گازیوروسکی: رئیس ساواک در آمریکا، کارگزار «سیا» بود

« مارک. ج گازیوروسکی » استاد رشته علوم سیاسی دانشگاه ایالتی لوئیزیانای آمریکا در کتاب «سیاست خارجی آمریکا و شاه» می نویسد: ‌ساواک و سیا از طریق دیگری نیز،‌ هر چند بر پایه‌ای انتخابی و نسبتاً محدود، همکاری می‌کردند. دو سازمان به ویژه در همه 1950 و اوایل دهة 1960 رابطه تبادل اطلاعات نزدیکی داشتند و سرپرست شعبه سیا در تهران تماس منظمی با شاه و سرپرست ساواک داشت و نمایندة اصلی ساواک در آمریکا که زیر پوشش هیئت نمایندگی در سازمان ملل کار می‌کرد اغلب با مقامهای سیا در آمریکا ملاقات داشت و عملاً به صورت کارگزار سیا کار می‌کرد. گروه آموزشی پنج نفرة‌ سیا و به دنبال آن گروه ارتباطی کوچکی که پس از رفتن گروه در ستاد ساوک دفتری داشت نیز رابطه کاری نزدیکی با ساواک داشتند. سیا و ساواک از این مجراها اطلاعات را با هم مبادله می‌کردند.

سیا برای ساواک اطلاعات قابل ملاحظه‌ای دربارة‌ دیگر کشورهای منطقه از جمله دولتهای عرب، افغانستان و شوروی فراهم می‌کرد. سیا اطلاعاتی دربارة آزمونهای موشکی شوروی و دیگر فعالیتهای نظامی شوروی نزدیک مرز شمالی ایران عرضه می‌کرد که آنها را از ایستگاههای استراق سمع الکترونیک به دست می‌آورد. همچنین برای ساواک در دهة 1950 و اوایل دهة 1960 اطلاعاتی دربارة حزب توده فراهم می‌کرد. اما دربارة سایر سازمانهای سیاسی ایران از قبیل جبهه ملی، فعالان روحانی،‌ یا گروههای چریکی که در اواخر دهة 1960 پیدا شدند اطلاعاتی به ساواک نمی‌داد. ساواک به نوبة خود اطلاعات قابل ملاحظه‌ای در مورد مسائل منطقه و حزب توده گروههای چریکی و دیگر سازمانهای سیاسی ایران برای سیا فراهم می‌کرد که بیشتر آنها اعتماد‌ناپذیر یا حتی آگاهانه گمراه‌کننده بودند.

از ابتدای دهة 1330 «ریووال نعمان» یکی از مأموران اطلاعاتی ارتش اسرائیل آخرین پیشرفتهای تکنولوژیکی در امور جاسوسی را پیش‌بینی کرده بود. سرویسهای امنیتی، اسرائیل موفق شده بودند دستگاههای استراق سمع و جاسوسی الکترونیکی شبیه پیشرفته‌ترین نمونه‌های موجود بسازند. اسرائیل از این دستگاهها در ایران استفاده کرد، منتها چون این عمل غیردوستانه و حضور جاسوسان اسرائیلی زیر پوشش موساد در سرزمین بیگانه عملی نبود، اسرائیلی‌ها از طریق ساواک وارد عمل شدند. ایران در عوض دادن تسهیلاتی در خاک خود به مأموران اسرائیلی و فروش نفت به آن کشور، از دولت اسرائیل خواست تا او را در تربیت حرفه‌ای مأموران ساواک کمک کنند. اسرائیل به هم پیمانش از این دستگاههای پیشرفته جاسوسی و ضد جاسوسی تحویل داد که ایران احتمالا ً‌از آنها برای جاسوسی استفاده می‌کرد... کارشناسان اسرائیل برای تأمین خدمات پس از فروش این دستگاه در ایران ماندند. حضور آنان برخلاف حضور آمریکایی‌ها به چشم نمی‌خورد. آنان در میان اجتماع یهودیان ایران از پایگاه لجستیکی مخفی برخوردار بودند. همگرایی منافع دو دولت آنها را به همکاری نزدیکی در امور امنیتی سوق داد. مستشاران اسرائیلی که از امتیاز شناخت بهتر منطقه و روحیه مردم برخوردار بودند، ارتش ایران را در ابتدای دهة 1970 در لشکر کشی‌اش برای نبرد با چریکهای مارکسیست عمان [ظفّار] راهنمایی کردند. در همان ایام منتها این بار در سطح امنیت داخلی، اسرائیل با استفاده از شناختش درباره فعالان فلسطینی،‌ اطلاعاتی درباره روابط میان گروههای تروریست ایرانی و رزمندگان الفتح به پلیس مخفی شاه داد.

همکاری متقابل ساواک و موساد فهرست‌وار عبارت‌اند از: تبادل اطلاعات،‌ آموزشهای موساد به کارکنان ساواک، طرحها و عملیات مشترک ساواک و موساد، خرید سلاح و تجهیزات و وسایل از موساد، همکاری دو جانبه علیه فلسطینی‌ها، تشکیل سمینارهای دو جانبه و سه جانبه (به اضافه سرویس اطلاعاتی ترکیه با اتیوپی)،‌ آموزشهای مختلف، شنود، خط‌شناسی و مذاکرات رؤسا و نماینده‌های دو سرویس.