیز بعد از وقایع شهریور 1320 با مقامات سفارت انگلیس در تهران تماس و ارتباط داشته و در زمان حکومت مصدق پس از قطع رابطه دولت ایران با انگلستان، نامبردگان از جمله عوامل دولت انگلیس و مجرى مقاصد سیاسى انگلیسى‏ها در ایران بودند... اسداللّه‏ رشیدیان از سال 1332 علنا در امور سیاسى با تظاهر به طرفدارى از سیاست انگلستان در ایران فعالیت داشت و منزل او مرکز زد و بند و حل و فصل مسائل و امور سیاسى و هم چنین انتصابات مهم بود و حتى بعضى از وزراء کابینه‏هاى وقت نیز رسما و علنا به منزل او رفت و آمد و تردد داشتند و وى با تظاهر به نزدیکى با اعضاء خاندان پهلوى بخصوص اشرف پهلوى و عنوان اینکه هفته‏اى یک بار نهار را در حضور شاهنشاه در دربار صرف مى‏نماید. براى خود کسب قدرت و نفوذ نموده و اغلب از سران و سردمداران دستگاههاى دولتى و کارگرى و بازرگانان و اصناف و سایر طبقات با توجه به موارد فوق روزهاى جمعه در جلسات هفتگى منزل او شرکت مى‏نمودند. و از سال 1345 که تشکیل جلسات هفتگى در منزل رجال و شخصیت‏ها موقوف شد، جلسات منزل رشیدیان نیز تعطیل گردید. ساواک در یک ارزیابى از وى مى‏نویسد: «نامبرده فردى شارلاتان و متظاهر، پشت هم انداز

و زدوبند چى است. به سیگار و مشروب معتاد است و به زن، قمار، مقام و دسته بندى و تحت نفوذ قرار دادن رجال علاقمند است...» نقش برادران رشیدیان در کودتاى 28 مرداد 1332 مسئله ناشناخته و سر به مُهرى نبوده و در همان زمان نیز شهرت کافى داشت، بویژه اینکه خود آنان در سالهاى پس از کودتا تنها از طرح مسئله ابائى نداشتند. بلکه حتى با داستان سرائى‏هاى گزاف مى‏کوشیدند تا از آن در جهت سوداهاى مالى بى حد و حصر بهره جویند. طبق اسناد موجود، (گازیوروسکى ص 33) برادران رشیدیان در نوامبر 1951 / آبان 1330 توسط MI-6در اختیار «سیا» قرار گرفتند تا نقش مهمى را در عملیات انگلیسى ـ آمریکائى کودتا ایفا کنند. اسناد موجود نشان مى‏دهد که دکتر مصدق از فعالیت‏هاى پسران حبیب‏اللّه‏ رشیدیان آگاهى کامل داشته و مدارک کافى دال بر روابط آنها با سفارت انگلیس و همدستى با اشرف پهلوى در توطئه علیه دولت وى در اختیار داشت. مصدق به جاى برخورد قاطع، در مهر 1331 دستور بازداشت حبیب اله رشیدیان و پسرانش را به اداره آگاهى داد. که دلیل آن مى‏تواند روابط فامیلى و خانوادگى آنها باشد. وزیر دادگسترى وى در گزارش آنان را به «داشتن روابط با سفارت انگلیس و دادن اطلاعات به مامورین انگلیسى» متهم کرد. پرونده امر مانند یک دعوى ساده به دادسراى استان تهران ارجاع شد. معهذا، در اسفند 1331 دستور آزادى رشیدیان صادر شد. بدین ترتیب، برادران رشیدیان با آزادى به توطئه‏هاى خود ادامه دادند. و علاوه بر آن خانه اسداللّه‏ رشیدیان (همسر اسداله رشیدیان دختر دریادار مرتضى دفترى، برادرزاده دکتر مصدق بود). چنان «امن» تشخیص داده شد که فضل‏اللّه‏ زاهدى مدتى در آن پنهان بود.