مروری بر پیشینه سیاسی اصفهان

تشکیل سلسله صفوی توسط اعقاب شیخ صفی‌الدین اردبیلی و مریدان آنها به سال 907هـ .ق که برخی از مورخان آن را دولت ملی نامیده‌اند، سرآغاز ایجاد حکومتی با صبغه مذهبی شیعی بر سراسر خطه ایران بود. صفویه نه‌تنها اولین حکومت مرکزی پس از ورود اعراب مسلمان به ایران را بنا نهادند بلکه مذهب تشیع را نیز به عنوان مذهب رسمی ایرانیان اعلام کردند. اصفهان شهری که پیش از این نیز سابقه دارالحکومه‌ای داشت، پس از تبریز و قزوین بنا به مقتضیات سیاسی و امنیتی به عنوان سومین پایتخت این سلسله برگزیده شد. شاهان صفوی که خود را پاسداران مذهب تشیع معرفی می‌کردند، برای ترویج و تبلیغ سراسری آموزه‌های شیعی، علمای جبل‌ عامل لبنان را به ایران دعوت کردند و تا زمان شاه‌عباس بسیاری از علما نسب و تباری لبنانی داشتند. اما اصفهان نسلی از علمای شیعه را در دامان خود پرورش داد که تباری ایرانی داشتند. از این دوران است که مجلسی‌ها ــ پدر و پسر ــ و نوه دختری علامه محمدباقر مجلسی به نام میرمحمدحسین خاتون‌آبادی از چنان جایگاه معنوی و مادی بالایی برخوردار شدند که توانستند به مقام «صدر» ــ مقامی رسمی که از طرف دولت بر مؤسسات و امور مذهبی نظارت داشت و شیخ‌الاسلام را که رئیس بزرگ گروههای مذهبی بود انتخاب می‌کرد ــ دست یابند. ¹